سرگذشت ولادیمیر پوتین؛ از محله های کثیف شوروی سابق تا حضور قدرتمندانه در عرصه جهانی

می توان ولادیمیر پوتین را موثرترین شخصیت سیاسی حال حاضر دنیا دانست اما وی این اعتبار را یک شبه به دست نیاورده است. وی برای دستیابی به قدرت مطلق روسیه نقش های متفاوتی را ایفا کرده است از جاسوسی و شرکت در حملات مسلحانه گرفته تا حضور در بازار فروش نفت و البته مبادرت به ورزشی به نام جودو! در ادامه به شما نشان خواهیم داد که چطور یک فرد بسیار  معمولی به قدرتمند ترین فرد در دنیای امروزی تبدیل شده است.

ولادیمیر پوتین در ۷ اکتبر سال ۱۹۵۲ میلادی در شهر لنینگراد (Leningrad) به دنیا آمد.

ولادیمیر ولادیمیروویچ پوتین تنها فرزند یک نظامی بازنشسته و کارگر یک کارخانه در یکی از محلات کثیف پایین شهر لنینگراد بود. ولادیمیر جوان نیز همراه با دو خانواده دیگر در آپارتمان مشترکی که بر طبق قوانین دوران شوروی سابق اداره می شد زندگی می کرد.

در دوران نوجوانی ولادیمیر در ایستگاه رادیویی مدرسه به فعالیت پرداخت و چندبار همراه با گروه معروف بیتلز (Beatles) و دیگر گروه های راک غربی برنامه اجرا کرد.

پلَتون آنتونیو (Platon Antoniou)، عکاسی که عکس پوتین به عنوان مرد سال ۲۰۰۷ مجله تایم (Time Magazine) را گرفته بود، می گوید: ” پوتین در میان گروه بیتلز ، پُل مک کارتنی (Paul McCartney) را بیشتر از همه دوست داشت و آهنگ مورد علاقه وی نیز آهنگ “دیروز” (Yesterday) بود”.

با این وجود کارن داویشا (Karen Dawisha) در کتاب جدید خود با عنوان “حکومت دزدسالاری پوتین” (Putin’s Kleptocracy) می گوید که بر اساس گفته های خود پوتین “وی به آهنگ های ملی شوروی سابق علاقه دارد نه موسیقی سبک راک غربی. او تمام عمر خود محافظه کار بوده است”.

پوتین در دوران نوجوانی به ورزش جودو روی آورد و در سال ۱۹۷۴ میلادی در مسابقات دانشگاهی به قهرمانی رسید.

سرگئی آلاکساشنکو (Sergey Alaksashenko)، معاون وزیر دارایی و نایب رئیس اول بانک مرکزی (Central Bank) روسیه اعتقاد دارد که سیاست خارجی پوتین از ورزش جودو نشأت گرفته است و می توان ردی از این ورزش را در بسیاری از سیاست های او دید.

وی در مقاله ای در روزنامه مسکو تایمز (Moscow Times) چنین می نویسد: “برخلاف شطرنج یک جودوکار نباید منتظر حرکت حریف بماند. سیاست او این است که صبر کند و در زمان مناسب یک حرکت سریع انجام داده و پس از وارد کردن ضربه ای مرگبار به حریف عقب بنشیند. جودوکار موفق باید از قبل حرکت حریف خود را پیش بینی کند. سپس پیشدستی کرده و با یک ضربه موثر حریف را از کار می اندازد”.

همچنین پوتین علاقه خاصی به رمان ها و فیلم های جاسوسی دارد به خصوص یک فیلم تلویزیونی که در مورد یک جاسوس دوجانبه اهل شوروی بود.

