هشدار درباره مصرف مشروبات الکلی در ایران

معاون وزیر بهداشت: ۶ درصد ایرانی ها، تجربه مصرف الکل دارند

الکل و مشروبات الکی یکی از چالش های امروز صنعت بهداشت و سلامت کشور است. ما ایرانی ها نه تنها در مصرف برنج، شکر، نمک و بنزین، در فهرست پر مصرف ترین (به خوانید پر اسراف ترین ) کشور های دنیا هستیم، بلکه در فهرست ۲۰ کشور پر مصرف مشروبات الکلی نیز قرار داریم. این فقط بد مصرف کردن نیست که ما را در آمارهای جهانی، در وضعیت عجیبی قرار داده است، بلکه در بد رانندگی کردن نیز، شگفتی جهانی را به دنبال داشتیم. سن مصرف الکل در ایران طبقه آمار مسئولین، به زیر ۱۸ سال رسیده است.

مجموع کشته های ترافیکی در ایران که ماحصل بد رانندگی کردن و عدم توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی بین المللی است سبب شده تا از مجموع شهدای جنگ تحمیلی بیشتر شود! تنها در سفرهای نوروز ۹۶، صدها هموطن در جاده های کشور به خاک و خون کشیده شدند. در نوروز ۹۵، بد رانندگی کردن، ۹۶۴ ایرانی را به کام مرگ کشاند.

در کنار بد مصرف کردن و بد رانندگی کردن، سبک زندگی دیجیتالی و کم تحرک و به خصوص مشروبات الکی را باید به فهرست تهدیدهای مهم بهداشت و سلامت ایرانیان امروز به شمار آورد که مرگ های خاموش بسیاری را سبب می شود.

مشروبات الکلی، افیون خاموشی است که در چند دهه اخیر،‌ بسیاری از هموطنان را به کام مرگ کشیده و آمارهای تکان دهنده ای از این حوزه به گوش می رسد. دکتر باقری لنکرانی، وزیر سابق بهداشت کشورمان قبلا گفته بود که سومین عامل بروز بیماری کبدی در بین ایرانیان، مصرف الکل است.

با وجود آن که تولید، فروش و مصرف هر گونه مشروبات الکلی در کشور چه به صورت علنی و چه غیر علنی طبق عرف و شرع ممنوع و مجازات سختی برای عاملان و مصرف کننده گان آن مقرر شده است، اما هم چنان شاهد نرخ فزاینده مصرف مشروبات الکلی در کشور هستیم و این موضوع، سبب مرگ و میر بسیاری از هموطنان در سال های اخیر شده است.

شاید عدم اطلاع رسانی کافی و اثربخش این موضوع هم چون مقوله روابط جنسی محافظت نشده در سطح جامعه به خصوص در میان نسل جوانان، سبب نرخ فزاینده ابتلای هموطنان به افیونی چون الکل و ویروس HIV شده است که تهدیدی جدی برای آینده سلامت ایران است.

روز به روز جامعه ایران با رشد فناوری و ارتقای سواد اطلاعاتی، با پدیده های نوظهور در دهکده جهانی امروز مواجه می شود که بستر شبکه های اجتماعی، بر گسترش و فراگیری آن تاثیر بالایی دارد. تبلیغ و فروش مواد الکلی و افیونی در برخی از کانال های شبکه های اجتماعی و پیام رسان های موبایلی و تولید و فروش زیر زمینی مواد بی کیفیت وخطرناک، آسیب بزرگی به نسل جوان امروز است که تلاش دارد با اقتصاد مقاومتی، ایران عصر ۱۴۰۰ را متفاوت از قرن بیستم کند.

به نظر می رسد باید به مقولاتی که پدافند غیر عامل کشور در دستور کار ماموریت های سازمانی خود دارد، موضوعات مهم دیگری هم چون الکلی شدن بخش های زیادی از جامعه و تهدید سلامت عمومی با شیوه های جدید مخدر ها و بنرخ فزاینده آمار کم سواد ها در کشور را نیز اضافه کرد که معضلی برای آینده ایران زمین به شمار می روند.

