همدان گردی با کتیبه های دیار هخامنشیان

نگاهی به گنجنامه، پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین

همدان دیار اطلسی ها، شهر بوعلی سینا، بابا طاهر و پایتخت تاریخ و تمدن ایران است. این مقصد ناب گردشگری بهاری، بخشی از تاریخ این مرز و بوم هزار رنگ را در خود جای داده است؛ جایی که غار علیصدر آن، شهرت جهانی دارد و لالجین پایتخت سفال جهان به شمار می رود. سرویس گردشگری امروز روزیاتو شما را به سفری به کوهستان الوند می برد.

در همدان می توان یادگاری کهن از شکوه هخامنشیان را بر دل کوه های سترگ به نظاره نشست و از زبان تاریخ جلوه ای از عظمت تمدن بزرگ پارسیان را مشاهده کرد.

داستان همدان؛ سرزمین یادها و خاطره های کهن

همدان، یکی از استان های ایران پهناور، در فهرست ۵ مکان برتر گردشگری کشور قرار دارد. همدان را سرزمین گنج های پنهان می دانند که همچون تبریز (شهر اولین های ایران) و یزد (شهر ترین های ایران) در هیاهوی گردشگری کیش، اصفهان، آنتالیا و دوبی، مقصدی کمتر شناخته شده برای هموطنان است.

حتی ایرانگردان بین المللی نیز به دلیل اطلاع رسانی ضعیف،از  فرصت های گردشگری فوق العاده این استان آگاه نیستند. کمتر تورهایی را پیدا می کنیم که همدان گردی را در فهرست ۳ مقصد اصلی گردشگری خود قرار داده باشند.

اگر در بهار ۹۶ به دنبال یک مقصد گردشگری جذاب و پر خاطره هستید، حتما همدان را به شما توصیه می کنیم؛ جایی که خیلی ها آن را سرزمین افتخار ایران و ایرانیان، حضرت شیخ الرییس، بو علی سینا می دانند. در واقع نماد همدان، آرامگاه طبیب و ادیب و فیلسوف نامدار ایران زمین است.

همدان یکی از مقصدهای کوهنوردی کشور نیز به شمار می رود. شهری در دامنه کوه الوند با بلندی ۱۸۰۰ متر از سطح دریا که از جمله شهرهای سردسیری به شمار می رود. به همین خاطر، توصیه می کنیم که در نیمه نخست سال از این مقصد جذاب دیدن کنید.

در سال ۱۳۸۵ هجری شمسی، مجلس شورای اسلامی، در مصوبه ای، همدان را پایتخت تاریخ و تمدن ایران اعلام کرد که با توجه به قابلیت های فوق العاده این استان توانمند، انتخابی به جا بود، چرا که همدان، نخستین پایتخت شاهنشاهی در ایران است و در دوران مادها مرکز حکومت به شمار می رفته.

همدان در دوره های مختلف از هخامنشیان تا اشکانیان گرفته تا ساسانیان و حتی سلجوقیان، پایتخت حکومت بوده و به همین خاطر، نقش زیادی در توسعه فرهنگ و تاریخ این مرز و بوم ایفا کرده است. همدان به واسطه لالجین، پایتخت سفال ایران و جهان، یکی از مهم ترین قطب های تولید صنایع دستی در کشور به شمار می رود.

در همدان، آرامگاه بو علی سینا، گنبد علویان، آرامگاه بابا طاهر، شیر سنگی و برج قربان در کنار کتیبه ها و آبشار گنجنامه، از معروف ترین مقصدهای گردشگری هستند.

اگر به گنجنامه همدان رفتید، می توانید از تله کابین آن هم استفاده کنید و محیط تاریخی گنجنامه را بر فراز کوه الوند مشاهده نمایید. این تله کابین در انتهای دره عباس آباد در ۵ کیلومتری شهر همدان و در محاورت کتیبه های گنج نامه واقع شده است و حدود ۱۶۰۰ متر طول دارد و در ارتفاع ۸۰۰ متری قرار گرفته است.