بر طبق اظهارات مستند پوتین به مجموعه داستان های جاسوسی دهه ۱۹۶۰ میلادی با نام “۱۷ لحظه ی بهاری” (۱۷ Moments of Spring) در مورد جاسوس دوجانبه شوروی با نام مکس اوتو وون اشترلیتز (Max Otto von Stierlitz) ( با نام واقعی وسوولود ولادیمیروویچ ولادیمیروف) که در دوران جنگ جهانی دوم به مقام های بالای نظامی در ارتش آلمان نازی دست یافت و سرگذشت او بعدها به فیلم تلویزیونی تبدیل شد علاقه فراوان داشت.

پوتین خود در مورد این فیلم تلویزیونی می گوید: “چیزی که مرا متعجب کرد این است که چطور یک شخص تنها می تواند به موفقیت هایی دست یابد که یک ارتش کامل از رسیدن به آن ها عاجز است”.

ناگهان زندگی پوتین تغییر کرد، در سال ۱۹۸۵ میلادی کا گ ب (KGB) (آژانس جاسوسی شوروی سابق) وی را به شهر درسدن (Dresden) در آلمان شرقی فرستاد و در آن جا با نام مستعار “آقای آداموف” (Mr. Adamov) به جاسوسی برای سرویس اطلاعاتی شوروی پرداخت.

بر طبق گزارش ها پوتین چنان به زبان آلمانی تسلط داشت که توانست لهجه ی محلی ساکنان درسدن را به خوبی تقلید کند بدون این که کسی به ماهیت واقعی او پی ببرد. برخلاف دیگر ماموران کا گ ب، پوتین دوست داشت که با آلمانی ها معاشرت داشته باشد. او بیش از هر چیز دیگری شیفته انظباط آلمانی ها شده بود.

اطلاع دقیقی از این که پوتین اوقات فراعت خود در آلمان شرقی را چگونه گذرانده است در دست نیست. بر طبق اسناد کاخ کرملین وی  “برای خدمت صادقانه به ارتش خلق ملی” مدال برنز لیاقت دریافت کرده است.

در سال ۱۹۸۹ میلادی دیوار برلین فرو ریخت و یک سال بعد از آن پوتین به شهر لنینگراد بازگشته و به عنوان یکی از معاونان اولین شهردار دموکراتیک لنینگراد به نام آناتولی سوبچاک (Anatoly Sobchak) که قبلا استاد حقوق پوتین بود مشغول به کار شد.

در سال ۱۹۹۱ میلادی پوتین به طور رسمی از کا گ ب استعفا داد. سوبچاک نیز شاگرد سابقش را همراه خود به شهرداری برد و بدین ترتیب پوتین وارد عرصه سیاست و حکومت شد.

گروهی از اعضای احزاب دموکرات شهر سنت پترزبورگ بر این باور بودند که ولادیمیر پوتین توسط کا گ ب وارد شهرداری شده است اما هیچ مدرکی در اثبات ادعای خود ارائه ندادند.

بر طبق گزارش مجله نیوزویک (Newsweek) برای مردم شهر هیچ فرقی نمی کرد که این انتصاب چگونه صورت گرفته بود. تنها چیزی که برای آن ها اهمیت داشت این موضوع بود که می دانستند “تحت نظر” هستند.

البته خود پوتین نیز هیچ گاه همکاری خود با گا گ ب را تکذیب نکرده است.

زمانی که پوتین در شهرداری لنینگراد مشغول به کار بود به وی لقب کاردینال خاکستری (Gray Cardinal) داده شد و همه او را مردی می دانستند که کارها را به بهترین وجه ممکن انجام می دهد.

در این دوران همواره پوتین در پشت پرده حضور داشت و زیاد در انظار عمومی ظاهر نمی شد. او کسی بود که در مواقع دشوار به میدان می آمد و همه از او به عنوان دست راست سوبچاک نام می بردند.

علاوه بر همه این ها پوتین یک بار به خاطر اتهام پارتی بازی کردن در اعطای مجوز صادرات و واردات به نزدیکان خود تحت بازجویی قرار گرفت اما این پرونده خیلی سریع و به دلیل نبود شواهد کافی مختومه اعلام شد!

