رونمایی از اژدر «پوسایدون» (Poseidon) نمایش مورد علاقه ولادیمیر پوتین بود. این سلاح مخوف که برای اولین بار در سال ۲۰۱۵ از ساخت آن پرده برداشته شد، در واقع یک پهپاد زیردریایی هسته ای است که یکی از سلاح های هسته ای نسل آینده روسیه بوده و به خاطر کلاهک چند مگاتنی هسته ای که می تواند امواجی به بلندی چندین متر برای نابودی شهرها ایجاد کند، آن لقب «اژدر آخرالزمانی سونامی» داده اند. اخباری که از سال ۲۰۱۵ در مورد این اژدر قدرتمند مخابره شده نسبت های بسیاری به آن و توانایی های خارق العاده اش داده اند.
از این رو سوال این است که آیا شایعات و ادعاهایی که در مورد قدرت این اژدر بیان می شود واقعی بوده و یا تنها نمونه ای دیگر از تبلیغات و گزاف های روسیه برای پرقدرت نشان دادن سلاح هایش به منظور ترساندن دیگر کشورهای اروپایی و ایالات متحده است؟ تنها چیزهایی که به طور قطع می توان در مورد این اژدر گفت بدین قرار است: این اژدر بیش از ۶۵ فوت (بیش از ۱۹.۸ متر) طول و ۶ فوت (بیش از ۱.۸ متر) قطر دارد، وزن آن صدها تن بوده و بزرگ ترین اژدری است که تاکنون بشر ساخته، به نحوی که بزرگی آن ۳۰ برابر یک اژدر بسیار سنگین معمولی است.
در واقع این اژدر هولناک آن قدر بزرگ است که تنها برخی زیردریایی های خاص توان حمل آن را دارند، یا به عبارت بهتر بگوییم که نیروی دریایی روسیه زیردریایی های خاصی را تنها برای حمل این اژدر طراحی کرده است. پوسایدون با استفاده از یک رآکتور هسته ای کوچک انرژی لازم خود را تامین کرده و بردی نامحدود دارد. برخلاف بمب های هسته ای قاره پیما یا دیگر سلاح های مافوق صوت جدید پوتین، اژدر پوسایدون برای رسیدن به هدف، ساعت ها زمان نیاز دارد. از طرف دیگر، این اژدر می تواند سیستم های دفاع موشکی کنونی را دور زده و از آن ها عبور نماید. به همین دلیل، پوسایدون- دستکم به ادعای روس ها- توقف ناپذیر است.
همانند دیگر سلاح های روسی که در مورد آن تبلیغاتی بزرگ و باور نکردنی صورت می گیرد، سوال بزرگ در مورد این سلاح نیز واقعی بودن یا نبودن قابلیت های آن است. اما ساخت چنین سلاحی با این قدرت مخرب، دستکم در تئوری، امکان پذیر است و ایده های مربوط به ساخت چنین اژدر هسته ای قدرتمندی به دوران جنگ سرد باز می گردد. اما چقدر بزرگ؟ در ابتدا گفته می شد که پوسایدون قدرت انفجاری بیش از ۱۰۰ مگاتن دارد، حتی بزرگ تر و قدرتمندتر از بمب رکورد شکن اتحاد جماهیر شوروی با نام «بمب تزار» (Tsar Bomba).
مهم ترین قابلیت ادعایی این اژدر این است که می تواند سونامی های سهمگینی را در فاصله ای دور از ساحل ایجاد کند، از این رو پوسایدون برای نابودی یک شهر ساحلی در قلمرو دشمن، نیازی به نزدیک شدن به هدف نداشته و از راه دور نیز می تواند این سونامی ویرانگر را ایجاد نماید. اندازه اژدر پوسایدون نیز به قدری است که قدرت ادعایی ۱۰۰ مگاتنی آن قابل باور است. در دهه ۱۹۵۰ میلادی، دولت اتحاد جماهیر شوروی در حال توسعه یک اژدر هسته ای غول پیکر مشابه با نام T-15 بود که می توانست یک کلاهک هسته ای در کلاس بمب تزار را حمل کند زیرا هیچ وسیله دیگری توان انتقال چنین کلاهک سنگین و قدرتمندی را نداشت. با این وجود، در ماه می ۲۰۱۸، یک کارشناس نظامی در گفتگو با شبکه خبری دولتی TASS اعلام کرد که قدرت کلاهک هسته ای پوسایدون می تواند حدود ۲ مگاتن باشد.