در کنار این تله کابین، آبشار مصنوعی و سالن بولینگ و خدمات رفاهی نیز به چشم می خورد. به دلیل سردسیر بودن همدان و برف گسترده ای که معمولا از اواخر پاییز در این استان شروع می شود، همدان می تواند مقصد اسکی گردی بین المللی ایران شود.

دهکده توریستی گنجنامه همدان

تله کابین گنجنامه وسیله‌ای برای عزیمت به ارتفاعات کوهستانی قله‌ ای است که این روزها به “عروس کوه‌های ایران” معروف شده است.

احداث دهکده فرهنگی – توریستی گنجنامه  (گل سر سبد گردشگری همدانی ها) با دارا بودن دهها امکانات تفریحی از جمله سورتمه، تیرول، تعادل هوایی، بانجی جامپینگ، شهربازی، سینمای چهار بعدی، پینت بال، تریال و سنگنوردی، توانسته پایگاه مهمی در گردشگری استان همدان به وجود بیاورد.

طولانی ترین و سریع ترین سورتمه ریلی کشور و یکی از بزرگترین تله کابین های ایران در دهکده توریستی گنجنامه در اختیار گردشگران قرار دارد.

راه‌ اندازی غرفه‌ های صنایع دستی، پوشاک، عرقیجات، محصولات فرهنگی، سوغات همدان و آتلیه عکاسی، رستورانهای سنتی و فرنگی، کافی شاپ و دیگر غرفه‌ های متنوع، محیطی را فراهم کرده که گردشگران بتوانند ساعاتی از امکانات این دهکده استفاده نمایند.

ایجاد نمایشگاهی از عکسهای قدیمی مختص شهر همدان، آداب و رسوم مردم و بافت سنتی این شهر در قالب نمایشگاه دائمی در این دهکده نیز موجبات آشنایی بیشتر گردشگران از وجه تسمیه همدان را فراهم آورده است.

یکی از جذابیت های گردشگری ایران در استان همدان، همین سنگ نوشته هایی است که از دوران کهن در این دیار باقی مانده و میراثی گرانقدر برای ملت ایران به شمار می رود. اگر به دل صخره های کوه الوند سفر کنید، با صحنه هایی منحصر به فرد رو به رو می شوید؛ کتیبه هایی که هر یک در سه ستون بیست سطری به زبان های پارسی و ایلامی و بابلی نوشته شده و بخشی از تاریخ این مرز و بوم را باز گو می کنند.

البته ترجمه فارسی و انگلیسی این کتیبه ها در محل قابل مشاهده است؛ کار ارزشمندی که توسط اداره گل گردشگری و میراث فرهنگی و صنایع دستی همدان انجام شده و اکنون گردشگران داخلی و خارجی می توانند معنی و مفهوم کتیبه ها را ببینند.

دو کتیبه ای که در گنجنامه استان همدان شاهد هستیم، از آثار باقیمانده هخامنشیان هستند و بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارند. این کتیبه ها در پایین دره عباس آباد قرار دارد. این دره یکی از مناطق جذاب طبیعت گردی استان همدان به شمار می رود که هر ساله به خصوص در ایام بهار، گردشگران بسیاری را مجذوب خود می کند.

کتیبه های بسیاری در نقاط مختلف کشور وجود دارد که سنگ نوشته های سیمره، فارس و کرمانشاه، از آن جمله هستند و بخشی از شکوه تاریخ تمدن پارس را بازگو می کنند. یکی از دلایلی که کتیبه های غول پیکر در این منطقه قرار گرفته است، اهمیت همدان به عنوان مرکز حکم فرمایی بوده که بستر را برای خلق چنین آثار ارزشمندی فراهم کرده است.

در زمان های بسیار دور، هگمتانه که امروز همدان خوانده می شود، به بابل که در مرکز میانرودان قرار داشت، متصل می شد. به همین خاطر، این راه را یک مسیر مقدس می خواندند و همواره به عنوان یکی از امن ترین و پر تردد ترین مسیرها از آن یاد می شد.