در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی پوتین مسئول انجام یک معامله بود که بر طبق آن مقداری مواد خام به ارزش تقریبی ۱۰۰ میلیون دلار صادر شده و در مقابل مقداری غذا و دارو برای ساکنان شهر سنت پترزبورگ خریداری می شد. اگر چه این مواد خام صادر شدند اما غذا و داروی مورد نظر هیچ گاه به دست مردم سن پترزبورگ نرسید.

بر اساس گزارشات غیر موثق، پوتین تنها مسئول امضا کننده این قرارداد بوده است اما کاخ کرملین این موضوع را نیز رد می کند.

وقتی که سوبچاک در انتخابات بعدی شهرداری به رقیب خود باخت، برنده انتخابات به پوتین پیشنهاد همکاری داد. با این وجود پوتین این پیشنهاد را رد کرد و گفت: “بهتر است برای وفاداری به دار آویخته شوم تا برای خیانت جایزه بگیرم”.

پوتین در این انتخابات سمت مدیر تبلیغات سوبچاک را برعهده داشت. ولادیمیر یاکوفلف (Vladimir Yakovlev) که حمایت شهردار بانفوذ مسکو را همراه خود داشت به رقابت با سوبچاک پرداخت و در نهایت به پیروزی رسید. او پیشنهاد کار در دفتر خود را به پوتین ارائه داد اما پوتین درخواست وی را رد کرد.

در سال ۱۹۹۶ میلادی پوتین و خانواده اش به مسکو نقل مکان کردند و در آن جا خیلی سریع پله های ترقی را طی کرده و به مقام ریاست سرویس امنیتی فدرال روسیه (FSB) رسید.

پوتین از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ میلادی سمت های مختلفی را در مسکو برعهده داشت و در نهایت به ریاست سرویس امنیتی فدرال روسیه که جانشین سرویس کا گ ب شده بود انتخاب شد.

بر طبق گزارش مجله نیوزویک: ” در جولای سال ۱۹۹۸ میلادی پوتین توسط بوریس یلتسین به عنوان رییس سرویس امنیتی فدرال روسیه، جانشین سرویس اطلاعاتی کا گ ب، انتخاب شد. این سمت تنها به نزدیک ترین و وفادارترین نزدیکان رییس جمهور واگذار می شد”.

نکته جالب این که پوتین علاقه ای به شهر مسکو نداشت و آن را شهری “به سبک شهرهای اروپایی” می دانست.

پوتین درباره شهر مسکو گفته است: “نمی توانم بگویم که مسکو را دوست ندارم. فقط سنت پترزبورگ را بیشتر دوست دارم. در مورد شهر مسکو هم باید بگویم که به وضوح یک شهر اروپایی است”.

در این دوران پرکاری و صعود سریع به مراتب بالا وی موفق شد که از تز دکترای خود در زمینه اقتصاد نیز دفاع کند.

برطبق گزارشات کاخ کرملین: ” علی رغم فعالیت های سیاسی گسترده وی موفق شد که در سال ۱۹۹۷ میلادی از تز دکترای خود در رشته اقتصاد در موسسه معدن کاوی ایالتی سنت پترزبورگ (St. Petersburg State Mining Institute) دفاع کند”.

با این وجود تخصص پوتین در حوزه اقتصاد همیشه مورد سوال قرار گرفته است.

سرگئی پوگاچف (Sergei Pugachev) که از وی به عنوان “بانکدار کرملین” یاد می شد می گوید: ” پوتین هیچ چیز در مورد اقتصاد نمی داند. اصلا از اقتصاد خوشش نمی آید. از نظر او اقتصاد بیش از حد خشک و خواندن و گوش دادن به گزارش های مالی خسته کننده است”.

در آگوست سال ۱۹۹۹ میلادی پوتین توسط بوریس یلتسین به عنوان نخست وزیر انتخاب شد. یک ماه بعد از این انتصاب محبوبیت پوتین تنها ۲ درصد بود.

