گشتی در تالاب بین المللی شادگان؛ ونیز ایران

گزارش روزیاتو از روستای صراخیه شادگان خوزستان

روستاگردی، یکی از جذاب ترین ظرفیت های گردشگری در ایران چهار فصل است. مخصوصا در جنوب ایران که طبیعت و فرهنگ و سنت، تفاوت های بسیاری با مناطق شمالی و غربی کشور دارد و بندر همیشه بهار ایران، حتی در روزهای گرم سال نیز گردشگران زیادی را جذب می کند.

جنوب را با خوزستان و سرزمین داغش می شناسیم. جنوب را با نخل های سر به فلک کشیده و ده ها نوع خرمایش می شناسیم. جنوب را با جزیره  هرمز، جزیره اسرار آمیز رنگارنگ پهنه خلیج همیشه فارس و کیش و بوشهر و بندر عباس می شناسیم. جنوب را با تنگه هرمز، استراتژیک ترین نقطه جهان می شناسیم. جنوب را بخشی از تاریخ پر افتخار این مرز و بوم می دانیم که در همه عرصه ها، نقشی تعیین کننده و سرنوشت ساز ایفا کرد.

جایی نزدیک شهر خون، خونین شهر، جایی که روزگاری، جمعیتش ۳۵ میلیون نفر بود و یکی از تاریخی ترین عملیات های نظامی قرن بیستم را به خود دید و آوازه و شهرت جهانی دارد، مکانی وجود دارد که خیلی ها، آن را ونیز ایران می دانند و گردش در آن، حال و هوای خاص خود دارد.

اگر به دنبال جای خاص در بهار ۹۶ هستید، شادگان، ونیز ایران و روستای صراخیه را فراموش نکنید. گزارش امروز سرویس گردشگری روزیاتو، شما را با سبک زندگی، معیشت، پوشش و طبیعت ونیز ایران در مناطق گرم و با صفای جنوب این سرزمین آشنا می کند.

صراخیه، جایی در تالاب شادگان، مکانی که جز آب و قایق گردی، شباهت دیگری با ونیز، منطقه رویایی ایتالیا و جهان با درآمد صدها میلیون دلاری سالانه ندارد و امیدواریم، روزگاری نه چندان دور، انزلی جنوب باشد و از وضعیت هشدار زیست محیطی خارج شود.

با ما در گزارش امروز همراه باشید.

چرا روستا گردی؟

شاید برای شما هم این پرسش پیش آمده باشد که چرا وقتی این همه مقصد گردشگری لوکس و جذاب در ایران و اقصی نقاط جهان است، گردشگری روستایی انتخاب شود. خوب، همان طور که قبلا هم گفتیم، گردشگری روستایی، یکی از جنبه های گردشگری حرفه ای در دنیای امروزیست.

همان طور که گردشگری ورزشی، گردشگری سلامت و گردشگری حلال و گردشگری لوکس و گردشگری دریایی وجود دارد، گردشگری روستایی هم مخاطبان بسیار دارد. تفاوت این گردشگری با سایر گردشگری ها در این است که در گردشگری روستایی، زندگی مردمان دیار های مختلف را بهتر و از نزدیک می توان تجربه کرد و یافته های بسیاری برای گردشگران به ارمغان می آورد و نوعی گردشگری طبیعت به شمار می رود.

گردشگری روستایی (Rural tourism)، بخش غیر قابل انکاری از ظرفیت های نوین صنعت گردشگری امروز دنیاست که در بسیاری از کشورهایی که مقصد گردشگری هستند، این سبک گردشگری رونق بسیار دارد.

گردشگری روستایی، فرصتی برای آشنایی با ظرفیت ها و پتانسیل مردمان خارج از شهرها در دیارهای مختلف است. جایی که می توان، شیوه دامداری، کشاورزی، باغبانی، سبک پوشش و رژیم غذایی و آداب و رسوم اقوام و ملیت های مختلف را از نزدیک مشاهده کرد و آن چه در گردش در هتل های ۵ ستاره بدست نمی آید، در خانه های روستایی جست و جو  نمود. همانند همان چیزی که در صراخیه شادگان خوزستان می توان بدست آورد.

