گشتی در پارک های تهران [قسمت اول]

پاییز گردی از پارک شهر تا پارک لاله در ۵ سکانس

پاییز که می شود، برای انرژی مثبت های نوستالژی باز، گردش در پارک ها به همان اندازه شیرین و دوست داشتنی است که گالری گردی و موزه گردی، بخشی از سبک زندگی گردشگری شهری آن ها را تشکیل می دهد. پاییز، فصل سفر آن هم در سرزمین چهار فصل ایران است.

اگر شما هم عاشق گشت و گذار در ایران هستید و در پایتخت حضور دارید و فرصت ایرانگردی در این فصل زیبا را ندارید،‌ توصیه می کنیم در آخر هفته های پاییزی، گشتی به پارک های تهران بزنید و با این ظرفیت های طبیعی که بعضا، قدمتی طولانی دارند،‌ آشنا شوید.

هنوز هم در تهران کسانی هستند که وقتی از آن ها  درباره دریاچه خلیج فارس یا بوستان جوانمردان یا بوستان نهج البلاغه یا پل طبیعت سوال می کنید، حتی نشانی این مکان های طبیعت گردی غرب تهران را به درستی نمی دانند و تنها نامی از آن ها در رسانه ها و شبکه های اجتماعی شنیده اند و لاغیر!

تعداد شهروندان تهرانی که نشانی درستی از این پارک های جدید و فوق العاده زیبا و مفرح در ذهن ندارند و حتی یک بار هم به آن جا سر نزده اند، بسیار است. به هر حال،‌ دوران پاساژ گردی و شاید دور دور های خیابانی در بهار و تابستان داغ ۹۵، فرصت پارک گردی را برای خیلی ها فراهم نکرده که امیدواریم در پاییز،‌ فرهنگ گردشگری شهری خود را تا حدودی با طبیعت عجین کنند.

پیاده روی در پارک ها و اختصاص بخشی از وقت روزانه یا هفتگی به پارک های اطراف خانه، نه تنها برای سلامت جسم و روح مفید است، بلکه در ارتقای مهارت های ارتباط جمعی انسان ها به خصوص نسل جوان نقش زیادی دارد.

حال خوب و خوش در روزگار ماشینی امروز، جایی که ما را انرژی های منفی بسیار احاطه کرده ، چیز کمیابی شده است. باید تلاش کرد تا برای جذب انرژی های مثبت و به قول پزشکان: جذب اکسیژن خالص، به جاهای طبیعی نزدیک محل سکونت مراجعه کرد.

اکنون برای آشنایی با پارک های تهران، با ما همراه باشید. در این نوشته، بخش نخست را خواهید خواند، در بخش دوم و سوم نیز به ادامه همین مطلب خواهیم پرداخت.

پارک شهر

برای قدیمی های تهران و بچه های محله های پایین و نه خیلی بالا!، پارک شهر، یکی از پارک های اصلی و مهم تهران در روزگاران نه چندان دور بود.

پارک شهر اکنون در محلی قرار داد که قبلا به آن منطقه سنگلج می گفتند و اتفاقا این نام، اکنون بر روی یک از تماشا خانه های مرکزی تهران نیز قرار دارد و تئاتر سنگلج،‌ شهرت فراوانی بین اهالی نمایش دارد. گفته شده که در عصر پهلوی اول، خانه ها و آلونک هایی که در این منطقه قرار داشت تخریب شد و درختانی تنومند جای آن را گرفت.

این منطقه به باغ سنگلج شهرت یافت و هر بخش، به یکی از ادارات آن سازمان تعلق گرفت. بخشی در اختیار بلدیه تهران قرار گرفت و بخشی هم به اداره کشاورزی وقت و البته از سال ۱۳۲۸، این مجموعه زیر نظر شهرداری تهران رفت.

پارک شهر را باید نخستین پارک پایتخت ۲۳۰ ساله تهران دانست. این پارک بین سال های ۱۳۲۲ تا ۱۳۲۹، کار طراحی و ساخت آن به طول انجامید و در واقع تلفیقی از طراحی های منظم و نامنظم بوده و پوشش گیاهی متنوعی را در خود جای داده است.

در پارک شهر می توانید گیاهانی هم چون بلوط، کاج دریایی، ماگنولیا، زبان گنجشک، صنوبر، شاه بلوط و حتی فندق و پروس و سولاسون را مشاهده کنید.