آمار ها سخن می گوید

اخیرا، مدیرکل حوزه ریاست سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرد که در ایران، ۵ استان: تهران، البرز، اصفهان، لرستان و کرمانشاه بیش ترین مصرف الکل را به خود اختصاص داده و در مقابل بوشهر، سیستان و بلوچستان، چهار محال و بختیاری و مرکزی نیز بر اساس آمارهای سال ۱۳۹۰ کم‌ترین مصرف را در حوزه الکل دارند.

این مقام مسئول البته تایید می کند که در حال حاضر هیچ آماری در خصوص شیوع و میزان مصرف الکل در کشور نداریم و آمارهای پزشکی قانونی نیز تنها به آمار مسمومیت ‌ها و مرگ و میر ناشی از مصرف الکل ارتباط دارد و جنبه های دیگر را شامل نمی شود.

طبق اعلام سال ۹۵ رییس اداره مبارزه با اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حدود ۶ درصد از کل جامعه ایران تجربه مصرف الکل را داشته که به نظر می رسد که واقعبت فرا تر از آن چیزیست که در آمار ها به آن اشاره می شود.

طبق گفته های مسئولان، شاخص مصرف سنگین دوره ای الکل در کشور ما ۲ برابر میانگین جهانی یعنی حدود ۱۹ درصد است یعنی فردی که در ایران مشروب خواری می کند، نسبت به افراد دائم الخمر در کشورهای غربی، ۳ برابر بیش تر الکل مصرف می کند.

طبق آمار هایی که سال ۱۳۹۴، ستاد مبارزه با مواد مخدر منتشر کرد، از بین معتادان، بیش از ۲۲ درصد معتاد مشروبات الکلی بودند و تنها ۵.۲ درصد،معتاد افیونی به نام تریاک گزارش شدند. بررسی ها نشان می دهد که در ایران سالانه ده ها میلیارد تومان مشروبات الکلی تهیه، تولید و عرضه می شود و سود سرشاری را نصیب سودا گران مرگ می کند.

طبق گفته های معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کشور ما از جمله کشورهایی است که بالاترین میزان پرهیز مصرف الکل را دارد و از این نظر مشابه سایر کشورهای منطقه هستیم زیرا مطابق آمار ۹۳.۷درصد جمعیت کشور از نظر مصرف الکل پاک بوده‌اند و هیچ مصرفی نداشته‌اند.

این میزان مشابه کشورهای منطقه شرق مدیترانه و شمال آفریقاست البته در برخی کشورهای اسلامی که فروش الکل آزاد است این میزان بیشتر است. شاخص دیگری که در مورد مصرف الکل مهم است، سرانه مصرف الکل (APC) است، تعریف این شاخص مقدار الکل خالص بر حسب لیتر است که هر فرد بالای ۱۵ سال مصرف می‌کند.

میانگین دنیا ۶.۵لیتر است. یعنی هر فرد بالای ۱۵ سال در دنیا به طور متوسط سالانه ۶.۵ لیتر الکل مصرف می‌کند. این شاخص در کشور ما بررسی نشده است اما حدس می‌زنیم که خیلی پایین تر از میانگین دنیا باشد.

رخداد های تکان دهنده الکلی

چند وقت پیش، سه تصادف پر حاشیه پورشه و BMW و پرادو در اتوبان بابایی و نیایش تهران  اتفاق افتاد که بازتاب گسترده ای در رسانه ها به خصوص شبکه های اجتماعی داشت که طبق اعلام پزشکی قانونی، این تصادفات سنگین و خونین، هر سه به دلیل مصرف  مشروبات الکلی رخ داد.

در خرداد ماه سال ۹۲ در شهرستان رفسنجان در یک مراسم عروسی ۱۲ نفر جان خود را در اثر مصرف مواد الکلی از دست دادند و ۳۵۹ نفر هم مسموم شدند.

