از هوش تا ویژگی های ظاهری؛ کدام ژن هایمان را از پدر و کدام را از مادر خود به ارث می بریم؟

اگر تا به حال از کسی شنیده اید که درست مثل مادرتان هستید، باید بدانید که این جمله کاملاً درست نیست. در حقیقت، ما (به ویژه زنان) بیشتر شبیه پدر خود هستیم تا مادر خود. علاوه بر این، تئوری ای مطرح شده که بیان می کند سبک زندگی پدر پیش از بسته شدن نطفه ی جنین، یعنی رژیم غذایی و احوالات او، اساس سلامت آینده ی فرزند او را تشکیل می دهد. در ادامه می خواهیم ببینیم در میان ویژگی های ژنتیکی و ژن ها، ما کدام یک را از پدر خود و کدام یک را از مادر خود به ارث می بریم.

به خاطر داشته باشید که حتی درصورتی که از ژن های خوبی برخوردار باشید، کماکان باید سبک زندگی سالمی داشته باشید. چون در نهایت این سبک زندگی شما است که نقشی کلیدی در ظاهر و احوالات شما دارد.

در اغلب موارد، فرزندان فرم نوک بینی، دور لب ها، اندازه ی استخوان گونه، گوشه ی چشم ها و فرم چانه را از پدر و مادرشان به ارث می برند. این قسمت ها، نواحی کلیدی ای هستند که هنگام تشخیص چهره بیشتر از بقیه ی قسمت های صورت به چشم می آیند. وقتی با کسانی مواجه می شویم که این قسمت های صورت شان شبیه به هم است، تصور می کنیم تقریبا هم شکل هستند.

ریز ویتراسپون، بازیگر هالیوودی، دختری دارد که چشم های آبی، فرم استخوان گونه، چانه و فرم نوک بینی مادرش را به ارث برده است.

معمولا ۵۰ درصد از دی ان ای فرزند را ژن های مادر و ۵۰ درصد دیگر را ژن های پدر تشکیل می دهد. با این حال، ژن های مردانه بسیار قوی تر از ژن های زنانه هستند، به همین دلیل معمولا تأثیر برجسته تری دارند. در نتیجه، به طور معمول ۴۰ درصد از ژن های زنانه و ۶۰ درصد از ژن های مردانه فعال هستند.

علاوه بر این، بدن زن در دوران بارداری، جنین را یک جسم نسبتا بیگانه تشخیص می دهد. به همین دلیل، برای حفظ جنین مجبور به سازش با ژن های پدر می شود (گاهی به قیمت از دست رفتن ژن های زنانه ی خودش).

با این وجود، باز هم می توان فهمید که فرزند کدام ویژگی ها را از پدر و کدام یک را از مادر به ارث می برد.

جنسیت

جنسیت فرزند آینده به پدر بستگی دارد، به اینصورت که فرزند همیشه از مادر کروموزوم X را می گیرد و از پدر یا کروموزوم X را دریافت می کند (که در نتیجه دختر خواهد شد) و یا کروموزوم Y را (که بنابراین پسر خواهد شد).

اگر مردی در خانواده ی خود برادران زیادی داشته باشد، بیشتر پسردار خواهد شد و اگر خواهران زیادی داشته باشد، بیشتر دختردار خواهد شد. تنها برخی از مردان هستند که تعداد کروموزوم های X و Y در اسپرم آن ها تقریبا به یک اندازه است و در نتیجه احتمال پسردار و دختردار شدن آن ها به یک میزان است.

کروموزوم های Y در مقایسه با کروموزوم های X حامل ژن های کمتری هستند و رشد اندام جنسی مردانه مربوط به بعضی از همین ژن ها می شود. به همین دلیل است که احتمال بیشتری وجود دارد که پسری شبیه به مادرش شود. دخترها کروموزوم X را هم از پدر و هم از مادر خود دریافت می کنند، بنابراین غیر ممکن است که بتوان پیش بینی کرد به کدام یک از والدین شان شباهت پیدا می کنند.

وضعیت دندان ها

اگر پدری مشکلات دندانی زیادی داشته باشد، به احتمال قوی فرزندان او هم دچار مشکلات دندانی خواهند بود. گرچه فرم و اندازه ی دندان ها می تواند هم از پدر و هم از مادر به فرزندان به ارث برسد، اما ژن های پدر غالب هستند.