در گردشگری روستایی، این فرصت برای شما فراهم می شود که بتوانید، شیوه پخت غذاهای محلی را یاد بگیرید، از غذاهای ارگانیک بهره مند شوید، سبک زندگی و فرهنگ اهالی روستا را از نزدیک مشاهده کرده و واقعیت هایی را درک کنید که در کتاب و گردشگری شهری، به آن دست نخواهید یافت.

گردشگری روستا، فرصت های بسیاری را در اختیار گردشگران، جهانگردان، عکاسان، نقاشان و حتی فعالان کسب و کار در حوزه گردشگری و مدیریت شهر و روستا می دهد که از جنبه های مختلف به خصوص توسعه پایدار و رونق صنعت سفر و تفریح ارزان، می توان به آن اشاره داشت.

گردشگری روستایی، گردش با کوله پشتی و خودمانیست. کسانی که همه دارایی آن ها از سفر، دوچرخه یا کوله پشتی و مقدار کمی منابع مالی بوده و با حس ماجراجویانه، قصد سفر به مقصدهای بکر و ناشناخته را دارند. در هر جای دنیا، مناطق روستایی و بیرون شهر،‌ بخش  جالب از ظرفیت های گردشگری پنهان و غیر آشکار شهر ها به شمار می روند.

در ایتالیا، فرانسه، انگلیس و بسیاری دیگر از کشورهای اروپایی، اکنون گردشگری روستایی به واسطه ظرفیت سازی حرفه ای برای خانه های روستایی و مناطق گردشگری بکر، یکی از مقصد های خاص گردشگران غربی و شرقی شده و به همین خاطر، گردش مالی چند میلیارد دلاری سالانه را وارد اقتصاد این کشور ها می کنند.

استفاده از مناطق روستایی به عنوان لوکیشن فیلم ها و سریال های تلویزیونی در قاره سبز، یکی از عوامل مهم روی آوردن گردشگران به تماشای مناطق روستایی بوده و مخاطبان بسیاری دارد. به هر حال، گردشگری روستایی، در ایران با هزاران روستا در سراسر کشور که هر یک بخشی از تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم را معرفی می کند، جذابیت هایی دارد که برای عاشقان ایرانگردی، قابل فراموشی نیست و صراخیه، یکی از آن ها است.

صراخیه مانند کهتویه هرمزگان و بر خلاف ماسوله و سر آقا سید و کوهرنگ و مازیچال و فیلبند در شمال و غرب کشور، جاییست که به واسطه طبیعت بکر و متفاوتش، مخاطبان زیادی را در چند سال اخیر به خود جذب کرده است و می تواند مقصد گردشگری روستایی و مکانی برای لوکیشن فیلم ها و سریال های مختلف باشد.

صراخیه کجاست؟

گردشگری روستایی امروز روزیاتو، شما را به صراخیه می برد. این روستا، یکی از روستاهای دیدنی استان قهرمان و زیبای خوزستان است که در نزدیکی تالاب بین المللی و زیبای شادگان، در بخش خنافره دهستان ناصری قرار دارد. این روستا، همواره یکی از مقصد های گردشگری روستایی استان خوزستان معرفی شده و در سال های اخیر، اداره گردشگری خوزستان برای جذاب کردن آن، برنامه های مختلف را در دستور کار قرار داده است.

بافت سنتی، اقلیم شناسی و مردم شناسی در کنار فرهنگ کهن این دیار، از جمله المان های مهم فعالان گردشگری و جامعه شناسان برای مطالعه روی این روستا بوده است. این روستا، به واسطه تنوع قومی و ظرافت های فرهنگی، یکی از نقاط مورد مطالعه مهم در عرصه مردم شناسی در جنوب کشور به شمار می رود.

به واسطه تنوع فرهنگی در صراخیه شادگان، مطالعات منطقه ای مردم شناسی متعددی تا کنون در این خطه از کشور توسط محققان گردشگری انجام یافته است. در این روستا، نخل های بزرگی را مشاهده خواهید کرد که متاسفانه در سال های اخیر به واسطه کم آبی، کشاورزان با کمبود برداشت محصول خرما مواجه شده اند.