یافته های باستان شناسی نشان می دهند که داریوش اول، صدها سال پیش از میلاد مسیح، بعد از اتمام کار ساخت سنگ نوشته های بیستون کرمانشاه، دستور حجاری های گنجنامه را می دهد و بعد از او نیز خشایار شاه، دستور ساخت دومین کتیبه را در کنار کتیبه ای که به دستور پدرش حجاری شده بود، صادر می کند.

یکی از مهم ترین دلایلی که سبب می شد شاهان هخامنشی از قدرت جادویی سنگ ها برای کتیبه نگاری استفاده کنند، قابلیت خاص سنگ در حفظ اثر تاریخی در طول زمان و همچنین بستری بود که توسط آن، می توانستند اندیشه و پیام خود را به نسل آینده منتقل کنند.

شاید جز سنگ در آن دوران، هیچ ابزاری به این دقت و اهمیت و ظرفیت ریسک پذیری کم، نمی توانست چنین توان افزایی رسانه ای را در اختیار حکمرانان هزاران سال پیش قرار دهد.

در کتیبه های همدان، ستایش اهورا مزدا و جلال و جبروت نیاکان شاهان هخامنشی که از اسطوره های تمدن ساز ایران زمین به شمار می روند، دیده می شود. اگر به این کتیبه ها از نزدیک توجه کنید، احتمالا متوجه سوراخ هایی روی صخره ها می شوید. هدف از قرار گیری آنها، محافظت کتیبه ها از آسیبی است که توسط باد و باران و آفتاب به آن ها وارد می شود.

از سال ۱۳۷۳، ترجمه های فارسی و انگلیسی این سنگ نوشته ها روی دو تخته سنگ مجاور قرار گرفت تا رهگذران، شکوه هخامنشیان و افتخار همدانی ها را به زبان امروز شاهد باشند. کتیبه های گنجنامه همدان در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی به شماره ۹۲ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید. امیدواریم به زودی پرنده ثبت جهانی آن نیز به یونسکو ارسال شود.

از ویژگی کتیبه ها می توان به این موضوع اشاره کرد موقعیت صخره ای که میزبان کتیبه ها است، به شیوه ای وضع شده که روی کتیبه ها به سمت شرق باشد. هر دو کتیبه ای که در گنجنامه همدان شاهد هستیم، در داخل فرو رفتگی صخره ای قرار دارد. آن ها دارای حدود ۳ متر طول و ۲ متر عرض هستند. عمق فرورفتگی نیز حدود سی سانتیمتر برآورد شده است.

اگر به این منطقه رفتید، بدانید که لوح سنگی سمت چپ، به نام داریوش بزرگ است و کمی پایین تر از آن در سمت راست لوح دیگر به دوران خشایار شاه ارتباط دارد. این کتیبه ها در سه ستون بیست سطری، با خط میخی روی صخره ای بزرگ حک شده و اکنون بعد از هزاران سال، سالم در اختیار نسل ما قرار دارد.

توجه داشته باشید که متن سمت چپ به زبان پارسی بوده و حدود ۱۱۰ سانتیمتر پهنا دارد. متن وسط به زبان بابلی و متن سمت راست به زبان ایلامی بوده که پهنای کمتر نسبت به زبان پارسی را می توان در آن مشاهده نمود.

سال ۱۲۲۰ هجری شمسی بود که اوژن فلاندن (نقاش و خاور شناس فرانسوی) و پاسکال کوزت (خاور شناس فرانسوی) به کار نگاره برداری و تحقیق راجع به کتیبه ها اقدام کردند. البته پس از آن ها نیز کاشف بریتانیایی به نام راولینسون، در این زمینه تلاش های فراوانی انجام داد. خط شناسان باستانی از طریق کتیبه های گنجنامه همدان، راز و رمزهای بسیاری از خط میخی را کشف کردند.

بررسی نوشته های این کتیبه ها سبب شد که باستان شناسان بتوانند راز و رمز نوشته های سنگ نوشته بیستون کرمانشاه را کشف نمایند.

کتیبه های گنج نامه همدان چه چیزی را می گویند؟

همانطور که در تصاویر بالا و پایین مشاهده می کنید، ترجمه فارسی و انگلیسی کتیبه ها در لوح هایی از سال ۱۳۷۳ در دسترس گردشگران قرار گرفته است. نخستین واژه ای که در ستون زبان پارسی دیده می شود،‌ کلمه baga به معنای خدایگان است.