مدیرکل حوزه ریاست سازمان پزشکی قانونی با اشاره به ماجرای مصرف الکل در شهرستان رفسنجان گفته بود: در پی حادثه مصرف الکل در شهرستان رفسنجان و اعلام وزارت بهداشت در خصوص مراجعه این افراد به بیمارستان‌های شهر شاهد آن بودیم که افراد مصرف‌کننده بسیار مضطرب به بیمارستان‌های رفسنجان آمده و ICU‌شهر رفسنجان به طول کامل پر شده بود و با وجود آنکه اقدامات سریعی صورت گرفت اما ۱۲ نفر در پی این حادثه فوت شدند.

هم چنین، فوت مهرداد اولادی و  بازیکن اسبق سرخ پوشان تهران که به واسطه مصرف بی رویه مشروبات الکلی و استفاده همزمان از مخدری مانند ترامادول بود، بار دیگر مقوله تهدید خاموش جامعه جوان ایران از سوی مشروبات الکلی را در کانون توجه رسانه ها قرار داد. قتل دختر کوچی به نام ستایش نیز سبب شد تا متوجه شویم که قاتل ایشان، از ۱۲ سالگی شرب خمر می کرده است.

البته پزشکی قانونی رسما، دلیل فوت هادی نوروزی، کاپیتان اسبق سرخ پوشان به واسطه الکل را مردود دانست و آن را یک فوت ناگهانی اعلام کرد.

مصرف الکل در ایران بالاست

معاون وزیر بهداشت در تیر ۹۴ اعلام کرد که سالانه ۴۲۰ میلیون لیتر الکل در ایران مصرف می شود که البته این رقم کمی اغراق آمیز به نظر می رسد و بعضی تا ۶۰ میلیون لیتر در سال را صحیح می دانند.  اما حتی  اگر ۱۰ درصد این رقم را نیز باور کنیم، رقم تاسف آمیزیست و اگر تقسیم بر تعداد معتادان کنیم متوجه می شویم که آنان بیش از مصرف آب موزد نیاز بدن خود نیز، الکل مصرف می کنند!

دکتر احمدی مقدم، فرمانده پیشین ناجا قبلا گفته بود که تعداد معتادان به الکل در کشور، یک دهم معتادان به مواد مخدر است و از ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار معتاد، ۱۳۰ هزار نفر  معتاد الکل هستند. این در حالیست که  علی هاشمی دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با موادمخدر در مصاحبه‌ای با یکی از خبرگزاری‌ها تعداد معتادان را حدود ۴ میلیون نفر اعلام کرد که با این تعداد، تعداد دائم الخمرها افزایش خواهد یافت.

مصرف الکل در رانندگی، بد ترین شیوه مصرف است که نتایج خونین و مرگباری را برای سرنشینان خودرو و دیگران به ارمغان می آورد و آمار ها نشان از روند فزاینده مصرف الکل هنگام رانندگی در کشور است. در ایران نیز همراه با بالا رفتن مصرف الکل، شمار سوانح رانندگانی که مشروبات الکلی مصرف کرده‌اند رو به ازدیاد گذاشته است.

پلیس راهنمایی و رانندگی تهران در سال ۹۴ در اسلایدی که در یکی از نشست‌های خود به نمایش گذاشته بود، آورده بود: «در ۹ ماه ابتدایی ۹۱، از ۴۰۲ تست انجام شده مواد مخدر و مشروبات الکلی از رانندگان تعداد ۱۶۹ مورد مثبت بوده است در حالیکه در سال ۹۲ از ۵۲۶ مورد تست انجام شده، ۲۷۲ مورد مثبت بوده است.»

چه باید کرد؟

آمار ها تکان دهنده است. ان هم در کشوری که بر  خلاف غرب و شرق عالم، خرید و فروش و مصرف مشروبات الکلی جرمی سنگین است و دستگاه قضایی کشور، با این جرایم به طور قاطع برخورد می کند. اما جامعه جوان ایران و در معرض قرار گرفتن سبک زندگی غربی و هجوم شبکه های اجتماعی و رسانه بین المللی  سبب می شود تا رخ تهدید های خاموش سلامت و بهداشت جامعه را در نیمه دوم دهه نود شمسی نظاره گر باشیم.

