تریاک یا افیون یکی از اعتیاد آورترین ترکیباتی است که روی کره زمین وجود دارد و در شکل ها و فرم های مختلفی نیز عرضه می شود. هروئین، کوکائین، اکسی کانتین، پرکوست و هیدروکودون تنها تعدادی از مشتقاتی هستند که ترکیب اصلی آن ها را تریاک تشکیل می دهد و هر کدام نیز اعتیاد آوری بسیار بالایی دارند. برای کسانی که از اعتیاد به مواد مخدر یا مشتقات دارویی مُسکن و آرام بخش آن ها اعتیاد دارند یک سوال بسیار مهم همیشه خودنمایی می کند: آیا کاری هست انجام دهم تا از دست این ولع و اشتیاق شدید به مصرف خلاص شوم؟
جواب مثبت است اما راهی که هست چندان ساده نیست و شاید کاری نباشد که از عهده خود شما بربیاید. اما قبل از این که به این راه حل بپردازیم بیایید با هم طبیعت و ماهیت این حرص و ولع غیر قابل تحمل برای مصرف مواد مخدر را بهتر و بیشتر بشناسیم.
چرا برای مصرف هروئین و داروهای دارای ترکیبات مخدر تا به این حد حرص و ولع و احساس نیاز وجود دارد؟ در همین ابتدا باید بگوییم که اعتیاد یک انتخاب یا یک مسئله اخلاقی نیست و نمی توان تنها با نیروی اراده شخصی بر آن غلبه کرد. اعتیاد یک بیماری است که باعث ایجاد یک عدم تعادل شیمیایی در بدن شما شده که به نوبه خود شما را برای استفاده از داروهایی که برای شما مضر هستند متقاعد می سازد.
این ولع و حرص مصرف مواد افیونی که با واژه «Craving» از آن یاد می شود در واقع شکل ساده ای است که بدن شما اعتیاد را با آن بروز می دهد و افیون ها (مواد مشتق شده از تریاک) بدترین و قوی ترین حالات اشتیاق به مصرف مواد اعتیاد آور را در انسان ایجاد می کنند. وقتی که این مواد افیونی وارد بدن شما می شوند، گیرنده های خاصی را فعال کرده که درد شما را کاهش داده و حس آرامش و شادی را در شما ایجاد می کنند. ارگ چه این اثرات در ظاهر مثبت و کاربردی به نظر می رسند اما واقعیت این است که بدن شما شرایط دشواری در حضور این مواد دارد، حتی اگر این مواد مخدر در قالب داروهای مُسکن تجویز شده باشند.
از آنجایی که بدن انسان خود را با هر شرایطی وفق می دهد (یا دستکم حداکثر تلاش خود را برای وفق یافتن با شرایط انجام می دهد) به جای پس زدن ترکیب مخدر، در پذیرش این ماده جدید که وارد شده نهایت تلاش را از خود نشان می دهد. همچنین از آنجایی که مغز به شما می گوید که با مصرف افیون برای شما آرامش و شادی به همراه دارد، هر بار به مصرف مقدار بیشتری از این ماده مخدر ترغیب خواهید شد. این سیگنال ها در ترکیب با هم، نه تنها به شما می گویند که هر بار باید مقدار بیشتری مصرف کنید بلکه به شما القا می کنند که به این ماده نیاز دارید.
این حس اضطرار و اجبار گاهی آنقدر قوی است که حس می کنید افیون برای زنده ماندن شما حیاتی است. این ماهیت و طبیعت ولع و اشتیاق شدید به مصرف افیون است. همه چیز به اراده شخصی محدود نمی شود بلکه واکنش های شیمیایی که در درون بدن و مغز رخ می دهند بیشترین تاثیر را در ترغیب شما به مصرف دوباره دارند. مقاومت در برابر این احساس نیاز باعث بدتر و قوی تر شدن آن نیز می شود، تا جایی که به خماری منتهی می شود. از این رو معنی ندارد که برای مبارزه با مصرف مواد مخدر و این میل به مصرف تنها به قدرت اراده متکی بود.
دارو در برابر دارو: دارویی که اشتیاق به مصرف افیون را کاهش داده و با خماری ناشی از عدم مصرف مبارزه می کند
از آنجایی که افیون ها باعث یک واکنش شیمیایی در بدن می شوند، بر گیرنده های آرامش و درد در بدن تاثیر می گذارند، بهترین راه برای مبارزه با آن ها استفاده از داروهایی است که این واکنش ها را متوقف می سازند.
نالترکسون (Naltrexone) یکی از این داروهاست. این ماده نشان داده که قدرت بالایی در کاهش ولع مصرف هم در مورد مواد افیونی و هم الکل داشته اما کارآیی آن برای مبارزه با افیون ها بسیار بیشتر است. این قرص به صورت روزی یک عدد مصرف شده که گیرنده های مورد نظر افیون ها را متوقف می سازد و به مقدار زیادی مانع ارسال سیگنال هایی از طرف آن ها می شود که حس میل به «ترمیم» شرایط بد جسمی را در شخص ایجاد می کنند.نالترکسون معمولاً به عنوان یک دارو در طی دوران ترک مواد افیونی مورد استفاده قرار می گیرد زیرا در متوقف کردن حس نیاز به مصرف مواد مخدر و حذف نشانه های خماری موثر است. با این وجود، نالترکسون دارویی برای بعد از دوره درمان است و نباید آن را همراه با مواد مخدر (حتی نمونه هایی که توسط پزشک تجویز می شود) مصرف کرد زیرا می تواند باعث بروز احساس خماری شدید شود.
