سمنان و پدیده مهاجرت داخلی: فرصت ها و چالش ها

بیابان زایی و بحران آب: ۲ عامل افزایش مهاجرت از استان سمنان

سمنان را باید با ۷۵۰ اثر ثبت شده ملی، از پر جاذبه ترین مقصدهای گردشگری تاریخی در میان ۳۰ استان کشور برشمرد که تنها در نوروز ۹۷، بیش از ۱.۵ میلیون نفر از مناطق تویستی استان دیدن کردند و با بیش از ۴۰ روستای گردشگری جذاب، یکی از قطب های روستاگردی در کشور به شمار می رود. این استان در سال ۹۷، میزبان نخستین قطار بین المللی گردشگری شد. با اینکه پایتخت نان های سنتی ایران و یکی از مناطق گردشگری و باستانی ایران، پتانسیل ها و ظرفیت های بسیاری برای سرمایه گذاری و کسب و کار و کارآفرینی دارد، اما خشکسالی و بیابان زایی سبب شده تا برخی از هموطنان از این استان به استان های همجوار  و حتی تهران مهاجرت کنند و شاهد افزایش روند مهاجرت داخلی در این استان باشیم.

با این حال، سمنانی ها یکی از باسواد ترین استان های کشور هستند. در زمینه اشتغال و تولید پایدار، در فهرست ۳ استان برتر کشور به شمار می روند. تولید گچ و نمک در این استان، سالهاست که رتبه نخست را از آن خود کرده است.

اگر چه ۶۹ درصد جمعیت کارگری استان سمنان، تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند و در این حوزه، استان سمنان را باید رکورد دار تعداد بیمه شدگان تامین اجتماعی به نسبت جمعیت در ایران دانست، این استان پر ظرفیت و توامند، نه تنها تبدیل به استان مهاجر پذیر موفق نشده است، بلکه در فهرست استان های مهاجرفرست قرار گرفته است. استان پر پتانسیل و پر توان کشور، رتبه سوم خشکسالی را در ایران در اختیار دارد و این زنگ خطر مهاجرت داخلی را در دیار تاریخی و باستانی را به صدا در اورده است.

زنگ خطر بحران آب برای سمنان و مهاجرت فرست شدن استان

استان سمنان با توجه به روند و میزان بارش‌ها در طول سال‌های گذشته رتبه سوم را در کشور ازلحاظ خشک‌سالی به خود اختصاص داده است که کمبود بارش‌ها مهم‌ترین عامل در ایجاد خشکسالی در این سال‌هاست و غیر از استان‌های مازندران، گیلان و اردبیل بقیه استان‌ها کاهش بارش‌ها را داشته‌اند. تبدیل کانال‌های سنتی انتقال آب به لوله‌گذاری هم سرعت انتقال را افزایش می‌دهد و به میزان ۱۵ درصد از هدر رفت آب جلوگیری می‌کند و از میزان تبخیر سطحی نیز کاسته می‌شود.

 افزایش دما در سال‌های گذشته و مدل‌های هواشناسی به ما نشان می‌دهد که دما در سرتاسر کره زمین در حال افزایش است و گرمایش جهانی سبب شده است که جذب آب کاهش پیدا کند و مناطق خشک روز به‌ روز خشک‌ تر و مناطق مرطوب به رطوبت آن‌ ها افزوده می شود.

در استان سمنان دو هزار و ۵۰۰ حلقه چاه آب موجود است، افزود:  تعداد دو هزار و ۱۰۰ چاه مجهز به کنتور هوشمند هستند و این وضعیت به گونه ای است که بهره برداران به شدت با سیستم کنتور هوشمند معترض بوده و خواهان نصب کنتور حجمی هستند. مواردی  همانند، وضعیت  آب، بحران سفره های زیر زمینی، کاهش نزولات آسمانی، نشست زمین، تغییرات اقلیمی و دیگر مسائل مرتبط دغدغه های بود که در هشتمین کمیسیون کشاورزی اتاق سمنان مطرح شد.

با این حال برای برون رفت از این معضل و جلوگیری از معضل مهاجرفرستی، بیابان زدایی، اصلاح الگوی کشت، منع صادرات آب مجازی، تکثیر و گسترش کشت گلخانه ای، صنعتی کردن کشاورزی، احیاء قنوات و استفاده از آب های سطحی، تصفیه کردن آب های خاکستری و ایجاد تشکل و انجمن های مردم نهاد در استان سمنان را میتون گامی برای کاهش روند فزاینده مهاجر فرستی استان دانست. چرا که استان سمنان در خصوص پرداخت تسهیلات رونق تولید در بخش صنعت رتبه دوم و در کشاورزی رتبه سوم را در کشور دارا می باشد.

بیکاری و جمعیت منفی در استان سمنان

رشد جمعیت استان نسبت به میانگین رشد جمعیت کشور منفی بوده است، به طوری که در ۴۰ سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد رشد منفی را سمنانی ها تجربه کرده اند در ۲۰ سال گذشته هیچ اتفاقی در حوزه اشتغال رخ نداده و دولت‌ها برنامه ای برای اشتغال در شرق استان سمنان نداشته اند و با اینکه شرق استان را به عنوان قطب کشاورزی معرفی شده است، اما با توجه به بحران آب، کشاورزی استان سمنان در حال نابودی است. متاسفانه کشاورزان سمنان، در حال ترک روستاها و زمین های خشک خود هستند و به سمت دیگر شهرستان ها و استان ها کوچ کردند. شهرستانی همچون شاهرود که زمانی اقتصادی و کشاورزی بوده و مشکل جدی آب نداشته امروز دچار بحران آب است، به طوری که نه تنها آب کشاورزی بلکه به مشکل جدی برای تامین آب شرب دارد. طبق اعلام مدیرعامل شرکت آبفا سمنان، در سال ۹۷، ۱۰۰ درصد چاه های این استان هوشمند سازی می شود تا مشکل هدر رفت آب مرتفع شود.