پارک شهر در چند دهه اخیر دست خوش تغییراتی شده و امکانات زیادی به آن اضافه شده است. از آن جمله می توان به سفره خانه سنتی، دریاچه آکواریوم، زمین بازی کودکان، آمفی تئاتر شهرداری، سالن ورزشی، محوطه های بدنسازی اشاره کرد محوطه تندیش شیر سنگی نیز از جمله نماد های قدیمی این پارک است.

در این پارک، علاوه بر امکانات بالا، نمازخانه و کتابخانه بزرگی نیز در دسترس است. مرکز بهزیستی، مهد کودک، ساختمان ناحیه دو و دفتر فضای سبز شهرداری منطقه ۱۲ نیز قرار دارد. از هشت ورودی پارک شهر می توانید وارد شوید و برای دسترسی به آن، از مترو ایستگاه امام خمینی استفاده کنید که در فاصله چند صدمتری این ایستگاه مرکزی تهران قرار دارد.

از بخش های مهم کشور که در اطراف این پارک قرار دارند می توان به دیوان عدالت اداری، پزشکی قانونی، ساختمان شورای اسلامی شهر تهران،‌ ساختمان مرکزی شهرداری تهران، روزنامه رسمی جمهوری اسلامی، وزارت دادگستری اشاره کرد.

سایت پرنده نگاری پارک شهر تهران که در آذر ۱۳۹۳ افتتاح شد، از جمله امکانات جالب توجه این پارک قدیمی پایتخت به شمار می رود. نخستین سایت پرنده نگاری به منظور آشنایی شهروندان با پرندگان، در این مکان احداث شد که مجهز به دوربین های دوچشمی و تلسگوپ بوده و بیش از ۴۰ گونه پرنده در پارک شهر شناسایی شده است که شامل پرندگان ساکن، مهاجران تابستانی و زمستانی خواهد بود.

پارک دانشجو

از جمله پارک هایی است که در خیابان انقلاب قرار دارد. این پارک، محفلی برای دانشجو های موسسات و دانشگاه های اطراف خیابان انقلاب بوده و بعضا، گذرگاه عابرانی که برای انجام امور گوناگون به این خیابان مهم تهران آمده و کمی در آن استراحت می کنند.

به واسطه هوای معمولا آلوده خیابان انقلاب که با تردد بسیار وسایل حمل و نقل عمومی و خصوصی همراه است، پیاده روی در طول روز در بعضی از زمان های سال خیلی طرفدار ندارد،‌ اما شب های آن هم چون شب های پارک لاله، زیباست.

سال های نه چندان دور، پارک دانشجو یکی از مخروبه های تهران و محل زندگی زاغه نشینان بود. در پوشش گیاهی آن می توان به نارون، چنار، بلوط و کاج و زیتون اشاره کرد. پارک دانشجو در قسمت غربی خود، یکی از مهم ترین مراکز هنری ایرانی را جای داده است. تئاتر شهر، نماد نمایش در ایران، در این پارک قرار دارد.

اگر به این پارک رفتید، سعی کنید حداقل از بنای تئاتر شهر بازدید کنید و از برنامه تئاتر های آن نیز کسب اطلاع کنید شاید بخشی از فرهنگ گردشگری شهری شما در پاییز، به تئاتر اختصاص یابد. هنری که خیلی در ایران جدی گرفته نمی شود!

ساختمان تئاتر شهر در سال ۱۳۴۶ احداث شد و فرآیند تکمیل آن تا ۵ سال پس از آن یعنی در سال ۱۳۵۱ به طول انجامید. سازمان جشن هنر در عصر پهلوی، مدیریت آن را بر عهده گرفت و سپس به رادیو و تلویزیون سابق منتقل شد. اکنون این مجموعه فرهنگی و هنری توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اداره می شود و هر روز، برنامه های نمایشی متنوع از ادبیات ایران و جهان در آن بر روی صحنه می رود.

ساختمان تئاتر شهر که در بخشی از پارک دانشجو واقع شده است، دارای ۴ تالار اصلی به نام های: تالار اصلی، چهار شو، شماره دو و قشقایی است. کتابخانه تخصصی، مرکز اسناد هنرهای نمایشی و پارکینگ و کافی شاپ، از جمله بخش های ساختمان تئاتر شهر به شمار می رود.