از سال ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ میلادی چهار نخست وزیر آمدند و رفتند و پوتین نفر پنجم بود. وقتی که یلتسین اعلام کرد که پوتین جانشین اوست هیچ کس حرف او را باور نمی کرد. همه انتظار داشتند که یِوگنی پریماکوف (Yevgeny Primakov) به عنوان جانشین وی انتخاب شود زیرا او شخصیت تاثیرگذاری داشت و “با همه دوست بود، از مادلین آلبرایت گرفته تا صدام حسین”.

سپس به یک باره در سال ۱۹۹۹ میلادی یلتسین از مقامت ریاست جمهوری استعفا داده و پوتین را رییس جمهور جدید کشور نامید. بسیاری بر این باورند که یلتسین برای محافظت از خود پوتین را به عنوان رییس جمهور جدید روسیه اعلام کرد زیرا آتش جنگ در چچن زبانه می کشید و محبوبیت او به شدت در حال کاهش بود.

جالب این که یکی از اولین اقدامات پوتین در مقام ریاست جمهوری اعطا کردن ” مصونیت اداری و جنایی به یلتسین شامل حفاظت از نامه ها، مکان زندگی و دیگر اموال در مقابل بازرسی و  دخل و تصرف” بود.

پوتین در اولین سخنرانی رسمی خود به عنوان رییس جمهور روسیه به مردم قول آزادی عقیده، آزادی بیان، آزادی رسانه ها و محترم شمردن حق مالکیت افراد بر اموال شخصی شان را داد. متن صریح سخنرانی وی بدین شرح است:

“هشدار می دهم که هر تلاش و عملی خارج از قوانین روسیه، فراتر از قانون اساسی روسیه به شدت سرکوب خواهد شد. آزادی بیان. آزادی عقیده. آزادی رسانه های ارتباط جمعی. حق مالکیت شخصی. این ها حقوق اساسی یک جامعه متمدن هستند و حکومت محترم شمردن و دفاع از آنان را وظیفه خود می داند”.

پوتین در طول اولین دوره ریاست جمهوری خود کاملاً بر مسائل داخلی تمرکز داشت. او دو موضوع را در رأس برنامه های کاری خود قرار داده بود: جنگ با چچن و مبارزه با نظام آلیگارشی به جا مانده از دوران یلتسین

پوتین در یک دوره بسیار حساس و سرنوشت ساز حکومت را در روسیه به دست گرفت. کشور در حال جنگی فرسایشی با شبه نظامیان چچنی بود، منطقه ای که رسماً قسمتی از قلمرو روسیه به شمار می آمد.

از این گذشته نزدیکان بوریس یلتسین نیز به شدت برای رسیدن به قدرت بیشتر تلاش می کردند.

پوتین می دانست که نزدیکان قدرتمند یلتسین پتانسیل لازم برای رسیدن به قدرت و شکست او را دارند بنابراین با آن ها وارد معامله شد. بر اساس گزارش شورای روابط خارجی : “در جولای سال ۲۰۰۰ میلادی پوتین به آلیگارش های دوره یلتسین اعلام کرد تا زمانی که در سیاست های وی دخالت نکرده و وارد عرصه سیاسی نشوند به هیچ عنوان مزاحم فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری های گسترده آن ها نخواهد شد”.

سپس پوتین صفت خود به عنوان ” مرد عمل” را با حل کردن قائله جنگ دوم چچن تثبیت کرد. در سال ۲۰۰۲ میلادی یک سالن تئاتر در شهر مسکو توسط ۴۰ شبه نظامی چچنی به رهبری ژنرال موفسار بارایف (Movsar Barayev) تصرف شد و در طی ۳ روز گروگانگیری ۱۲۹ نفر از ۹۱۲ گروگان کشته شدند.