در لوح سمت چپ که مربوط به داریوش کبیر است چنین آمده:

خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که انسان را آفرید، که شادی را برای انسان آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروائی از [میان] بسیاری. من داریوش شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ سرزمین‌ها[یی] که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی.

در لوح سمت راست که مربوط به عصر خشایار شاه است چنین ذکر شده است:

خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگ‌ترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی‌ شمار. من خشایارشا، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگِ دوردستِ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی.

شاید برای شما جالب باشد که بدانید متن این دو کتیبه مشابه یکدیگر هستند، اما در کتیبه خشایارشاه به جای داریوش، از نام خشایار و به جای کلمه ویشتاسب از داریوش استفاده شده است.

البته این دو لوح تا کنون شاهد نامگذاری با اسامی مختلف بوده اند. گنجنامه در ادب این مرز و بوم، به معنی حکایت و داستان گنج بوده و برخی تصور دارند که راز و رمز گنجی نهان در این لوح ها حک شده است.

چگونه به گنجنامه همدان برویم؟

برای دیدن این ظرفیت های فوق العاده گردشگری و باستانی همدان، می بایست خود را به جنوب غربی این استان برسانید. از مرکز همدان، اتوبوس و تاکسی های بسیاری برای سفر به گنجنامه و دهکده توریستی آن در دسترس قرار دارند. در مسیر جاده عباس آباد به میدان قائم که ابتدای جاده گنجنامه قرار دارد، شما با جاده ای فوق العاده زیبا مواجه می شوید.

همانطور که گفتیم، در مسیر بازدید از کتیبه های همدان، می توان از مقصدهای تفریحی و رفاهی نیز استفاده کرد. آبشار زیبای گنجنامه و پارک بزرگ و پلکانی محوطه از آن جمله است. دشت میشان که پشت محل قرار گیری کتیبه ها قرار گرفته است، برای طبیعت گردی عصرانه در نیمه نخست سال، انتخاب خوبی خواهد بود.

توصیه های همدان گردی

۱- پیش از سفر به همدان، آخرین وضعیت اقامتی و گردشگری آن را از اداره کل گردشگری و میراث فرهنگی و صنایع دستی همدان جویا شوید.

۲- در سفر به همدان، از پیشنهادات لونلی پلنتی ها و تریپ ادوایزری ها در سفر به دیار خاطره ها استفاده کنید که شما را با توصیه های جذاب و جالب در این سفر پر خاطره همراه می کنند.

۳- برای اقامت در استان همدان و مکان های همجوار، از خدمات سایت های گردشگری زورق و پین تا پین استفاده کنید.

۴- آرامگاه ها، موزه ها، کلیساهای تاریخی (گریگوری استفان ۳۳۰ ساله و حضرت مریم) ، کاروانسراها و باغ های همدان، از جمله مقصدهای گردشگری جذاب این استان هستند.

۵- غار علیصدر همدان، تنها شهر زیر زمینی جذاب کشور نیست. شما می توانید به هر شهری که سفر می کنید، از دنیای شهرهای زیر زمینی آن با خبر گردید و اطلاعات را از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور جویا شوید.

۶- تمام آثاری که در همدان قرار دارد، میراث ملت ایران برای آیندگان است. به همین خاطر، در حفظ آثار طبیعی و تاریخی نهایت دقت را به خرج بدهید.

۷- همدان، یکی از قطب های صنایع دستی ایران است. سفر به لالجین همدان، شما را با یکی از نوستالژیک ترین مقصدهای صنایع دستی کشور آشنا می کند؛ جایی که هزاران نفر با خاک و هنر و آتش، نقش هایی جذاب خلق می کنند و شما را به دنیای کوزه ها می برند.

آخرین خبرها از دنیای گردشگری ایران و جهان را می توانید هر روز در درگاه های اطلاع رسانی آرمان سفر و دنیای سفر دنبال کنید.