مجموعه خانقاه و بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، یکی از دیدنی ترین مقصدهای گردشگری تاریخی استان سرسبز و دیدنی اردبیل است که سالانه با استقبال صدها هزار گردشگر از داخل و خارج از ایران مواجه می شود تا بخشی از شکوه معماری ایرانی و اسلامی کهن دیار هزاران ساله را در این مجموعه تاریخی نظاره گر باشند. اگر در نوروز ۹۷ قصد سفر به سرزمین چشمه های بهشتی ایران را داشتید، بازدید از بقعه شیخ صفی که لوکیشن فوق العاده ای برای سلفی بازهای نوروزی است را توصیه میکنیم.
با گزارش امروز سرویس گردشگری روزیاتو در سفر به تنها اثر ثبت شده جهانی اردبیلی ها در میراث ملی یونسکو همراه ما باشید که در اسفند ۹۶ نیز مرمت اساسی شد.
بقعه شگفتی های معماری
مجموعه خانقاه و بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از آثار جهانی ایران بوده که در فهرست میراث یونسکو به ثبت رسیده است و اکنون فقط یک اثر متعلق به ایران نیست و هر گونه دخل و تصرف به آن، با اجازه یونسکو امکان پذیر است. ایران بیش از ۲۰ اثر ثبت شده جهانی در یونسکو دارد که امیدواریم در سال ۹۷ و پس از آن نیز شاهد ثبت شمار دیگری از آثار تاریخی و باستانی ایران در میراث یونسکو باشیم. این مجموعه شاهکاری از هنر و معماری و نمونه ای نادر از معماری اسلامی در قرون وسطا به شمار می رود. در این مجموعه آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی و شاه اسماعیل و تعدادی دیگر از بزرگان دوره صفوی قرار دارد.
بقعه شیخ صفی، تنها اثر ثبت جهانی اردبیل استمحوطه دیدنی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی با کاشی کاری های آبی، شکوه معماری ایرانی و اسلامی را به رخ می کشدورودی اصلی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در ضلع شرقی میدان عالی قاپو واقع شده که با یک درِ دو لنگه چوبی همان طور که در تصویر بالا مشاهده می کنید به حیاط بزرگ مجموعه راه پیدا می کند. در مقابل این در و در ضلع غربی میدان نیز سردر دیگری به نام سردر عالی قاپو به چشم می خورد که در دوران شاه عباس دوم و به دست یوسف شاه بن ملک صفیا ساخته شده و کاشیکاری آن را اسماعیل بن نقاش اردبیلی انجام داده است. این سردر در سال ۱۳۲۱ هجری شمسی از میان برداشته شد و کتیبه ی معرقی که در بدنه ی آن قرار داشت به انبار مجموعه انتقال یافت.معماری دیدنی بقعه شیخ صفی الدیندر ضلع شرقی راهروی میانی سردری قرار گرفته که کتیبه ای کاشیکاری منقوش به نام شاه عباس و تاریخ ۱۰۳۶ بر روی آن دیده می شود. نوک این سر در با مقرنس‌های بر روی هم مزین شده و قسمت کاشیکاری شده آن در محل اتصال به درگاهِ سنگی به کتیبه می رسد و خاتمه می یابد. این سر در به ورودی صحن اصلی یا سردر عباسی شهرت دارد. صحن اصلی یا حیاط داخلی که با عنوان حیاط قندیل خانه نیز مشهور است، محوطه‌ای مستطیل شکل می باشد که ابعادی بالغ بر ۵ در۳۰*۱۶ متر دارد. کف حیاط همان طور که در بالا مشاهده می کنید با تخته سنگ های صاف و صیقلی پوشیده شده است و در مرکز آن یک حوض سنگی کم عمق به چشم می خورد. این حوض گلبرگی شکل است و دوازده تَرک دارد که به گفته ی برخی محققان این ۱۲ ترک به نشانه دوازده فرقه قزلباش و یا دوازده امام شیعیان ایجاد شده اند.محوطه داخلی یقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
ویژگی های منحصر به فرد بقعه شیخ صفی الدین
در دوران سلطنت شاهان صفوی که یکی از نقاط عطف شکوفایی هنر و معماری در ایران است و نمونه های جذابش را میتوان در نصف جهان شاهد بود، وجود بقعه با ارزش موسس سلسله صفویه در این مکان باعث شد تا به عنوان یکی از مراکز مهم ملی و سیاسی مطرح شود و با روی کار آمدن اولین پادشاه صفوی، شاه اسماعیل ( وارث شیخ صفی‌الدین و رهبر صوفی مسلک خانقاه )، تشیع را به عنوان دین رسمی کشور اعلام گردد.
بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، مجموعه ای تماشایی است که علاوه بر فضاهای عبادتی، خانه ی ابدی شیخ صفی الدین اردبیلی و چند تن از بزرگان، مشایخ و سلاطین دوره صفوی همچون شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه)، همسر شاه اسماعیل (مادر شاه طهماسب) و کشته شدگان جنگ‌های شیروان و چالدران نیز می‌باشد.
شیخ صفی‌الدین اردبیلی از عرفای مشهور ایران و نیای بزرگ دودمان صفویان بود که از سادات بومی اردبیل به شمار می رفت. وی در سال ۶۵۰ هجری قمری چشم به جهان گشود و در دوازدهم محرم ۷۳۵ هجری قمری در سن هشتاد و پنج سالگی چشم از جهان فرو بست.
این مجموعه در کنار به نمایش گذاشتن معماری ایرانی، جلوه گاه زیباترین و چشم نوازترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس، گچ‌بری، کتیبه‌های زیبا و نفیس اثر خطاطان نامدار دوره صفوی همچون میر عماد، میر قوام الدین و محمد اسماعیل، منبت‌های بی بدیل، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و… نیز می باشد و از شاخص ترین بناهای تاریخی ایران به شمار می رود.
از ویژگی های منحصر به فرد معماری که بگذریم، قداست این محل در زمان صفوی باعث شده بود تا پناهگاهی برای مردم درمانده نیز باشد. آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی محل تحصن کسانی بود که از ظلم و ستم به تنگ آمده بودند و حتی محکومین به اعدام در این محل امنیت داشتند. به عنوان مثال سلطان حسین‌خان شاملو برای حفظ جانش از دست اسماعیل قلی بیگ شاملو به این آرامگاه پناه آورد و جانش در امان ماند.
قسمت های ۲۰ گانه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
اگر به تماشای این شگفتی معماری و تاریخی استان اردبیل رفتید، حتما از ۲۰ قسمت زیر در این بنا دیدن کنید و حتی الامکان از راهنمای گردشگری یا یک کتاب تاریخی درباره این بنا برای فهم بهتر بخش های بازدید شده استفاده کنید. این اثر از مجموعه های وسیع در معماری به شمار می رود و قسمت های زیادی را در خود جای داده است که عبارتند از:
حرم و دارالحفاظ
مقبره شاهزادگان در سمت شرقی دارالحفاظ
ایوان بزرگ دارالحدیث
چله‌خانه های قدیم و جدید که محل جلوس شیخ صفی الدین بوده است.
مقبره همسر شاه اسماعیل (مادر شاه طهماسب)
مقصوره (فضای جداشده با پرده یا جداساز، که برای ادای نماز و یا قرار دادن مزار در آن، جدا می گردد)
محوطه شهیدگاه در شمال گنبد دارالحدیث
محل جلوس شیخ صدرالدین موسی
بیش از چهل عدد حجره یا اتاق
صفه (فضاهای مسقف) مزارهای برخی از امیران و سران خاندان صفوی
نانوا خانه یا آشپزخانه
آشپزخانه و دیگ خانه و حجره های متعلق به آن
آرامگاه مشایخ صوفیه در حجره ای رو به مزار شیخ صفی الدین
شربت خانه در کنار چشمه آبی مشتمل بر حوض و محل پختن حلواها و شیرینی ها
خونچه خانه و انبار با حجره های فوقانی و تحتانی
دفترخانه شامل دهلیز و خانه و محوطه ای میان شربت خانه و خونچه خانه
نقاره خانه که سقاخانه در زیر سقف آن قرار داشته و در پشت آن حمام و برخی خانه های متعلقه واقع شده بود.
هیمه خانه و زمینی در اطراف آن
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در میدان عالی قاپو اردبیل، اولین مقصد گردشگران خارجی در استان است. برای آشنایی با فرصت های گردشگری و اقامتی استان در ایام نوروز، به سایت اداره کل میراث فرهنگی استان اردبیل مراجعه کنید. اگر به دیدن این مجموعه تاریخی فوق العاده تماشایی استان رفتید، تصاویر خود را از طریق کانال های روزیاتو در شبکه های اجتماعی ارسال کنید.
بدون نظر