این حادثه در برهه ای سرنوشت ساز اتفاق افتاده و اعتبار داخلی پوتین را در معرض خطر قرار داد. اما ” عکس العمل بیرحمانه و خشونت آمیز وی به این گروگانگیری و رد درخواست مذاکره با گروگانگیران بر شهرت او به عنوان مرد عمل افزود”. در حمله نیروهای ویژه ارتش به  گروگانگیران تمامی آن ها کشته شدند. بعد از پایان یافتن این قائله محبوبیت پوتین به بالای ۸۳ درصد رسید.

در سال ۲۰۰۴ پوتین برای بار دوم به عنوان رییس جمهور روسیه سوگند یاد کرد. او همچنان بر مسایل درون کشور تمرکز داشت اما اقدامات او در جهت محدود سازی رسانه ها با انتقادات شدیدی روبرو شد.

در ۷ اکتبر سال ۲۰۰۶ میلادی روزنامه نگار معروفی به نام آنا پولیتکوفسکایا (Anna Politkovskaya) بعد از نوشتن مقالاتی در مورد فساد در ارتش روسیه و حکومت چچن در آپارتمانش به قتل رسید. مقامات غربی پوتین را به خاطر عدم حمایت از رسانه ها مسئول اصلی این جنایت می دانستند.

به گزارش بنگاه خبری روسیه ( TASS) : متهمان به قتل اعتراف کردند که  “احمد زاکایف (Akhmed Zakayev) و بوریس برزوفسکی دستور قتل آنا پولیتکوفسکایا را صادر کرده اند”.

با این وجود پوتین از محبوبیت بالایی در بین مردم کشورش برخوردار بود. در طول دو دوره اول ریاست جمهوری وی اقتصاد روسیه رشد چشمگیری داشت.

رشد ناخالص داخلی روسیه در طول دو دوره ریاست جمهوری پوتین  ۷۰ درصداعلام شد و میزان سرمایه گذاری خارجی نیز ۱۲۵ درصد افزایش یافت. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ” رشد ناخالص داخلی روسیه در سال ۲۰۰۷ با رقم سال ۱۹۹۰ میلادی برابر شد که نشان می داد کشور بحران اقتصادی گسترده و وحشتناک دهه ۱۹۹۰ میلادی را پشت سر گذاشته است”.

در سال ۲۰۰۸ میلادی دیمیتری مدودف (Dmitry Medvedev) به عنوان رییس جمهور جدید روسیه انتخاب شد. روز بعد وی پوتین را به عنوان نخست وزیر خود انتخاب کرد و بلافاصله روسیه وارد بحران اقتصادی جدیدی شد.

وقتی که بحران اقتصادی جهانی به وقوع پیوست اوضاع برای روسیه بسیار بدتر بود. اقتصاد روسیه که وابستگی بسیاری به سرمایه گذاری خارجی داشت بیشترین صدمه را از این بحران جهانی متحمل شد. علاوه بر این بحران اقتصادی نشان داد که اقتصاد روسیه وابستگی غیرقابل انکاری به فروش نفت و گاز داشته و کاملاً با سیاست های حکومت در ارتباط است.

در سال ۲۰۰۸ میلادی روسیه وارد جنگی ۵ روزه با گرجستان شد. این جنگ دو کشور روسیه و گرجستان و همچنین مناطق اوستیای جنوبی و آبخازیا (South Ossetia and Abkhazia) را درگیر خود کرد. این دو منطقه از دهه ۱۹۹۰ میلادی همواره به دنبال بدست آوردن استقلال و جدا شدن از گرجستان بوده اند و روسیه نیز این استقلال را به رسمیت می شناخت، موضوعی که کشورهای غربی آن را محکوم می کردند.

به گزارش بی بی سی: ” بعد از این مناقشه کوتاه روسیه اعلام کرد که استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا را به رسمیت می شناسد. کشورهای متحد روسیه از جمله نیکاراگوئه و ونزوئلا و تعدادی از کشورهای کوچک دیگر نیز پشتیبانی خود از اعلام استقلال این دو منطقه را اعلام کردند”.