داروی دیگر متادون است که اغلب در طول دوره سم زدایی و به عنوان ماده ای جایگزین و «عقب نشینی» از هروئین و داروهای مُسکن تجویزی در سبک دارو درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. متادون خود یک افیون و از مواد مخدر است و برای فعال کردن همان گیرنده های موجود در مغز که توسط هروئین و افیون های آرامش بخش مورد تحریک قرار می گیرند طراحی شده اما تاثیرات توهمی-رویایی (نشئگی) و خاصیت مُسکنی این افیون ها را ندارد. از آنجایی که متادون اشتیاق و عطش شیمیایی بدن برای افیون را بدون ایجاد اثرات جانبی آن برای بدن فراهم می سازد، استفاده از این ماده یکی از روش های معمول و موثر برای افراد معتاد به منظور سم زدایی از بدن و به طور همزمان جلوگیری از خماری است.
متادون به شما زمان می دهد که از لحاظ روانی خود را با نداشتن نشئگی مفرط ناشی از مصرف مواد مطابقت داده و از واکنش درمانده وار بدن برای دستیابی به این حالت به شدت می کاهد. مشکل متادون نیز این است که اگر چه در سم زدایی بدن و ترک مواد افیونی موثر است اما خود نیز یک افیون به شمار آمده و تا حدودی اعتیادآور است حتی اگر با دوزهای کم تجویز شده توسط پزشک مصرف شود. بدین ترتیب در صورتی که متادون مصرف می کنید باید ارتباط نزدیکی با پزشک معالج خود داشته باشید.
بوپرنورفین (Buprenorphine) داروی مخدر دیگری شبیه نالوکسان (naloxone) است (بخش اعظم داروی نالوکسان را نالتروکسان تشکیل می دهد). از ترکیب این دو ماده مخدر داروی سابوکسون (Suboxone) بدست می آید. بوپرنورفین نسبت به نالوکسان از قدرت بازدارندگی بیشتری برای اشتیاق و کشش شدید به مصرف مواد مخدر برخوردار است و خطر اعتیاد یا اُوردوزی که در متادون وجود دارد را ندارد. این ماده به شیوه ای مشابه دیگر داروهای ضد افیون عمل می کند و گیرنده های افیون را با جا زدن خود به عنوان ماده افیونی گول زده و متوقف می سازد اما بدون این که عوارض و اثرات جانبی مصرف مواد مخدر را در فرد مصرف کننده ایجاد نماید. از آنجایی که این دارو یک حالت نشئگی نسبی ایجاد می کند، بدن آن را به عنوان پاسخی برای ولع فرد برای مصرف افیون می پذیرد اما بدون این که اثرات روانی و رویایی همراه با خلسه و نشئگی را در شما ایجاد نماید.
در شرایط طبیعی هیچکدام از این داروها و مواد بدون نسخه پزشک در دسترس افراد قرار نمی گیرند و در صورتی که از آن ها استفاده نابجا شود خطرناک خواهند بود. بدین ترتیب بدون تجویز پزشک نباید نزدیک این مواد رفت. با این وجود، حتی اگر بتوانید به این مواد نیز دسترسی داشته باشید نیز برای خلاص شدن از اعتیاد کافی نخواهد بود و ممکن است حتی با مصرف این داروها نیز بار دیگر به مصرف افیون روی بیاورید.
کنار آمدن با اعتیاد به افیون و ولع مصرف آن در دراز مدت
هیچ دارویی که بتواند اعتیاد را «درمان» کند وجود ندارد زیرا حالت اعتیاد طوری است که با مصرف دارو درمان نمی شود. داروهایی وجود دارند که می توانند درد ناشی از نشانه های خماری و دسترسی نداشتن به مواد را کاهش داده و کمی از ولع شما برای مصرف کم کنند اما نباید آن ها را یک وسیله کامل و قطعی برای ترک مصرف مواد مخدر دانست. درمان واقعی با خود شخص آغاز می شود. اعتیاد عادت های ریشه داری در شما ایجاد کرده و باورهایی محکم در ذهن شما می سازد که هنگام تلاش برای ترک افیون باید بیش از همه با این عادات و افکار مبارزه کنید. اگر تنها به مصرف دارو اکتفا کرده و امیدوار باشید اعتیادتان برطرف شود، با قطع داروها، اعتیاد شما نیز با سرعت و شدت بازخواهد گشت.
ترک مواد مخدر نیز تنها در مورد بیرون کردن دارو و اثرات آن از بدن نیست زیرا در برخی از سطوح، ولع و اشتیاق به مصرف مواد مخدر از بین نمی رود. بعد از اینکه مدتی را دور از مواد افیونی سپری کردید شدت این ولع ها کاهش می یابد اما درمان واقعی بدین معناست که یاد بگیرید چگونه در برابر اغواهای مداوم برای مصرف مقاومت کنید و برای مدت های طولانی پس از پایان مصرف داروهای ترک اعتیاد همچنان پاک بمانید. بسیاری از افراد برای کاهش ولع خود به مصرف افیون، تا ماه ها پس از ترک مواد مخدر از داروهای ترک اعتیاد و جایگزین استفاده می کنند.
داروها بخش مهمی از فرآیند ترک مواد مخدر هستند اما تنها بخش به شمار نمی آید. هدف از درمان اعتیاد این است که بتوانید به زندگی خود ادامه داده و اعتیادتان را شکست دهید بدون این که نیازی به حمایت دارویی داشته باشید. و بخش بزرگ و مهم این مبارزه، شکست دادن بخش ذهنی و روانی اعتیاد است که همان چیزی است که باید در مراکز ترک اعتیاد به شما آموزش داده شود.
بدون نظر