پاسخ به سوالات متداول درباره بیمه اجباری، بیمه بیکاری، بیمه کارگاهی

آنچه درباره حقوق بیمه شدگان تامین اجتماعی باید بدانیم

مسائل مربوط به بیمه و روابط کارگر و کارفرما و بیمه بیکاری و بیمه اجباری و بیمه خویش فرما و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد و دریافت مفاصا حساب بیمه پیمانکاران، از جمله موضوعاتی است که هر ماه بیش از ۱۵ میلیون نفر را به صورت مستقیم و میلیون ها نفر را به صورت غیر مستقیم با خود در گیر کرده و همواره پرسش های بسیاری را در ذهن کارگران و کارفرمایان حقیقی و حقوقی ایجاد می کند که پاسخ به این سوالات به صورت دوره ای در دستور کار سرویس دانستنی های روزیاتو قرار دارد.

اکنون حدود نیمی از جامعه ایران، مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی بوده و دارای دفترچه خدمات درمانی هستند. اگر شما هم تا کنون کد بیمه مثل کد بورس ندارید! و جایی هم مشغول به کار نیستند، برای استفاده از خدمات تامین اجتماعی مثل مقرری بازنشستگی، خدمات درمانی و امثالهم، بیمه اختیاری خویش فرما را استارت زده تا پس از آن که در جایی مشغول به کار شدید، از خدمات بیمه اجباری استفاده کنید. توجه کنید که بیمه بیکاری که ۳۶ تا ۵۰ ماه در طول ۳۰ سال است، فقط به بیمه شده اجباری تعلق می گیرد.

شماری از پرسش های متداول بیمه شدگان را در گزارش امروز ارائه کردیم.

حتما بخوانید: چگونه سابقه بیمه از دست رفته باز می گردد؟

نحوه شمول کارگاه های خانوادگی به قانون کار و بیمه بیکاری چگونه می باشد؟ 

طبق ماده ١٨٨ قانون کار کارگاه های خانوادگی از شمول قانون مزبور وبه تبع آن از شمول قانون بیمه بیکاری خارج می‌باشند لذا چنانچه در کارگاهی فقط همسر وخویشاوندان نسبی کارفرما به کار اشتغال داشته باشند صرفا در دوره‌های یادشده کارگاه مذکور از شمول قانون کار و به تبع آن از شمول قانون بیمه بیکاری خارج خواهند بود و مشمول پرداخت ٣% بیمه‌بیکاری نمی‌باشند ودرصورت وصول می بایستی در حساب بستانکاری کارگاه منظور گردد.

بدیهی است درصورت جذب فرد دیگری غیر از اعضاء خانواده کارفرما ،کارگاه از شمول کارگاه خانوادگی خارج می گردد.ضمناً دراینگونه کارگاهها می‌بایست چگونگی رابطه مزد بگیری بین کارفرما و همسر وپدر و مادر بررسی گردد.

 در چه صورت رانندگان درون شهری می توانند از تسهیلات قانون هدفنمد سازی بهره مند گردند ؟ 

در صورتیکه نام آنان در فهرست اعلامی از سوی ستاد سوخت که از طریق سایت معاونت فنی و درآمد اطلاعات مذکور به استانها اعلام می‌گردد وجود داشته و با دارا بودن (کارت اشتغال یا کارت فعالیت) می توانند از معافیت یادشده بهره مند گردند .

حتما بخوانید: آنچه درباره بیمه بیکاری و بیمه خویش فرما باید بدانیم

 بدهی حق بیمه رانندگان برون شهری حداکثر در چند قسط قابل تقسیط می باشد؟

در واحد درآمد٢٠ قسط و طبق بند ٢٠راهنمای سیستم رانندگان موضوع نگارش زمستانه سال ٨۶ بشماره ١١۴٧۴٩مورخ ٨۶/١١/٣ در واحد اجرائیات در ٣۶ قسط قابل تقسیط می باشد .