این عدد بسیار واقع گرایانه تر از اعداد قبلی است اما اما برای ایجاد سونامی های موثر و ویرانگر کافی نیست حتی اگر بتواند باعث ایجاد سونامی شود. ارتش ایالات متحده در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی آزمایش ها و تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام داد و به این نتیجه رسید که امواج ایجاد شده در دریا، چه در اثر انفجار هسته ای و چه تاثیر برخورد شهاب سنگ ها، چندان موثر و توانمند نیستند و بخش اعظم انرژی تولیدی قبل از رسیدن به ساحل از بین می رود. مطالعات بعدی نشان داد که امواج قدرتمند بسیار پیش تر از این که به ساحل برسند بزرگی و قدرت خود را از دست خواهند داد. بدین ترتیب می توان گفت که قدرت اصلی اژدر پوسایدون امواج بلند ایجاد شده توسط آن نخواهد بود، بلکه باید از قدرت انفجار هسته ای آن ترسید. سرعت اژدر پوسایدون نیز موضوع دیگری است که هنوز مشخص نشده است.
در ابتدا، روسی ها گفتند که سرعت این سلاح به ۱۱۵ مایل در ساعت (بیش از ۱۸۵ کیلومتر در ساعت) می رسد که برای یک سلاح زیردریایی، سرعتی بسیار زیاد و دو برابر سرعت سریع ترین اژدرهای ایالات متحده است. حتی این سرعت با استفاده از سیستم پیشرانه هسته ای نیز قابل باور و دست یافتنی به نظر نمی رسد. بعدها شبکه خبری TASS بار دیگر خبر داد که سرعت این اژدر ۶۸ تا ۸۱ مایل در ساعت (۱۱۰ تا ۱۳۰ کیلومتر در ساعت) است که هر چند قابل باورتر به نظر می رسد اما هنوز هم سرعتی قابل توجه است. آخرین باری که این ارگان خبری دولتی در مورد پوسایدون سخن گفته سرعت آن را بیش از ۱۲۴ مایل بر ساعت (نزدیک به ۲۰۰ کیلومتر در ساعت) عنوان کرده است.
بر اساس این ادعا که از جانب یک منبع نظامی روسی ناشناس مطرح شده، پوسایدون از همان تکنولوژی فراحفره زایی (supercavitation) استفاده می کند که در دیگر اژدرهای سریع روسیه مانند Shkval و Khishchnik به کار گرفته شده است. این اژدرها به جای سیستم پیشرانه پروانه ای از یک رمجت زیردریایی استفاده کرده و در درون یک حباب گازی برای کاهش اصطکاک با آب حرکت کرده که می تواند سرعت آن ها را به بالای ۲۰۰ مایل در ساعت (بیش از ۳۲۰ کیلومتر در ساعت) برساند. اما به گفته کارشناسان مطرح نظامی زیردریایی، استفاده اژدر پوسایدن از تکنولوژی فراحفره زایی دور از ذهن و باورنکردنی به نظر می رسد. به گفته این کارشناسان، برخی از ویژگی های ظاهری پوسایدون، از جمله اندازه باله های هدایت کننده، شکل دماغه و طول آن باعث می شود که عمل فراحفره زایی با استفاده از این طراحی غیرمحتمل باشد.
همچنین ویدیوهایی که قبلاً در مورد این سلاح منتشر شده نشان می دهند که پوسایدون برای پیش رفتن از یک جت پمپی استفاده می کند، سیستم پیشرانه ای که نمی تواند در داخل یک غلاف گازی اطراف یک اژدر حفره ساز کار کند و این کار موجب ایجاد سروصدا و نویز زیادی در زمان حرکت خواهد شد که با اهداف اژدر تناقض دارد. خاصیت فراحفره زاییی یک سلاح هسته ای بسیار پرسروصدا خواهد بود که خاصیت پنهانکار بودن سلاح که بزرگ ترین مزیت آن است را از بین می برد. بدین ترتیب ساخت چنین سلاحی با این تکنولوژی ادعایی در سطح تاکتیکی معنادار نخواهد بود.
واقعیت اژدر پوسایدون چه می تواند باشد؟
سوالات دیگری نیز در مورد قابلیت های این اژدر مطرح می شود. چرا از پوسایدون بیشتر به عنوان یک پهپاد زیردریایی (drone) یاد می شود تا یک اژدر؟ آیا هدف اصلی و واقعی این اژدر شهرها، پایگاه های دریایی یا ناوهای هواپیمابری است که در این ویدیو نشان داده می شود؟ چنین اطلاعات متناقضی باعث می شود که به واقعیت وجود این سلاح با چنین سطحی از توانایی ها شک کرد. بسیاری از کارشناسان این ادعاها در مورد اژدر هسته ای پوسایدون را به چالش کشیده اند. اولین مورد از این تناقضات زمانی ظاهر شد که اولین بار در مورد این سلاح در یکی از خبرگزاری های روسی در سال ۲۰۱۵ صحبت شد، وقتی که یک فرمانده نظامی در حال صحبت با پوتین بوده و برگه هایی در دست او دیده می شد که ظاهراً برنامه های ارتش این کشور برای ساخت یک سلاح بسیار سری بود، سلاحی که بعدها Status-6 یا همان پوسایدون نامیده شد.