بنابراین اگر پدری از مشکلات دندانی رنج می برد، احتمال دارد که فرزند او هم همان مشکلات را داشته باشد.

هوش

کروموزوم های X حامل ژن هایی هستند که به هوش مرتبط هستند. به همین دلیل است که پسرها هوش شان را از مادرشان به ارث می برند. دخترها هوش شان را هم از پدر و هم از مادر به ارث می برند. با این حال، تنها تا ۴۰ درصد از هوش مادر به فرزندان به ارث می رسد و مابقی آن را فرزندان در طول زندگی شان کسب می کنند. بنابراین هیچ چیز به اندازه ی سختکوشی تأثیر ندارد.

به طور متوسط، ضریب هوشی پسرها اختلافی حدود ۱۵ نمره ای با ضریب هوشی مادران شان دارد.

استعداد ابتلا به بیماری های روانی

با بالا رفتن سن، کیفیت اسپرم کاهش پیدا می کند. به همین دلیل ممکن است از پدر و مادرهای مسن، ژن هایی جهش یافته به فرزندان آن ها منتقل شود. این مسأله ریسک ابتلا به بیماری های روانی، اوتیسم، بیش فعالی یا اختلال دو قطبی را افزایش می دهد. همچنین، مردانی که بعد از ۴۵ سالگی بچه دار می شوند، احتمال خودکشی و مشکلات یادگیری در فرزندان آن ها بیشتر است.

مردان در هر سنی، در صورت مبتلا بودن به بیماری قلبی کرونری، ممکن است این بیماری را برای پسران خود هم به ارث بگذارند. علاوه بر این، مردانی که نابارور هستند و برای بچه دار شدن آن ها، عمل لقاح به شکل مصنوعی انجام می شود، در اغلب موارد پسران آن ها هم دچار مشکل ناباروری می شوند.

استعداد ابتلا به هموفیلی و اوتیسم

یکی از مشهورترین مبتلایان به بیماری هموفیلی در تاریخ، الکسی نیکلایویچ، تزار روسیه بود. در تصویر بالا، سمت چپ مادر ِ مادربزرگ او یعنی ویکتوریا، ملکه ی بریتانیا را می بینید که ژن بیماری هموفیلی را داشت و آن را برای بعضی از فرزندان، نوه ها و نتیجه هایش به ارث گذاشت.

بعضی بیماری ها هستند که تنها از مادر به ارث می رسند اما فقط در پسران به وجود می آیند (در واقع بعید است که دخترها به این بیماری ها مبتلا شوند). این مسأله زمانی رخ می دهد که زنی کروموزوم حامل این ژن را دارد و این ژن را به پسر خود انتقال می دهد. چنین پسری برخلاف مادرش، فقط یک کروموزوم X دارد و چیزی که با آن بتواند ژن جهش یافته اش را خنثی کند در اختیار ندارد.

هموفیلی، که توانایی بدن در انعقاد خون را مختل می کند و همینطور بیماری دیستروفی ماهیچه ای دوشن، از جمله بیماری هایی هستند که می توانند از این طریق به ارث برسند. اوتیسم اغلب از مادر به پسر به ارث می رسد.

استعداد چاقی

استعداد چاقی یا تناسب اندام به صورت ژنتیکی به فرزندان به ارث می رسد. در ۲۵ درصد از موارد، وزن و سایز بعضی افراد به ژن های آن ها بستگی دارد. در اغلب موارد، افراد سعی در کم کردن اضافه وزنی دارند که آن را از والدین خود به ارث برده اند. در چنین مواردی، کم کردن این وزن اضافه به شدت دشوار است. اما حتی در چنین شرایطی هم داشتن یک رژیم غذایی معقول و تحرک بدنی مؤثر خواهد بود.

استعداد چاقی یا تناسب اندام می تواند به یک از اندازه از پدر و مادر به ارث برسد، اما استعداد چاقی بیشتر از استعداد تناسب اندام به فرزندان به ارث می رسد.

وزن فرزند تنها به مادر او بستگی دارد و ارتباطی به وزن پدر ندارد. فرزندان در صورتی لاغر خواهند بود که مادر آن ها لاغر باشد. اگر مادر چاق باشد، ممکن است که فرزند او هنگام تولد اضافه وزن داشته باشد.