در صراخیه، هم چون بسیاری از نقاط جنوب گرم و زیبای ایران، اهالی به زبان عربی صحبت می کنند و بعضا، آن هایی که سن بالاتری دارند و به قولی، به مکتب نرفته و درسی نخوانده اند، حتی یک جمله هم به فارسی نمی توانند تکلم کنند.

در صراخیه می توان سوار بر قایق های چوبی شد و با هدایت قایق رانانی که بعضی، به سختی فارسی صحبت می کنند، در سکوت تالاب بین المللی شادگان و در لابلای نیزارهای این خطه از کشور، یک کانال گردی جذاب را تجربه کرد و مناظری از نخلستان ها و خانه های دست ساز اهالی منطقه را به نظاره نشست.

وقتی به این روستا بروید، بر خلاف مناطق شمالی، کوهستانی و جنگلی کشور که می توان با خودرو در داخل آن به طبیعت گردی و روستاگردی پرداخت، می بایست سوار بر قایق های کوچک شده و به روستا گردی بپردازید. در واقع، رفت و آمد اهالی روستا در صراخیه، با قایق های کوچک بوده که جذابیت های خاص خود را دارد و یادآور قایق گردی در تالاب بین المللی مظلوم انزلی در شمال کشور است.

برای گردش در صراخیه، می بایست سوار بر قایق های اهالی شد. مهاجرت به این روستا زیاد نیست و بسیاری از اهالی این خطه، زندگی در کنار تالاب شادگان را به مهاجرت به دیگر نقاط خوزستان یا ایران، ترجیح می دهند. در این روستا، معماری بر اساس دستان بومی منطقه ساخته شده و از این نظر، اهمیت فراوانی دارد.

گردشگری در این روستای محصور در آب، حال و هوای خودش را دارد. برای عکاسان که شکارگر لحظه ها هستند، غروب و طلوع خورشید در صراخیه شادگان، لحظات نابی را به ارمغان می آورد. بسیاری از اهالی منطقه، به واسطه شرجی بودن هوا، همواره به آب تنی در تالاب مشغول هستند که اگر شما نیز به این کار علاقمند هستید، تجربه آن، خالی از لطف نخواهد بود.

مراسم سنتی و بازی های محلی، بخشی از سبک زندگی مردم خونگرم و مهان نواز شادگان به خصوص اهالی روستای صراخیه است. جایی که از بازی های رایانه ای خبری نیست و شاید هم اینترنت به خوبی در دسترس نباشد. اما فرصت لمس سبک زندگی سنتی و جذاب یکی از اقوام ایرانی در جنوب کشور است.

ماهی گیری، استفاده از پوشش گیاهی تالاب برای تامین مواد غذایی دام، از جمله برنامه های روزانه اهالی بوده و البته تامین مایجتاج گردشگرانی که هر روز به این منطقه از داخل یا خارج از کشور می آیند نیز باید به برنامه کاری بخشی از اهالی اضافه کرد.

تماشای گله های گاومیش که در اطراف روستای صراخیه شادگان وجود دارد، یکی از جذابیت های روستا گردی در صراخیه است که اگر به این منطقه رفتید، این فرصت را نیز در نظر داشته باشید. البته، نوشیدن شیر گاو میش هم که مملو از ویتامین و مواد مغذی است را نیز فراموش نکنید.

پاییز و زمستان صراخیه، معتدل است و برای پاییز گردها در مناطق جنوبی ایران، بهترین فرصت برای روستاگردی و ایرانگردی خواهد بود. چرا که تابستان این منطقه، بسیار داغ و سوزان است.

معماری در صراخیه، در راستای معماری سنتی منطقه شادگان بوده و از مصالحی که در منطقه یافت می شود مانند خشت و گل و نی تالاب، برای ساخت خانه های یک طبقه استفاده می کنند. در اطراف این روستا، مناطق روستایی دیگری هم وجود دارند که عبارتند از:

نهرمسیر، عناییت پایی، نهرحمود، نهررحمه، نهر سلطان، نهرشناوه، نهرگبین علیا، نهر وصله، البوگولگ، نهرجدید، نهر حسین و عنایتی وسط که این ها، بخش از ده ها آبادی اطراف روستا بوده که بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، بعضا کم تر از ۵۰۰ نفر جمعیت دارند.

از تالاب شادگان صحبت کردیم. مناسب است کمی هم درباره شادگان بدانیم.