ساختمان تئاتر شهر، بیش از ۵۷۰ صندلی دارد و امکانات تخصصی برگزاری نمایش را درارست. تا کنون صد ها گروه نمایشی معروف از کشورهای مختلف جهان در این ساختمان،‌ به ایفای نمایش پرداخته اند و این تئاتر در طول نیم قرن فعالیت خود،‌ میزان هنرمندان بسیاری از ایران و اقصی نقاط جهان بوده است.

استفاده از خط ۳ و ۴ مترو شهری تهران برای رسیدن به پارک شهر  و بازدید از تئاتر شهر توصیه می شود. البته در خیابان انقلاب و خیابان ولیعصر نیز  می  توان از اتوبوس های تندرو BRT برای رسیدن به تئاتر شهر نیز استفاده کرد که خرج چندانی ندارد.

پارک لاله

شاید یکی از معروف ترین پارک های تهران هم برای قدیمی ها و هم برای نسل جدید باشد. نامی شناخته شده در حد پارک ملت در شمال خیابان ولی عصر تهران. این پارک، در سال های نه چندان دور، محل اسب دوانی جلالیه بوده که برای رژه در اختیار ارتش آن زمان قرار می گرفت.

جالب است که بدانید که طرح پارک لاله بر عهده وزارت آبادانی و مسکن آن زمان بوده و ترکیب های منظم و نامنظمی در طراحی معماری منظر آن استفاده شده است. ژوفه، طراح معروف فرانسوی در دهه چهل شمسی، این پارک را طراحی کرد.

پارک لاله پوشش گیاهی متنوعی دارد که از ان جمله می توان به سرو نقره ای، چنار، بلوط، اقاقیا، افرا، توت، بید سرخ، پالم،‌ نارون، صنوبر، مروارید قرمز و لیگوستروم اشاره داشت.

در پارک لاله که در زمینی به مساحت ۳۳۰ هزار متر مربع قرار دارد، زمین بازی کودکان، زمین چمن مصنوعی فوتبال و هم چنین پیست اسکیت، نگارخانه و فدراسیون شطرنج و آمفی تئاتر روباز در دسترس است که در شب های تابستان، به نمایش فیلم در فضای باز بر روی پرده های بزرگ، فعال بود.

قبلا در گفتاری در روزیاتو، درباره موزه ۲.۵ میلیارد دلاری هنر های معاصر تهران صحبت کردیم که اتفاقا در نزدیکی پارک لاله قرار دارد. اگر از پارک لاله به سمت شمال خیابان کارگر حرکت کنید، پس از چند دقیقه پیاده روی، به یکی از معروف ترین موزه هنر های معاصر جهان خواهید رسید.

بازدید از موزه هنر های معاصر تهران که یادگار دوران  هنر قبل از انقلاب است و شاهکارهای هنر ایران و جهان در آن در معرض دید علاقمندان قرار گرفته است را به موزه گرد های عاشق پارک لاله توصیه می کنیم.

برای رسیدن به پارک لاله،‌کار سختی در پیش ندارید، هم از سمت خیابان فاطمی و هم از سمت میدان انقلاب با استفاده از خطوط مترو شهری تهران می توان به پارگ لاله و هم چنین موزه هنرهای معاصر تهران رسید.

پارک لاله، در بلوار کشاورز تهران واقع شده که روزگاری، یکی از قشنگ ترین خیابان های تهران بود.

پارک ساعی

پارک ساعی، از نظر طراحی منظر، ساختار جالبی دارد و این را کسانی که به این پارک و سایر پارک های تهران رفته اند، می توانند متوجه شوند. مهندس کریم ساعی، استاد دانشگاه تهران و مدیر سازمان جنگل های وزارت کشاورزی عصر پهلوی، کار ساخت این پارک را آغاز کرد اما به دنبال کشته شدن وی در یک سانحه هوایی، این پروژه در سال ۱۳۳۱، متوقف شد.