آیا رانندگان مشمول قانون مشاغل سخت وزیان آور می باشند ؟ 

تبصره قانون اصلاح مواد ٧٢ و ٧٧ و تبصره ماده  ٨۶ ق .ت. ا. درخصوص بیمه شدگان شاغل در گارگاههای مشمول قانون‌کار است لذا بیمه شدگان مذکور بدلیل اینکه فاقد کارفرما هستند از شمول به قانون کار و مشاغل سخت وزیان آور خارج می باشند.

 آیا رانندگان نفت کش بین شهری شاغل در کارگاههای مشمول قانون تامین اجتماعی می توانند از معافیت حق بیمه استفاده نمایند ؟

طبق بند ١٣(سایر موارد )بخشنامه شماره یک مشترک فنی و درآمد رانندگان حمل ونقل بار ومسافر بین شهری که در کارگاهها و موسسات مشمول قانون تامین اجتماعی اشتغال دارند کارفرمایان آنان مکلفند لیست وحق بیمه اینگونه افراد را وفق مقررات به سازمان ارسال وپرداخت نمایند.

 آیا استخراج سوابق بیمه شدگان از گزارشات بازرسی از دفاتر قانونی امکان پذیر است ؟

در صورتیکه بیمه شده ای مدعی اشتغال در کارگاه باشد ، می بایست وفق دستور العمل ۵٠٠٠/۵٣٩ مورخ ٨٨/۶/٢١ اقدام گردد. لذا درج نام بیمه شده در گزارشات حسابرسی می تواند بعنوان یکی از مستنداتی باشد که دلالت بر اشتغال بیمه شده در کارگاه داشته ودر کمیته مربوطه قابل بهره برداری می باشد.

در ارتباط با کارگاه های جدید التاسیس آیا ظرفیت صفر برای بهره مندی از بند (و) ماده ٨٠ قانون برنامه پنجم توسعه  موضوعیت دارد ؟

خیر، می بایست ظرفیت کارگاه ظرف سه ماه از شروع فعالیت از طریق لیست و بازرسی تعیین و مازاد برآن با احراز سایر شرایط می‌تواند از معافیت مربوطه استفاده نماید.

 معادن سطح الارضی (معادن شن وماسه )در صورتیکه عملیات شستشو ودانه بندی بطور مجزا در مکان دیگری صورت پذیرد آیا می توانند از قانون معافیت حق بیمه سهم کارفرما برخوردار شوند ؟

کارگاههای شستشو ودانه بندی شن وماسه که خارج از محل معدن  فعالیت می نمایند از شمول به قانون معافیت از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما به میزان ۵نفر کارگر خارج بوده و صرفاً استخرا ج از معدن و شستشو و دانه بندی که بصورت تواماً صورت می پذیرد می توانند از تسهیلات قانون مذکور بهره مند گردند .

 معادن سطح الارضی که پروانه بهره برداری آنها از سوی وزارت صنعت ،معدن وتجارت صادرشده باشد می توانند از قانون معافیت از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما تامیزان ۵نفر کارگر استفاده نمایند؟

وفق  بند ٣٣ فهرست ضمیمه تصویبنامه شماره ١٠۶٢۵۴مورخ ۶٩/٢/١٢ معادن سطح الارضی که پروانه آنها از سوی وزارت صنعت ،معدن وتجارت صادر می شود استثناً می توانند ازقانون معافیت حق بیمه سهم کارفرما تامیزان ۵نفر کارگر بهره‌مند گردند.