قد

پدرها در مقایسه با مادرها تأثیر بیشتری در قد فرزندشان دارند. مردان بلند قد فرزندان بلند قدتری دارند. به طور متوسط، حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد از قد یک شخص به قد پدر و مادر او بستگی دارد و مابقی آن از رژیم غذایی، سبک زندگی و سلامت آن شخص تأثیر می گیرد. علاوه بر این، همه ی فرزندان یک پدر و مادر، قد یکسانی ندارند. معمولا کوچک ترین فرزند کوتاه تر از بقیه ی فرزندان خانواده است.

دو فرمول برای تعیین قد فرزند آینده ی خود وجود دارد:

• اگر پسردار شدید، قد مادر را با قد پدر جمع بزنید و سپس ۵ اینچ (۱۲/۷ سانتیمتر) به آن اضافه کنید. مجموع این اعداد را تقسیم بر ۲ کنید. عدد به دست آمده، قد پسرتان خواهد بود. اگر دختردار شدید، قد مادر را با قد پدر جمع بزنید و مجموع آن ها را منهای ۱۳ کنید. سپس عدد به دست آمده را تقسیم بر ۲ کنید. رقم نهایی، قد دخترتان خواهد بود.
• قد دخترتان در ۱۸ ماهگی و قد پسرتان در ۲ سالگی را ثبت کنید و این اعداد را ضرب در ۲ کنید. عدد به دست آمده (۴ اینچ کمتر یا بیشتر) قد فرزندتان در آینده خواهد بود.

رنگ چشم ها

در میان رنگ چشم ها، قهوه ای ژن غالب است. بنابراین اگر یکی از والدین (به ویژه پدر) چشم های تیره و دیگری چشم های آبی یا سبز داشته باشد، رنگ چشم های فرزند آن ها به احتمال زیاد قهوه ای خواهد بود. احتمال آبی شدن رنگ چشم های فرزندتان صفر نیست، اما این اتفاق تنها در صورتی می افتد که پدر یا مادر حامل ژن رنگ چشم آبی باشد.

آبی و سبز ژن های مغلوب محسوب می شوند و از میان این دو، آبی غالب تر از سبز است.

اما کماکان ممکن است پدر و مادری که هر دو چشم های آبی رنگ دارند، صاحب فرزندی با چشم های قهوه ای شوند.

چال صورت

چال صورت یک ژن مغلوب است. اگر دست کم یکی از والدین چال صورت داشته باشند، ممکن است که فرزند آن ها هم چال صورت داشته باشد.

موهای فر

موی فر واقعا زیبا است و بسیاری از مادرها آرزوی داشتن فرزندی با موهای فر را دارند. اما بر خلاف آنکه موی فر ژن غالب محسوب می شود، حتی اگر یکی از والدین هم این ویژگی را داشته باشد، به این معنی نیست که فرزند آن ها هم حتما موی فر خواهد داشت.

• اگر پدر و مادر هر دو موهای فر داشته باشند، موهای فرزندشان هم فر خواهد بود.
• اگر هم پدر و هم مادر موی صاف داشته باشند، موهای فرزند آن ها هم صاف خواهد بود.
• اگر یکی از والدین موی فر داشته باشد و دیگری موی صاف، فرزند آن ها موی حالت دار خواهد داشت.

علاوه بر این، اگر پدر و مادر هر دو، موهای فر داشته باشند و کسی در خانواده ی آن ها موی صاف داشته باشد، ممکن است موهای فرزند آن ها هم صاف شود.

چطور می توانیم بفهمیم که فرزند آینده مان چه شکلی خواهد داشت؟

به عکس های خانواده ی خودتان و همسرتان نگاه کنید. به ویژگی های ظاهری ای دقت کنید که در بیشتر اعضای خانواده وجود دارد (مثل بینی سر بالا، موهای فر، رنگ چشم تیره و غیره). این ویژگی ها غالب هستند و به احتمال قوی فرزند آینده ی شما هم همین ویژگی ها را خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

۱۰ بیماری ژنتیکی ای که از مادران به دختران به ارث می رسد

از علاقه به قهوه تا نفرت از ورزش؛ ویژگی‎های عجیبی که نمی‎دانید ژنتیکی هستند

۹ باور غلط در مورد مسائل ژنتیکی که عموم افراد آنها را باور دارند

۶ اختلال ژنتیکی نادر و بسیار عجیب که شما را به حیرت وا می دارند

۱۰ ویژگی انسانی که باور نمی کنید ژنتیکی باشند