اما در راستای توسعه شهر تهران، این پارک چند سال بعد تکمیل و مورد بهره برداری قرار گرفت. از قدیمی ترین پارک های تهران محسوب می شود که در خیابان ولیعصر قرار دارد. پوشش گیاهان متنوعی دارد که از آن جمله می توان به کاج، نارون، چنارهای بلند، بید مجنون، افرای سه رنگ و کاج سیاه و بید قرمز، بلوط همیشه سبز صنوبر و سپیدار اشاره داشت. گونه نادری از پسته نیز در آن جای دارد و شاه بلوط هندی نیز در آن مشاهده می شود.

پارک دارای فضاهای جالب و جذابی از جمله: برکه مصنوعی، پیست اسکیت، آمفی تئاتر روزباز، تندیس تفکر لیلی و مجنون، آب نمای موزیکال و حیات وحش مصور است.

در سال های اخیر، فرهنگسرای بانو به مساحت ۴ هزار متر مربع در ان احداث شده که بخش های مختلفی برای آموزش مقولات فرهنگی و هنری به کودکان و نوجوانان دارد. پارک ساعی را در خیابان ساعی، پایین از توانیر بازدید کنید.

از پارک ساعی تا خیابان شهید بهشتی تهران و رفتن به سینمای بزرگ آزادی،‌ فاصله زیادی نیست. اگر یک آخر هفته به گشت و گذاری در پارک ساعی اقدام کردید، مشاهده یکی از فیلم های سینمای نوستالژیک آزادی تهران که روزگاری در آتش سوخته بود و دوباره احیا شد را نیز فراموش نکنید.

پارک ساعی و خیابان وزرا و شیرینی فروش نوستالژیک وزرا در این محدود نیز برای قدیمی ها، خاطره انگیز است.

پارک هنرمندان

از جمله پارک های تهران،‌ پارک هنرمندان است که پارک ایران شهر نیز نامیده می شود. محل تجمع گروه های هنر و عاشقان هنر در پایتخت است و مصداق نام گذاری اش هم به واسطه پاتوق اهالی هنر بودن به نظر می رسد. طراحی هندسی و پوشش گیاهی چنار و سرو و اقاقیای آن، چهره زیبایی به این پارک داده است.

تندیس هایی از سبک های مختلف هنرهای تجسمی در آن مشاهده می شود. کتابخانه،‌ نگارخانه و آب نما و کتاب فروشی،‌ بخش هایی از این پارک را تشکیل می دهند. پارک هنرمندان، ۲۰ سال پیش احداث شد و نیم هکتار وسعت دارد.

پارک هنرمندان در خیابان طالقانی، ایرانشهر و نبش خیابان برفروشان واقع شده که در ناحیه ۱ شهرداری منطقه ۶ تهران است.

پارک المهدی

برای کسانی که پایین میدان آزادی و در مسیر اتوبان شهید سعیدی تهران قرار دارند، پارک سی ساله و نیم هکتاری المهدی،‌ جای شناخته شده ای برای گردش های صبحگاهی و شبانه است. در طراحی آن از روش های ترکیبی منظم و نامنظم استفاده شده است و گیاهانی هم چون نارون،‌ اقاقیا، سرو نقره ای و ارغوان و زبان گنجشک و پروس در آن دیده می شود.

جالب است که بدانید در این پارک هم چون دریاچه خلیج فارس و پارک ملت (روزگاری نه چندان دور)، دریاچه ای برای قایق رانی هم مهیا خواهد بود که در کنارش،‌ شهر بازی نیز قرار دارد. پیست اسکیت، کلینیک گل و گیاه و خانه اخبار و خانه شهروند، از جمله امکاناتی است که در این پارک در دسترس شهروندان تهرانی بوده و می توانند در زمان خستگی، از آلاچیق های پارک نیز استفاده کنند.

پارک المهدی اگر چه در جنوب تهران است، اما بازدید از آن به دلیل طراحی جالب و پوشش گیاهی متنوع و دریاچه مصنوعی آن، جالب توجه خواهد بود.

پارک بعثت

باز هم پارکی در جنوب تهران که تقریبا نیم قرن قدمت دارد. این پارک بسیار بزرگ که بیش از ۵۰ هکتار وسعت دارد، در منطقه ۱۶ شهرداری تهران واقع شده و به جای کوره های آجر پزی سال ۱۳۴۸، احداث پارک آغاز شد.