 نحوه کسر حق بیمه از مرخصی  استحقاقی ذخیره شده که در هنگام بازنشستگی وجه آن را به کارکنان پرداخت می‌نمایند چگونه است ؟

طبق ماده ١٠١ قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده ۵٩ قانون برنامه پنجم توسعه کارکنان دستگاههای اجرائی تابع صندوق تأمین اجتماعی مشمول قانون تأمین اجتماعی هستند، لذا بیمه شده ائیکه از مرخصی استحقاقی مربوطه استفاده ننموده است در واقع در محل کار حضور داشته و طی لیست ارسالی برای وی کارکرد منظور و حق بیمه متعلقه پرداخت شده است. لذا کسر حق بیمه مجدد از ایام مزبور فاقد وجاهت قانونی می باشد. بدیهی است پرداخت مبلغی بابت ایام مرخصی استفاده نشده توسط دستگاه به کارگر (موضوع بند «الف» آئین نامه اجرائی مواد ٨۴، ٨۶، ٨٧، ٩٠، ٩١، ٩٣ قانون مدیریت خدمات کشوری) طبق ضوابط داخلی دستگاه مربوطه می باشد.

نحوه دریافت حق بیمه ایام بلاتکلیفی کارگرانی که بدون دریافت حق السعی بازگشت به کار می نمایند چگونه است ؟

طبق ماده ٢ قانون کار، کارگر کسی است که در مقابل دریافت حق السعی در کارگاه کار می کند و چگونگی دریافت حق السعی طی ماده ٣ همان قانون مورد تأکید قرار گرفته است. لذا چنانچه هیأتهای محترم تشخیص اداره کار رأی به ابقاء کارگر بدون پرداخت حق السعی ایام بلاتکلیفی وی صادر نمایند بدلیل اینکه در کارگاه شاغل نبوده و حقوق دریافت نداشته امکان پذیر نخواهد بود .بدیهی است درصورت احراز دریافت حقوق ومزایای ایام بلاتکلیفی مراتب فوق قابل طرح در کمیته‌های ١٠٠٠/۵٣٩ می باشد.

 مدیرعامل موظف به چه کسی گفته می شود ؟

مدیرعامل موظف فردی است که در کارگاه دارای شخصیت حقوقی براساس وظایف محوله طبق اساسنامه شرکت انجام وظیفه و در مقابل آن حقوق دریافت می نمایند و فاقد هرگونه سهم در شرکت وعضویت در هیات مدیره می باشد و مراتب حقوق بگیری وی در دفاتر واسناد مالی شرکت هرماه همانند سایرکارکنان به ثبت می رسد که در اینصورت لیست و حق بیمه ایشان می بایست همانند سایر کارکنان ارسال و پرداخت گردد.

 نحوه پرداخت حق بیمه بانوانی که مشمول خدمت نیمه وقت( روزانه ٢، ٣، ۴ ساعت در روز درکارگاه اشتغال بکار دارند) مانند: منشی مطب پزشکان ،مربیان ومدرسان حق التدریسی) چگونه است ؟

نظر به اینکه حسب مواد ٣٢ و ١١١ قانون تأمین اجتماعی در هیچ موردی سازمان نمی تواند حق بیمه را کمتر از حق بیمه‌ائیکه به حداقل دستمزد روزانه مصوب شورایعالی کار تعلق می گیرد دریافت و تعهدات قانونی را کمتر از حداقل دستمزد روزانه پرداخت نماید. لذا کارفرما می بایست طبق تکلیف قانونی مقرر در ماده ٣٩ قانون و آئین نامه اجرانی آن صرفنظر از نوع قرارداد کار و ساعات کارکرد روزانه، صورت مزد و حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه کارکنان را با درج روزهای کارکرد و رعایت حداقل دستمزد روزانه به شعبه ذیربط ارسال و پرداخت نماید.

نحوه بیمه پردازی مربیان آموزشگاه های رانندگی چگونه است ؟

مربیان شاغل در آموزشگاههای رانندگی که رابطه استخدامی و مزدبگیری با آموزشگاه نداشته و خود مالک وسیله نقلیه باشند و صرفاً در قبال آموزش  مبلغی را بعنوان پورسانت به کارفرمای آموزشگاه پرداخت می نمایند مشمول مقررات بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد بوده و می توانند با مراجعه به شعبه و انعقاد قرارداد و پرداخت حق بیمه از تعهدات قانونی مربوطه برخوردار گردند.