شادگان، تالاب اسرار آمیز

شادگان، یکی از مناطق اسرار آمیز ایران است. جایی به اسرار آمیزی هرمز و زابل و ریگ جن و سوباتان. این تالاب، از نظر یونسکو، در فهرست تالاب های بین المللی بوده که اکنون، رتبه ۲۲ را در اختیار دارد. نیزار های سر سبز، نخلستان های سر به فلک کشیده و مردمی مقاوم و سخت کوش، بخشی از زوایای بی شمار شادگان را نشان می دهد.

شادگان جاییست که در مساحتی به وسعت ۵۷۰ هزار هکتار قرار گرفته و از شمال به شهر شادگان و خور، از جنوب به رودخانه بهمن شیر و از باختر به جاده دارخوین و آبادان راه دارد. سطح این تالاب، با گیاهان آبدوستی چون لوبی، چولان و گیاهان مختلف غوطه ور شده است.

شادگان، محل خوبی برای پذیرش پرندگان آبزی مهاجر است که از سراسر جهان به این منطقه می آیند. تالاب شادگان، علاوه بر دارا بودن ارزش بین المللی، طبق مصوبه شورای عالی حفاظت از محیط زیست، پناهگاه بین المللی حیات وحش شادگان نیز نام دارد و از ارزش اقتصادی و اجتماعی بالایی برخوردار می باشد.

نکته جالب درباره این تالاب، پوشش گیاهی آن است که برای تامین علوفه دام اهالی منطقه، استفاده می شود. این تالاب در میان تالاب های کشور، به واسطه ساختار رویشی گیاهان، متنوع ترین پوشش گیاهی را در اختیار دارد. بیش از ۱۱۰ روستا و سه نقطه شهری در اطراف این منطقه قرار گرفته که روستای صراخیه، یکی از آن ها به شمار می رود.

شهریور ۹۵ بود که الحاق تالاب شادگان به منطقه آزاد اروند، مورد نظر شورای عالی مناطق آزاد کشور قرار گرفت و امیدواریم مقولات زیست محیطی در این تالاب بین المللی، بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد چرا که در نوروز ۹۵، روزانه ۴ هزار نفر از این منطقه بازدید کردند و یکی از مقصد های گردشگری بین المللی جنوب به شمار می رود.

به واسطه مشکلات زیست محیطی و آلاینده هایی که به تالاب وارد می شود، هر ساله شاهد افت رتبه بین المللی تالاب شادگان در میان تالاب های جهان هستیم. ورود آلاینده ها از جمله پساب های کشاورزی، شامل انواع سموم، دفع آفات نبانی، به خصوص به واسطه طرح کشت و صنعت نیشکر، نشت لوله های نفت که از منطقه تالاب عبور می کند و تخلیه زباله های شهری، سبب شده تا تالاب شادگان، از جمله تالاب های کثیف و در معرض تهدید باشد.

رودخانه جراحی بزرگ ترین تامین کننده آب این تالاب است و بعد از آن نهر بحره که از رودخانه کارون منشعب می شود، تالاب شادگان را تغذیه می کنند. طغیان کارون و مدهای خلیج فارس و بارش های منطقه هم در تامین آب شادگان نقش دارند. تالاب شادگان باقیمانده از تالاب بسیار بزرگی است که زمانی تا هورالعظیم در مرز عراق ادامه داشته و احتمال می رود بخش دور افتاده و جدا شده ای از مجموعه تالاب های گسترده و به هم پیوسته بین النهرین باشد.

مساحت تالاب شادگان که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده، ۴۰۰ هزار هکتار است اما اندازه گیری سال ۱۳۸۳ مساحت تالاب را حدود ۵۷۰ هزار هکتار نشان می دهد.

 شکارچیان در تالاب شادگان

تالاب شادگان که در کنوانسیون بین المللی رامسر ثبت شده در جلگه خوزستان و شمال خلیج فارس قرار گرفته و میزبان تعداد زیادی از پرندگان کم نظیر بومی و مهاجر است.

این تالاب زیستگاه بیش از یک صد و هفتاد گونه پرنده است که سیزده گونه از آنها  مانند اردک مرمری، پلیکان پا خاکستری، عروس غاز، اردک سرسفید، گیلانشاه خالدار، عقاب شاهی، عقاب تالابی خالدار و عقاب دریایی دم سفید در معرض خطر انقراض جهانی است و توجهات ملی را طلب می کند.