در تیر ماه ۹۲، ۵ سند مهم بهداشتی در شواری عالی سلامت تصویب شد و مقرر شد تا سند ملی پیشگیری، درمان، کاهش آسیب و بازتوانی مصرف الکل که به تایید شورای عالی سلامت و امنیت غذایی رسیده بود، عملیاتی شود. مفاد این ۵ سند می بایست به طور جدی در لایه های مختلف جامعه پیگیری و اجرا شود تا در اصل راهبردی پیشگیری، اقدامات وزارت بهداشت و دستگاه های مربوطه سبب شود تا نرخ فزاینده مصرف الکل در کشور کاهش یابد.

هم چنین، همان طور که پیش تر معاون بهداشتی وزیر بهداشت کشورمان اعلام کرده بود، با توجه به مباحث فرهنگی و مذهبی، موضوع الکل در جامعه ما به عنوان جامعه اسلامی به عنوان یک تابو مطرح است. اما باید قبول کرد که الکل جزو معضلات کشور است و باید برای آن برنامه داشته باشیم.

به نظر می رسد رسانه ملی و حتی آموزش و پرورش و وزارت اموزش عالی باید به مخاطبان میلیونی خود در این زمینه برنامه های حرفه ای مکتوب و مدونی را تدوین و ارائه کنند. اطلاع رسانی می تواند در راستای راهبرد پیشگیری، موثر باشد. شیوه نامه اجرایی مقابله با تولید و مصرف مشروبات الکلی بایستی به درستی اجرا شود.

هنوز بخش های زیادی از جامعه، درباره کیفیت و نحوه مصرف  مشروبات الکلی اطلاعات درستی ندارند و همین بی اطلاعی، بر شما مرگ و میر های جامعه از این حیث،‌می افزاید.

در مورد موضوع الکل هنوز با مشکلات متعددی مواجهیم. از جمله این مباحث، انکار این قضیه است که اصلا چنین معضلی وجود دارد یا نه. به نظر می رسد وزارت بهداشت باید با هماهنگی شورای سلامت رسانه ملی، اقدامات آموزشی گسترده را در دستور کار قرار دهد و از ظرفیت های بسیج و دیگر نهادهای عمومی و انقلابی کشور برای فرهنگ سازی موثر در این حوزه استفاده کند.

توصیه های مهم برای مصرف الکل

۱- اخیرا به دنبال افزایش نرخ ارز و بالا رفتن قیمت مشروبات الکلی قاچاق، عده‌ای از سودجویان و قاچاقچیان به تهیه مشروبات الکلی دست‌ساز و بسته‌بندی آنها در شیشه‌های خارجی اقدام کرده‌اند و به عنوان مشروبات الکلی خارجی به فروش می‌رسانند. مراقب مصرف الکل و خرید آن از کانال های اینستاگرامی و تلگرامی باشید.

۲- برخی از مشروبات خریداری شده در فضای دیجیتالی، به متانول آلوده است. مدیرکل دفتر سلامت اجتماعی وزارت بهداشت قبلا گفته بود که بسیاری از مشروبات تقلبی به الکل متانول آلوده بوده که مصرف آن به کوری و حتی مرگ منجر می‌شود. نمونه آن نیز موردی است که در سال ۱۲۹۲ در استان کرمان اتفاق افتاده و به دنبال مصرف مشروبات الکلی آلوده به متانول، تعدادی از مردم دچار مسمومیت شده و حتی چند مورد مرگ نیز گزارش شده است.

۳- در حال حاضر بسیاری از مشروبات الکلی حتی آن دسته از مشروبات که ظاهرا از بسته‌بندی‌های خارجی برخوردارند، تقلبی بوده و به متانول (الکل چوب) آلوده هستند.

۴- اگر دچار مسمومیت مصرف الکل هستید، هر چه سریع‌تر به مراکز درمانی و اورژانس مراجعه کنید. چرا که هر چه درمان مسمومیت با الکل به تعویق افتد، احتمال بروز عوارض بیشتر خواهد شد.

مصرف الکل در ایران به خصوص در میان نسل جوانان و مهمانی ها، بالاست . . .

مرگ های خاموش را جدی بگیریم. . .