در صورتیکه اینگونه مربیان فاقد وسیله نقلیه بوده ورابطه حقوق‌بگیری با مالک یا مالکین آژانس داشته باشند، لیست و حق بیمه افراد موصوف می بایست به همراه سایر کارکنان آموزشگاه در اجرای مواد ٢٨ و ٣٩  قانون تأمین‌اجتماعی به سازمان ارسال و پرداخت گردد.

در خصوص افرادیکه بعلت اخذ رای از مراجع قضائی و … کارفرما اقدام به اعلام کاهش روز کارکرد نسبت به لیست ارسالی می نماید آیا سازمان مجاز به اصلاح لیست یا کاهش کارکرد می باشد ؟

برابر ماده ٣٩ قانون تأمین اجتماعی و آئین نامه اجرائی آن کارفرما مکلف است لیست و حق بیمه مربوط به هر ماه را با آخرین تغییرات حداکثر تا آخرین روز ماه بعد به سازمان ارسال و پرداخت نماید. لذا کارفرما فرصت کافی جهت اعمال تغییرات احتمالی مربوطه را داشته و می بایستی نهایت دقت را معمول نماید.

بدیهی است پس از دریافت لیست و ثبت آن امکان تغییر وجود نخواهد داشت و مبنای ارائه خدمات و تعهدات لیست های ارسالی از سوی کارگاه می باشد و اجابت خواسته مطروحه مبنی بر کاهش روز کارکرد و ارسال لیست منفی قانوناً امکان پذیر نبوده و لازمست در اینخصوص وفق مقررات جاری اقدام گردد.

با توجه به اینکه درلیست ارسالی کارفرما در اسفند ماه روز کارکرد افراد بصورت کامل درج لیکن بیمه‌شدگان و یا کارفرما مدعی می گردند تاریخ ترک کار بیمه شده قبل از پایان اسفند ماه می باشد آیا اصلاح لیست اینگونه افراد امکان پذیر می باشد؟

خیر لیست ارسالی کارفرما ملاک عمل بوده ولازمست دراینخصوص طبق دادنامه شماره ۴٢۵مورخ ٨٧/۶/١٧ هیات عمومی دیوان عدالت اداری که تاکید برلیست ارسالی از سوی کارفرمادارد عمل گردد.

بیمه پردازی افرادیکه شاغل در کارگاههای پیک موتوری می باشند چگونه است ؟

افراد شاغل در کارگاههای پیک موتوری مشمول مقررات قانون تأمین اجتماعی بوده و کارفرمایان آنها مکلفند طبق مواد ٢٨، ٣۶ و ٣٩ قانون، لیست و حق بیمه آنان را درمهلت مقرر قانونی به شعب تأمین اجتماعی ارسال و پرداخت نمایند.

نحوه بیمه پردازی رانندگان دارای پلاک نارنجی و سفید  (وانت) چگونه است ؟

طبق نظر سازمان هدفمندسازی یارانه ها، رانندگان وانت پلاک نارنجی که نسبت به حمل کالا بین شهرها اقدام می‌نمایند، ملزم به اخذ کارت هوشمند رانندگی از سازمان حمل و نقل پایانه های کشور می باشند و اینگونه افراد که در داخل شهر فعالیت می نمایند (دارندگان پلاک نارنجی )زیر نظر وزارت کشور و دارندگان پلاک سفید داخل شهری تحت پوشش وزارت صنعت ،معدن و تجارت بوده و پروانه اشتغال آنان از سوی مبادی مذکور صادر می‌گردد.