طراحی آن به صورت آزاد و با استفاده از خطوط غیر منظم و ارگانیک صورت گرفته که معماری منظر جالبی را به آن بخشیده است. پوشش گیاهی متنوعی از جمله:‌سپیدار، نارون، چنار، سرو،‌ توسکا، بلوط، زبان گنجشک، اقاقیا، بید مجنون، صنوبر و کاج در آن جای دارد.

در این پارک امکاناتی از جمله کتابخانه، دریاچه مصنوعی جهت قایقرانی و زمین بازی کودکان و شهر بازی احداث شده است. مجتمع ورزشی استخر الزهرا که در مجاورت پارک قرار دارد، فرصتی برای شنای عاشقان ورزش های آبی فراهم می کند.

پارک رازی

خیابان قزوین تهران‌، جایی است که گذر برخی از شهروندان تهرانی به آنجا نیفتاده اما به هر حال‌، فضای زیبا با پوشش گیاهی متنوع دارد. از اقاقیا و سرو نقره ای و کاج سدروس گرفته تا اکالیپتوس و زبان گنجشک و ارغوان و ختمی و میخک هندی در آن قابل مشاهده است.

این پارک قدیمی جنوب تهران،‌ از امکانات بسیار زیادی برخوردار است که بازدید از آن را توجیه پذیر می کند. آب نما،‌ زمین بازی کودکان،‌ سالن های سرپوشیده چند منظوره،‌ برج فانوس دریایی، دریاچه،‌ آکواریم، شهر بازی و کتابخانه و یک خانه کشتی، در آن جا قرار دارد.

گفتنی است، دفتر انجمن ایدز ایران نیز در مکانی در این پارک واقع شده است. این پارک پر امکانات را در خیابان مرادی،‌ جنب شهرداری منطقه ۱۱ تهران مشاهده کنید. جایی که یکی از آخر هفته های پاییزی برای دیدنش خوب است. تجربه ماهی گیری در این پارک را فراموش نکنید!

بوستان ولایت

از دیگر بوستان های معروف در منطقه جنوبی پایتخت است. در سالیان نه چندان دور، نخستین پایگاه هوایی کشور در این مکان احداث شد که امروزه تفرج گاه شهروندان این منطقه تهران است. در این بوستان، شما با درشکه تفریحی و باغ راه ها برخورد می کنید که شاید در دیگر  پارک های دیگر تهران در دسترس نباشد. باغ های متفرقه با پوشش های گیاهی متنوع زیبا و هم چنین بخش هایی برای کاشت گیاهان فصلی و طرح ارگانیک از جمله بخش های این باغ محسوب می شود.

از جمله امکانات این باغ می توان به باغ ایرانی اشاره کرد که با حرکت خطی آب و کاشت درختان به جهت تقویت چشم انداز محورهای اصلی و شاخص بوستان ولایت طراحی شده است. چند تندیس از جمله تندیس ظهر عاشورا، تندیس های ولایت، تندیس سرداران شهید و مفاخر ایران زمین در این پارک قرار دارد.

شهربازی سرپوشیده و روزباز بزرگ این بوستان، عصر ها پاتوق کودکان و نوجوانان این منطقه تهران می شود.

از جمله امکانات این پارک می توان به شهر ورزش با مساحت ۳۲ هکتار  شامل ورزش های هوایی،‌ صخره نوردی مصنوعی، بانجی جامپینگ، اسب سواری، موتور سواری صحرایی و زمین ورزش های توپی اشاره داشت. ده ها آلاچیقی که در این پارک قرار گرفته است، فرصتی برای پاییز گردی آخر هفته ای را فراهم می کند.

گفتنی است، این پارک دارای هفت ورودی بوده و سوله های ستاد بحران در این منطقه قرار گرفته که برای ارائه خدمات فوری در زمان زلزله به شهروندان این ناحیه، احداث شده است.

این پارک  بزرگ پر امکانات کمتر شناخته شده تهرانی را در نشانی انتهای اتوبان شهید نواب صفوی، نزدیک بزرگراه شهید تندگویان دنبال کنید.

جالب است که بدانید این پارک در مساحتی به وسعت بیش از یک میلیون متر مربع در سال ۱۳۹۰ احداث شد و در منطقه ۱۹ شهرداری تهران قرار دارد.

[ منابع: شهرداری تهران، سازمان پارک ها و فضای سبز تهران، سازمان فرهنگی و هنری شهرداری ]