در بین جوامع بین المللی، اوستیای جنوبی هنوز هم رسماً “بخشی از قلمرو گرجستان” به شمار می آید و گرجستان نیز همواره از آبخازیا به عنوان “منطقه جدا شده” یاد می کند.

در سال ۲۰۱۲ میلادی پوتین با کسب ۶۳.۶ درصد آرا بار دیگر به عنوان رییس جمهور روسیه انتخاب شد. این دوره از ریاست جمهوری وی بعد از انجام اصلاحات در قانون اساسی ۶ سال خواهد بود. این انتخابات با اعتراض ها و شبهه هایی همراه بود. صحت انتخابات به چالش کشیده شد و بسیاری اعلام کردند که در انتخابات تقلب صورت گرفته است. با این وجود بر طبق آمار رسمی رسانه های داخلی روسیه پوتین نزدیک به ۶۴ درصد آرا را به خود اختصاص داده بود.

دوسال بعد، در  مارس ۲۰۱۴ میلادی، پوتین منطقه کریمه (Crimea) اوکراین را به خاک روسیه ضمیمه کرد و بحرانی بزرگ در سطح بین المللی ایجاد شد.

رییس جمهور برکنار شده اوکراین ویکتور یانوکوویچ (Viktor Yanukovych) “با ارسال نامه ای” به پوتین از وی خواست که “با استفاده از نیروهای نظامی تحت فرمان خود قانون و امنیت را به اوکراین بازگرداند”.  بر طبق گزارش روزنامه نیویورک تایمز (New York Times): پارلمان روسیه به پوتین ” اختیارات وسیعی برای استفاده از نیروی نظامی در پاسخ به انقلاب سیاسی اوکراین داد که باعث سرنگونی متحد نزدیک روسیه (یانوکوویچ) و استقرار یک حکومت وفادار به غرب شده بود. در نتیجه حکومت تازه تاسیس اوکراین در خطر حمله نظامی روسیه قرار گرفت”.

در روز ۲ مارس همان سال روسیه کنترل کامل منطقه کریمه را به دست گرفت و در روز ۱۶ مارس “اکثریت قریب به اتفاق” ساکنان کریمه به جدایی از اوکراین و الحاق به روسیه رأی مثبت دادند.

اخیراً روسیه در صدد برآمده که روابط خود را با چین افزایش دهد زیرا بعد از تحریم های اقتصادی کشورهای غربی ، نیاز خود به یک شریک تجاری جدید را احساس کرده است. روسیه قرارداد احداث یک خط لوله انتقال گاز به ارزش ۷۰ میلیارد دلار را با چین امضا کرده و دو کشور قصد دارند که یک خط راه آهن سریع السیر به طول هزاران کیلومتر از مسکو تا پکن را احداث کنند.

به گزارش نشریه بلومبرگ: ” بعد از این که روسیه به خاطر مسئله اوکراین منزوی شد سعی دارد سرمایه خارجی لازم برای خروج از رکود را از طریق چین تامین کند”.

هیچ کس نمی داند که حرکت بعدی پوتین چه خواهد بود اما از آن جایی که وی قصد دارد برای بار چهارم نیز در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند احتمالاً تا سال ۲۰۲۴ میلادی حرکات غیرمنتظره زیادی از وی خواهیم دید.

زمانی که پوتین معاون شهردار سنت پترزبورگ بود نزدیکان وی او را “رییس” (Boss) صدا می زدند. امروزه نزدیکانش او را “تزار” می نامند و مجله فوربس نیز وی را به عنوان قدرتمندترین فرد سال ۲۰۱۴ میلادی جهان انتخاب کرده است.

و بدین ترتیب معلوم نیست که در آینده مردم او را با چه نامی صدا بزنند!