سهامداران حقیقی و حقوقی چه جایگاهی در بازار بورس ایران دارند؟

نکته های شنیدنی درباره روانشناسی بازار سرمایه

بیش از ۵۸۰ شرکت در ده ها گروه صنعتی در بازار بورس ایران که قدمتی بیش از نیم قرن دارد، فعالیت دارند و ارزش بازار بورس در نیمه اول سال ۹۷ به رقمی در حدود ۵۳۰ هزار میلیارد تومان رسید. بیش از ۹ میلیون نفر از جمعیت ایران کد بورس دارند و بیش از ۱۰۰ کارگزاری رسمی در ۳۱ استان کشور فعالیت دارد. حداقل  ۱۵ درصد جمعیت ایران به صورت مستقیم  یا غیر مستقیم (صندوق های سرمایه گذاری) در بازار بورس حضور دارند و این رقم تا یک دهه آینده تا ۲ برابر افزایش خواهد یافت. بازارهای موازی همچنان در ایران جذاب هستند اما سودآوری برخی از سهام برای سهامدارانشان، ما فوق تصور است.

به اعتقاد بورس بازها، بازار، فقط با ۱۰ درصد سهامداران خوب تا می کند و ۹۰ درصد را نقره داغ می کند. البته این نکته را نباید فراموش کرد که که در اقتصاد ایران، به واسطه صعودی بودن شاخص نرخ تورم، حتی کسانی که در بازار سرمایه زیان میکنند، به احتمال قوی در بلند مدت شاهد افزایش میزان سرمایه خود خواهند بود. اما از نظر حفظ قدرت خرید سرمایه در  برابر نرخ تورم و در مقایسه با بازارده بازارهای موازی، ۹۰ درصد سهامداران عجول، برنده محسوب نمی شوند.

اقتصاد ایران بیش از ۱۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی دارد. یعنی به ازای هر ایرانی، بیش از ۱۸ میلیون تومان نقدینگی وجود دارد که یا به صورت وجه نقد نگهداری می شود یا در نظام بانکی سپرده  شده است. با این حساب، بیش از ۹ میلیون ایرانی حاضر در بورس به صورت بالقوه، حدود ۲۳۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی در اختیار دارند که کل یا بخشی از آن می تواند به سمت بازار سرمایه هدایت شود. البته گفته می شود که بیش از ۹۰ درصد سپرده های بانکی در ایران در اختیار کمتر  از ۱ درصد مردم است.

حضور پر رنگ حقیقی ها در معاملات سهام

بررسی کل معاملات بازار سرمایه نشان می دهد که در مجموعه حدود ۵۰ تا ۹۰ درصد از کل معاملات بازار سرمایه، اعم از معاملات سهام، اوراق بدهی، مشتقه و ETF توسط کدهای حقوقی حاضر در بازار انجام می شود. اما در معاملات مختص  سهام، این نسبت به نفع سهامداران حقیقی  بازار تغییر میکند. به گونه ای که سهم حقیقی ها از کل معاملات گاه تا ۷۰ درصد نیز می رسد.

بررسی معاملات کدهای حقیقی حاضر در بورس تهران حاکی از این است که در معاملات فرودین ماه سال جاری، حدود ۸۵ درصد از معاملات این افراد به خرید و فروش سهام اختصاص داشته و خرید و فروش اوراق بدهی و ETF نیز  به ترتیب ۹ تا ۶ درصد است.

فعالان بازار سرمایه، عجول بودن سهامداران حقیقی به نسبت سهامداران حقوق و بلند مدت بودن استراتژی حقوقی ها در خرید سهام را از دلایل اصلی غالب بودن سهم حقیقی ها با وجود در اختیار داشتن  بخش عمده سهام بازار  می دانند و لزوما رغبت چندانی برای خرید و فروش سنگین سهام ندارند. به خصوص که تغییر سهم  مالکیت آنها در سهام یک شرکت میتواند مستقیما بر میزان اثرگذاری آنها در راهبری شرکت نیز تاثیرگذار  باشد.

بازندگی عجول ها در بورس

مثال رایج فعالان بازار سرمایه این است که در بورس، پول از جیب ۹۰ درصد سهامداران به سمت جیب ۱۰ درصد باقیمانده سرازیر می شود. آنها می گویند، بورس محل انتقال ثروت از افراد عجول به صبور  است. اما اغلب سهامداران با صبر میانه خوبی ندارند. بورس بازان در عین حال، معتقدند که داشتن حد ضرر و حد سود برای یک سهامدار از نان شب واجب تر است. اما کمتر کسی است که با فعال شدن حد ضرر، سهامش را بفروشد و با فعال شدن حد سود، از طمع سود بیشتر چشم پوشی کند.

عجول ها همیشه در صف خرید و یا در صف فروش هستند. عجول در روزهایی که همه بازار از وضعیت ناراضی هستند و نا امید، دست به فروش می زنند و وقتی ورق بر میگردد، سریع اول صف خرید هستند! عجول ها همیشه بازنده هستند یا در  بهترین شرایط، سود کم و مختصری به جیب می زنند. گرگ ها بورس، دنبال عجول ها هستند که اکثریت را تشکیل می دهند. برای اینکه طعمه خوبی برای گرگ های بورس نباشیم، باید صبور بوده و با برنامه و با اطلاعات خرید و فروش کنیم و مقوله زمان را حتما در خرید و فروش خود لحاظ کنیم.

همه این مثال ها حکایت از آن دارد که فعالیت در بازار سرمایه، علاوه بر نقدینگی، نیازمند دانش مالی و داشتن قدرت تحلیل اقتصاد و روانی است. از این رو، حضور در بازار سرمایه برای اکثر افراد گزینه معقولی محسوب نمی شود. اما در ایران، کمتر کسی به این موضوع توجه می کند.

بررسی و واکاوی وضعیت بازار سرمایه در دوره های مختلف نشان می دهد که با وجود اینکه تعداد سهامداران حقیقی در بازار سرمایه چندین هزار برابر تعداد کدهای حقوقی است، اما همواره این حقوقی هستند که خط و روند بازار را تعیین می کنند. بخشی از این مساله ناشی از پول هنگفتنی است که حقوقی ها به صورت متمرکز در بازار می چرخانند و بر روند قیمتی سهام اثر میگذارند و بخشی نیز مربوط به استراتژی منسجم انهاست که سبب می شود برای دست یابی به اهداف بلند مدت، برنامه ریزی و مثلا برای حمایت یا سلب حمایت از یک یا چد سهم در دراز مدت نسبت به خرید یا فروش اقدام کنند.

اگر میخواهید وارد بورس شوید، اصلا نترسید. با ۱ میلیون ریال میتوانید وارد بازار شوید و به خوبی در بورس پخته شوید. بورس، اطلاعات و صبوری و تحلیل و شم اقتصادی میخواهد. پول زیادی نیاز ندارد. از سن کم، فرزندان خود را با بورس و تحلیل های اقتصادی آشنا کنید. سن ۸۰ سالگی، دیگر زمان خوبی به ریسک و آشنایی با الفبای بورس نیست. روزانه صدها میلیارد تومان سهم از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ در بازار بورس خرید و فروش می شود و جزییات را در tsetmc.com مشاهده کنید.