شاید در مورد صحرای غربی (Western Sahara) در آفریقا چیزی نشنیده باشید اما اگر گوگل مَپس (Google Maps) یا هر نقشه ی جهانی جدیدی را بررسی کنید متوجه منطقه ای مشخص شده در انتهای جنوبی خاک مراکش خواهید شد. از آنجایی که هیچ مرز سیاسی بین این منطقه و قلمرو مراکش وجود ندارد نمی توان منطقه ی صحرای غربی را یک کشور مجزا و مستقل دانست اما باید بدانید که این منطقه کاملاً نیز تحت کنترل دولت مراکش نیست.
صحرای غربی منطقه ای مورد مناقشه با تاریخچه ای پیچیده و سراسر جنگ و درگیری بوده و این منطقه نیز مانند بسیاری از قلمروهای مورد مناقشه ی دیگر در جهان، منطقه ای کاملا نظامی است که در مرکز آن یک دیوار شنی به طول ۲.۷۰۰ کیلومتر کشیده شده که به نام «دیوار صحرای غربی مراکش» (Moroccan Western Sahara Wall) یا به صورت کوتاه تر «دیوار مراکشی» (Moroccan Wall) شناخته می شود.
این میدان مین برخلاف دیگر موانع بدنام در جهان، در خارج از آفریقا کمتر شناخته شده و بسیاری از مردم جهان از وجود آن بی اطلاعند. دیوار مراکشی مملو از مین بوده و در دل صحرا پنهان شده است. این دیوار شنی به مدت بیش از ۴۰ سال بلای جان مردم بادیه نشین منطقه شده و آن ها را از هم جدا کرده است.
صحرای غربی تا سال ۱۹۷۵ در اشغال کشور اسپانیا قرار داشت. بعد از این که اسپانیا از مالکیت خود بر این منطقه چشم پوشی کرد دولت های مراکش و موریتانی آن را بین خود تقسیم کرده و خواست مردم بادیه نشین که از دهه ی ۱۹۶۰ برای استقلال خود تلاش کرده بودند را نادیده گرفتند. در سال ۱۹۷۶ بادیه نشینان این منطقه یک جنبش نظامی ملی برای استقلال این منطقه به نام «پولیساریو فرانت» (Polisario Front) به راه انداخته که هدف آن پایان دادن به حضور نظامیان خارجی در منطقه بود. آن ها استقلال خود را اعلام کرده و منطقه ی تحت حاکمیت خود را «جمهوری دموکراتیک عربی صحرا» (Saharawi Arab Democratic Republic (SADR)) نامیدند و بدین ترتیب جنگ آغاز شد. در سال ۱۹۷۹ نیروهای موریتانی از این منطقه عقب نشینی کردند اما دولت مراکش راضی نشد نیروهای خود را از این منطقه خارج کند.
در همین زمان دولت مراکش شروع به ساخت یک خاکریز شنی به طول ۲.۷۰۰ کیلومتر کرد که این منطقه را از طول به دو قسمت تبدیل می کرد. قسمت غربی این منطقه در اشغال نیروهای مراکشی بوده و قسمت شرقی که «منطقه ی آزاد» (free zone) نامیده می شد در کنترل نیروهای شورشی سازمان پولیساریو که متعلق به قبایل بادیه نشین بودند قرار داشت.
بر اساس برآوردها بین ۳۰.۰۰۰ تا ۴۰.۰۰۰ نفر در این باریکه ی محصور شده در بین کشورهای موریتانی، مراکش و الجزایر در کمپ های آوارگان یا به صورت بادیه نشینی زندگی می کنند.
در سال ۱۹۹۱ درگیری بین نیروهای نظامی مراکش و شورشیان پولیساریو فرانت متوقف شده و متعاقباً پیمان صلح برقرار گردید. اما همچنین این خاکریز شنی ایجاد شده برقرار بود و هزاران سرباز مراکشی در امتداد آن حضور داشتند و همزمان ده ها دکل راداری و دیگر ابزارهای الکترونیکی نظارتی منطقه را در کنترل داشتند تا هیچ کسی از آن عبور نکند. همچنین تمام طول این دیواره مین گذاری شده بود که آن را به طولانی ترین میدان مین پیوسته در جهان تبدیل می کرد.
بیش از ۷ میلیون مین زمینی و مقادیر زیادی مواد منفجره ی باقیمانده از جنگ و مهمات جنگی عمل نکرده در این تمامی منطقه ی بادیه نشینان صحرای غربی کار گذاشته شده است که عبور از این خاکریز شنی را بسیار دشوار می سازد. جراحات شدید، از دست دادن اعضای بدن و مرگ در اثر برخورد با این میدان مین و یا انفجار تصادفی آن ها به اتفاقی عادی و معمول برای مردم نگون بخت صحرا نشین منطقه تبدیل شده است.
سازمان ملل مالکیت دولت مراکش بر صحرای غربی را به رسمیت نشناخته و بر این نکته اصرار دارد که مردم صحرانشین خود باید سرنوشتشان را تعیین کنند. با این وجود کشورهای زیادی از جمله ایالات متحده آمریکا و فرانسه از مالکیت مراکش بر این منطقه حمایت می کنند. برخی بر این باورند که مراکش در این منطقه منافع اقتصادی دارد. همچنین ادعا شده که این منطقه پر از ذخایر فسفات بوده و در آب های آن مقادیر زیادی ماهی وجود دارد و میدان های نفتی و گازی بزرگی کشف شده است.
با این وجود بر اساس مدارک منتشر شده توسط سایت ویکی لیکس، این منطقه در واقع هیچ ارزش اقتصادی برای مراکش نداشته و هزینه های زیادی را به این کشور آفریقایی تحمیل کرده است. بر اساس این اطلاعات، کشور مراکش در طول ۴ سال بیش از ۸۰۰ میلیون دلار در این منطقه سرمایه گذاری کرده اما منطقه ی صحرای غربی همچنان با مشکلات فزاینده ی اقتصادی مواجه بوده و آمار بیکاری در آن از ۲۰ درصد نیز فراتر می رود.
مردم منطقه به زندگی ساکن و شهرنشینی روی آورده و منابع آبی به شدت کمیاب شده است و حوزه های آبی که از آن ها برای ماهیگیری استفاده می شود مورد تهدید جدی قرار گرفته اند. این موضوع در حالی است که بیش از ۷۰ درصد نیروی کار این منطقه به ماهیگیری اشتغال دارند. همچنین این گزارش ادعا می کند که ذخایر فسفات منطقه بسیار ناچیز بوده و کمتر از ۲ درصد ذخایر فسفات کل کشور مراکش را شامل می شود. در نهایت این گزارش با این نتیجه گیری به اتمام می رسد که صحرای غربی هیچ منفعت اقتصادی برای دولت مراکش ندارد حتی اگر میدان های نفتی در آن کشف شده و قابلیت استخراج داشته باشند.
بدون نظر