قابل ذکر است اطلاعات رانندگان درون شهری (پلاک سفید و نارنجی )جهت بهره مندی از معافیت مربوطه از سوی سازمان هدفمندسازی یارانه ها و رانندگان شاغل در حمل و نقل کالای بین‌شهری توسط سازمان حمل و نقل پایانه های کشور به این سازمان معرفی می‌گردند که با دارا بودن سایر شرایط (کارت اشتغال ویا فعالیت ) می‌توانند از مزایای قانون تأمین اجتماعی استفاده نمایند.

 آیا سازمان مجاز به اخذ حق بیمه فاصله زمانی که راننده درون شهری از پرداخت حق بیمه خودداری نموده است می‌باشد؟

نظربه اینکه بیمه پردازی رانندگان درون شهری تابع قانون حرف ومشاغل آزاد می باشد لذا در صورت عدم پرداخت حق‌بیمه در برخی ماهها سازمان مجاز به دریافت حق بیمه ماه مربوطه نبوده ودرصورتیکه بیش از سه ماه متوالی از پرداخت حق بیمه خودداری نماید قرارداد مربوطه باطل وبیمه پردازی وی منوط به عقد قرارداد مجدد خواهد بود و سیستم امکان صدور برگه پرداخت جهت اینگونه افراد را منوط به عقد قرارداد جدید می نماید.

 نحوه اخذ خسارات ماده ۶۶ در مواردیکه کار توسط پیمانکار صورت می گیرد چگونه است ؟

براساس گزارش حادثه تنظیمی و یا رای مراجع صالحه به میزان تقصیر از مقصر یا مقصرین مطالبه می گردد.ضمنآ
طبق نظریه شورای حقوقی سازمان مبالغ دریافتی قبل از اجرای تبصره یک ماده ۶۶ که توسط مقصر پرداخت شده از مبلغ مورد مطالبه قابل کسر خواهد بود.

 نحوه اخذ حق بیمه کارکنان قراردادی شاغل در دستگاههای اجرائی موضوع ماده ۵قانون مدیریت خدمات کشوری چگونه است (مشمول بیمه بیکاری و یا عدم شمول)؟

نظر به اینکه افرادیکه خارج از آئین نامه استخدامی حاکم بر دستگاهها و شرکتهای دولتی تحت عناوین قراردادی، خرید خدمت ، روزمزد، ساعتی و مدت معین در این دستگاهها مشغول به کار می شوند بدون لحاظ نوع شغل (کارگری یا کارمندی) به استناد مفهوم مخالف ماده ١٨٨ قانون کار، تابع قانون کار هستند، لذا لیست و حق بیمه اینگونه افراد می بایستی بصورت کامل ٢٧% + ٣% بیمه بیکاری به سازمان ارسال و پرداخت گردد.

چنانچه افراد شاغل در دستگاههای اجرائی در چارچوب دستورالعمل بکارگیری و نظام پرداخت کارکنان غیررسمی جذب شده اند و نحوه جذب آنها تحت عنوان (توافق نامه همکاری) و غیره صورت پذیرفته است. لذا به استناد مفاد ماده ١٨٨ قانون کار مشمول مقررات قانون کار نخواهند بود ولیست وحق بیمه مربوطه می بایست به کسر سه درصد بیمه بیکاری به سازمان ارسال و پرداخت گردد.

 منظور از فعالیت چاپخانه موضوع ردیف ١۴فهرست ضمیمه مصوبه شماره ١٠۶٢۵۴مورخ ۶٩/٢/١٢ هیات محترم وزیران  کدام فعالیتها می باشد ؟

کارگاههایی که دارای دستگاه افست و چاپ بوده چاپخانه محسوب و در صورت احراز سایر شرایط مقرر در قانون می توانند از معافیت مربوطه بهره مند گردند.

کارگاههائ یکه به طراحی کامپیوتری یا فتوشاپ و توسط دستگاههای کپی در حجم و تعداد مختلف اقدام به تکثیر می نمایند چاپخانه تلقی نگردیده و می بایست همانند سایر کارگاهها حق بیمه افراد شاغل را با نرخ کامل به شعبه ذیربط ارسال و پرداخت نمایند.