استاندار سمنان، بهمن ۹۶ اعلام کرده بود که طرح‌های جلوگیری از مهاجرت روستایی و تشویق مردم در کلان‌شهرها تهران برای مهاجرت به این استان در دستور کار است و افزایش جمعیت این منطقه زمینه را برای ایجاد توسعه پایدار و رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال فراهم می‌کند. موضوعی که هنوز آثارش در کاهش میزان مهاجر فرستی استان سمنان مشاهده نمی شود.

افتخارات استان سمنان

محمد رضا خباز، استاندار سابق سمنان در دی ماه ۹۶ گفته بود که وزارت کشور دستگاهی به نام ارزیابی عملکرد دارد که استان سمنان در شاخص اختصاصی در سال ۹۴ رتبه دهم  و در سال ۹۵ رتبه هفتم را کسب کرد، در شاخص‌های عمومی در سال ۹۴ رتبه پنجم و اکنون در رتبه اول است و در شاخص‌های عمومی و اختصاصی به‌صورت مجموع در سال ۹۴ رتبه سوم و اکنون رتبه دوم کشور را در اختیار دارد.

• استان سمنان، رتبه اول تولید گچ و نمک را در کشور اختیار دارد.(منبع)
• استان سمنان، رتبه اول بیشترین تعداد بیمه شدگان تامین اجتماعی به نسبت جمعیت را دارد.(منبع)
• استان سمنان، رتبه دوم اشتغال پایدار در کشور را به خود اختصاص داده است. (منبع)
• استان سمنان، رتبه دوم در بخش پرداخت تسهیلات در بخش صنعت را در ایران دارد. (منبع)
• استان سمنان، رتبه چهارم گاز رسانی به مناطق روستایی کشور را دارد. (منبع)
• استان سمنان، رتبه چهارم شاخص کیفی سرشماری عمومی ایران را به خود اختصاص داد.(منبع)
• استان سمنان، رتبه اول باسوادی در کشور را با ۹۹.۷ درصد در اختیار دارد. (منبع)
• استان سمنان، رتبه اول پر حادثه خیز ترین جاده های کشور را در اختیار دارد. (منبع)
• استان سمنان، رتبه اول کشور را در اشتغال به خود اختصاص داده است. (منبع)
• استان سمنان، رتبه اول کشور در عملکرد قضایی و اداری را کسب کرده است. (منبع)

در امر سلامت اداری که این مورد را هم وزارت کشور پیگیری می‌کند، در رتبه اول کشور است. در موضوع پژوهش، امر به‌ معروف و نهی از منکر و موضوع نماز هم جزو رتبه‌های برتر کشور بوده و در پدافند غیرعامل هم سردار سرلشکر باقری، استان سمنان را به دلیل برخورداری از رتبه ممتاز مورد تفقد قرار داده است.

مهاجرت به استان سمنان

با همه این تفاسیر، به نظر می رسد، به دلیل نزدیکی استان توانمند سمنان با تهران و هم چنین ظرفیت های فوق العاده در عرصه گردشگری، صنعت و معدن و آموزش، دیاری فرصت آفرین و ثروت ساز برای کسب و کار و سرمایه گذاری در بازه کوتاه مدت و بلند مدت باشد. اگر قصد راه اندازی کسب و کار در مناطقی همجوار استان تهران دارید، سمنان و قزوین، یکی از گزینه های مطلوب خواهد بود.

اگر قصد سرمایه گذاری و مهاجرت کاری در استان سمنان دارید، هر گونه اطلاعات فنی و دقیق در این حوزه را می توان از استانداری سمنان دریافت کرد. هم چنین اگر قصد خرید و فروش ملک و واحد تجاری و اداری در استان دارید و می خواهید صلاحیت سند و اعتبار آن را بررسی کنید، حتما با سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در مرکز این استان رایزنی نمایید. اداره جهاد کشاورزی استان سمنان برای دریافت مجوز  فعالیت های دامپروری را در نظر داشته باشید.

با توجه به نرخ باسوادی بالا سمنانی ها، راه اندازی کسب و کارهای آموزشی به خصوص در عرصه آموزش های مجازی، راه اندازی آموزشگاه های زبان و فنی حرفه ای و استارت آپ های دیجیتالی توصیه می شود. اگر علاقمند به سرمایه گذاری و فعالیت در عرصه گردشگری استان هستید، به خصوص به دلیل قرار گیری برخی از شهرستان ها در مسیر گردشگری مذهبی کشور و پتانسیل های فوق العاده آن در عرصه توریسم سلامت، طبیعت گردی و روستا گردی، به اداره کل گردشگری استان سمنان مراجعه فرمایید و اطلاعات لازم به خصوص فرصت های سرمایه گذاری جدید را دریافت کنید.

اگر تجربه مهاجرت از استان سمنان یا مهاجرت به استان سمنان را دارید، تجارب خود را در اختیار روزیاتو قرار دهید.