زیردریایی کلاس ساروف
این افشاگری چنان ناشیانه بود که بسیاری آن را نقشه فرماندهان برای دادن اطلاعات غلط و مهیا کردن شرایط برای گزافه گویی در مورد قدرت این سلاح دانستند. اما گزارش پنتاگون در سال ۲۰۱۶، وجود چنین سلاحی را تایید کرد. در سال ۲۰۱۸، وزارت دفاع روسیه یک مسابقه نامگذاری عمومی را برای این سلاح برگزار کرده و در نهایت نام این اژدر به پوسایدون تغییر داده شد که آن را به یکی از معروف ترین سلاح های سری تاریخ تبدیل کرد. نکته دیگر اینکه تمامی اطلاعات ما در مورد این اژدر توسط خبرگذاری TASS منتشر شده که یک ارگان خبری کاملاً دولتی بوده و چیزی که در این خبرگذاری گفته می شود همان چیزی است که ولادیمیر پوتین و دولتش می خواهد، آن چیزی که آن ها می خواهند غربی ها بدانند و بخوانند. از این رو برخی می گویند که بعید نیست این گزارش ها و گزافه گویی ها یکی از نقشه های سرویس اطلاعاتی روسیه نباشد.
تئوری نظامی روسیه تاکید بسیار زیادی بر روی استراتژی موسوم به Maskirovka دارد که به معنای فریب دشمن است. در گذشته نیز نمونه های مشابهی از این تبلیغات در مورد سلاح های مرگبار و قدرتمندی دیده شده که هیچگاه وجود خارجی نداشته اند. اما کارشناسان نظامی بر این باورند که پروژه اژدر پوسایدون نمی تواند به طور کامل فریبی از جانب سرویس های اطلاعاتی روسیه برای تلف کردن سرمایه خود برای مقابله با سلاحی باشد که واقعیت خارجی ندارد. در واقع، چنین پروژه هایی بسیار پرهزینه و زمانبر هستند و همین موضوع می تواند واقعیت وجود این سلاح ها را تایید کند، بخصوص در مورد ساخت زیردریایی های کلاس Sarov که ظاهراً برای حمل این اژدر طراحی شده اند.
زیردریایی های کلاس ساروف زیردریایی هایی هسته ای که در آن ها هیچ مخزن لوله ای برای حمل اژدر و موشک وجود ندارد. به جای آن، این زیردریایی دارای یک آشیانه در دار زیردریایی است که کار این مخازن لوله ای را انجام می دهد. بدین ترتیب این زیردریایی منحصراً برای حمل پوسایدون ساخته شده است و هزینه ساخت و نگهداری این زیردریایی چنان سنگین است که نمی توان آن را تماماً یک حقه دانست.
تحت تاثیر قرار دادن همسایگان
روسیه در حال حاضر مشغول ساخت دو نمونه زیردریایی هسته ای دیگر است؛ زیردریایی های کلاس Khabarovsk و Belgorod که به نظر می رسد توانایی حمل اژدر پوسایدون را دارند. علیرغم هزینه سرسام آور ساخت چنین زیردریایی هایی در این شرایط اقتصادی نامناسب و ناپایدار روسیه، نمی توان این پروژه ها را فریب و غیرواقعی دانست زیرا پوتین می خواهد بار دیگر به روس ها و سایر کشورهای جهان اطمینان دهد که روسیه هنوز یک ابر قدرت نظامی است.
در واقع روسیه تنها در حوزه ساخت سلاح های پرقدرت هسته ای همطراز ایالات متحده یا بهتر از آن است و همین موضوع باعث شده که پوتین بیشتری هزینه ها و تلاش ها را به این حوزه اختصاص دهد. بدین ترتیب در پایان این بحث ها می توان ادعا کرد که اگر چه پوسایدون یک سلاح آخرالزمانی نیست اما از قدرت قابل توجهی برخوردار بوده و بیشتر یک پروژه ترسناک و تاثیرگذار برای ترساندن همسایگان سرکشی مانند اوکراین است. ویدیو مربوط به اژدر هسته ای پوسایدون را در این لینک مشاهده نمایید.
بدون نظر