چاپ سیلک (چاپ روی پارچه و پلاستیک و …..) طی ردیف ٣٨ فهرست اولیه مشمول معافیت بوده لیکن طبق تصویبنامه شماره ١٠۶٢۵۴ مورخ ۶٩/٢/١٢ هیأت محترم وزیران از فهرست حذف و می بایست لیست و حق بیمه افراد شاغل را با نرخ کامل حق بیمه ارسال نمایند.

نحوه وصول مطالبات سازمان درخصوص کارگاهی که در اجرای ماده ٣٧قانون تامین اجتماعی با دریافت گواهی عدم بدهی وانجام نقل وانتقال کارگاه دارای بدهی قبل از صدور گواهی می باشد چگونه است؟

در خصوص اینگونه کارگاههای می بایست باتوجه به صدور گواهی عدم بدهی و سهل انگاری شعبه مربوطه در خصوص وصول کلیه بدهیهای کارگاه (کارگاههای متشکله در پلاک ثبتی مربوطه )می بایست بدهی قبل از گواهی صادره از بهره بردار قبلی مطالبه گردد. بهره بردار جدید مسئولیتی در قبال بدهی قبل از صدور گواهی ندارد . بدیهی است درصورتیکه نقل وانتقال وفق قانون تسهیل صدور اسناد صورت گرفته باشد در آنصورت متضامناً مسئول پرداخت مطالبات سازمان خواهند بود .

با توجه به اینکه شعب پس از انجام فنی وریاضی لیست با نرخ کامل کارگاه را مشمول قانون معافیت تشخیص و با صدور سند اصلاحی اقدام به اعمال معافیت جهت کارگاه در ماه مذکور می نمایند ، نحوه اعمال معافیت در بدهی دولت چگونه است ؟

با عنایت به اینکه با صدور سند اصلاحی، معافیت لحاظ شده جهت کارگاه در بدهی دولت منظور نمی گردد. لازم است اصلاحیه مذکور با تنظیم صورت جلسه انجام و مراتب به اداره کل استان اعلام و استان پس از بررسی و تائید موضوع از نظر اینکه کارگاه مشمول قانون معافیت از پرداخت حق بیمه سهم  کارفرما تا میزان ۵ نفر کارگر می‌باشد و اینکه لیست و حق بیمه در مهلت مقرر قانونی ارسال و پرداخت شده و کسر پرداختی بیش از ١٠% ندارد مراتب را به این اداره کل جهت  منظور نمودن در بدهی دولت  با رعایت دستور اداری شماره ۵٧۵/٩٣/۵٠٢٠مورخ ٩٣/١/٣١ منعکس نماید.

چند نکته

• بیمه بیکاری فقط به بیمه  شدگان اجباری  تعلق می گیرد.
• بیمه بیکاری به بیمه شدگان بیمه اختیاری خویش فرما تعلق نمی گیرد.
• بیمه بیکاری به بیمه شدگان بیمه اختیاری صاحبان حرف ومشاغل آزاد تعلق نمی گیرد.
• اگر بیمه اجباری شما توسط کارفرما در سال خاص پرداخت نشده است، فرم ادعای سابقه از شعبه بگیرید.
• ایرانیان مقیم خارج از کشور از آبان ۹۴  قادرند تا بیمه تامین اجتماعی خود را تا بازنشستگی ادامه دهند.
• خرید سابقه بیمه فقط مختص به افرادی است که حداقل سن را دارا بوده و در مرز بازنشستگی باشند.
• افرادی که مشمول قانون تامین اجتماعی هستند، الزاما مشمول قانون کار نیستند.
• مشمول قانون کار، الزاما مشمول قانون تامین اجتماعی است.
• اگر دورکار هستید، بیمه خویش فرما اختیاری مناسب شما خواهد بود.