با این وجود، شکار پرندگان در این تالاب به شکل وسیعی صورت می گیرد و فروش پرندگان شکاری یکی از راه های امرار معاش روستاییان اطراف تالاب است و گاه گاه قایق های شکارچی در منطقه دیده می شوند که شکارچیان با تفنگ شکاری روی آنها به دنبال صید خود می گردند و تقریبا هر پرنده ای که بخواهید در سبد زنانی که در کنار جاده بساط کرده اند، یافت می شود از طاووسک اهلی تا مرغ و خروس های خانگی.

دهکده گردشگری صراخیه

 اسفند ۹۳ بود که مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان، از اقدامات مسئولان گردشگری جنوب، مبنی بر ساخت دهکده گردشگری در منطقه صراخیه تالاب شادگان خبر داد. این پروژه سبب شد تا محوطه ای برای عرضه صنایع دستی و سوغات مردم صراخیه ساخته شود و هم چنین ۱۰ کپر، برای استراحت گردشگران و مسافرانی که هر سال به این منطقه می آیند، راه اندازی گردد.

توصیه هایی برای گردشگری در ونیز جنوب

برای گردشگری در ونیز جنوب، نکته هایی در نظر داشته باشید:

۱- اگر به تالاب شادگان و روستای صراخیه رفتید، بخشی از فرصت های کاهش چالش های زیست محیطی منطقه باشید و تلاش کنید به عنوان گردشگران عاشق محیط زیست، برای پاکیزگی آن تلاش کنید.

۲- امکانات گردشگری خاصی در صراخیه و شادگان در اختیار گردشگران نیست. اما به این معنا هم نیست که در این منطقه، از حداقل ها هم محروم باشید. اما اگر برای سفر بیش از ۱ روز به این منطقه برنامه ریزی کردید، از موسسات گردشگری مجاز استان خوزستان  و اداره کل گردشگری خوزستان برای آگاهی از ظرفیت های اقامتی و گردشگری اطراف، استعلام کنید.

۳- فاصله صراخیه تا اهواز. ۱۱۰ کیلومتر است و با حدود ۱ ساعت رانندگی در جاده آسفالته، می توانید به ونیز ایران برسید. بنابراین امکان استقرار برای شما در خرمشهر و اهواز و آبادان نیز وجود دارد.

۴- صراخیه، پرتال اینترنتی و اطلاع رسانی ندارد و برای همین، بخشی از سبک زندگی و شیوه پوشش و رفت و آمد دریایی مردم در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی، آن طور که شایسته و بایسته است، منتشر نشده است. اگر به این خطه زیبا رفتید، عکس ها و ویدئو های خود را بر روی شبکه های اجتماعی ویدئویی داخلی و بین المللی منتشر کنید تا گردشگری خودمانی شما، به فرهنگ گردشگری خودمانی دیگر عاشقان ایران نیز تبدیل شود.

۵- گردشگری در ونیز ایران در نوروز ۹۶، یکی از ظرفیت های فوق العاده برای گردشگری بهاری در جنوب ایران است .

۶- امیدواریم اداره گردشگری خوزستان و سایر نهادهای زیست محیطی مسئول، برای ارتقای سطح گردشگری صراخیه و شادگان در بهار و تابستان ۹۶، اقدامات ویژه ای در دستور کار قرار دهند و به ساماندهی فرصت های گردشگری منطقه و بهینه سازی معماری خانه های اهالی و هم چنین تسهیلاتی برای اقامت گردشگران داخلی و خارجی در بپردازند.

۷- راه‌اندازی یک شبکه فاضلاب در شادگان، مستلزم اعتبار بسیار کلان و سنگینی است که ظاهرا باید به صورت فاینانس یا ارز مشارکتی تامین شود و به علت رقم زیاد اعتبار مورد نیاز متاسفانه این موضوع در اولویت دولت قرار نگرفته و موجب شده همچنان تخلیه فاضلاب شهری به تالاب شادگان تداوم یابد. امیدواریم فعالان محیط زیست و دولت به فکر ونیز ایران باشند.