همه چیز درباره «پالرمو» و صحبت های موافقان و مخالفان عضویت ایران

پالرمو مثل FATF و CTF، جنجالی ترین کنوانسیونی است که دولت جمهوری اسلامی ایران قصد عضویت در آن دارد.

موضوعی که جدلی بین مجلس و شورای نگهبان قانون اساسی به وجود آورده است و هنوز، مجمع تشخیص مصحلت نظام نتوانسته در جلسات زمستانی، درباره پیوستن یا عدم الحاق ایران به این تشکیلات بین المللی، به جمع بندی مشخصی برسد و آن طور که دبیر مجمع در دومین شنبه بهمن ماه اعلام کرده است، نیاز به کار کارشناسی بیشتری دارد.

اما به نظر می رسد که تصویب آن در مجمع، با توجه به استدلال های حقوقی دولت، دور از ذهن نباشد.

رئیس کمیته حقوق بین‌الملل کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس، مهر ماه امسال با بیان اینکه مخالفان لوایح مربوط به FATF و پالرمو، تا کنون یک خط تحلیل کارشناسی درباره دلایل مخالفتشان ارائه نکرده‌اند، گفت که نمایندگان براساس آنچه به خیر و صلاح مملکت است تصمیم می‌گیرند و با پیامک‌های ناشناس و بد و بیراه از رای‌شان منصرف نمی‌شوند.

مخالفان و موافقان این طرح نیز مثل اف ای تی اف، بسیار است. در گزارش امروز، در آستانه بررسی یکی از مهم ترین لوایح مجلس در سال نود و هفت، نگاهی داریم به داستان پالرمو و بررسی نظرات موافقان و مخالفان طرح. با ما همراه باشید.

حتما بخوانیمد: انچه باید درباره لایحه FATF بدانیم

پالرمو یعنی چی؟

پالرمو، معنی خاصی ندارد. اسم شهری در کشور ایتالیا است و مرکز ایالت خود مختار سیسیل که این روزها، بیش از یم میلیون نفر جمعیت دارد و یکی از نقصدهای گردشگری تاریخی زیبا این کشور به شمار می رود. پس به دنبال مخفف PALERMO نباشید که معنی خاصی ندارد!

کنوانسیون پالرمو چیست؟

کنوانسیون پالرمو، کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان یافته فرا ملی یا بین المللی.است که مرتبط با سازمان ملل متحده و  United Nations Convention against Transnational Organized Crime نامیده می شود. این کنوانسیون در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط اعضای سازمان ملل متحد در شهر پالرمو ایتالیا به تصویب رسید و از بیست و نهم سپتامبر سال ۲۰۰۳ میلادی، برای کلیه کشورهایی که به عضویت سازمان ملل متحد درآمده اند، الزامی شد. یک صد و هشتاد کشور جهان، تا کنون به عضویت کنوانسیون پالرمو درآمده و تلاش دارد تا عزمی بین المللی برای مقابله با جرایم ساختار مند باشد. جرایمی که توسط شبکه‌های پیچیده و اخلالگران نظام اقتصادی و سیاسی طراحی می شود تا تهدیدی برای کشورهای جهان باشند. توضیحات بیشتر میخواهید، مستقیما به سایت رسمی سازمان ملل در این نشانی مراجعه کنید.

یکی از مشکلاتی که در راه مبارزه با جرایم ساختار مند و سازمان دهی شده وجود دارد، تعریف متفاوتی است که کشورهاه از این دسته جرایم ارائه می کنند. در واقع، تشخیص مصداق های این نوع بزهکاری، یکی از چالش های پیش روی جهان هزاره سوم میلادی برای مقابله با مفسدانی است که دامنه فعالیت آن ها، به خاک یک کشور محدود نمی شود. بنابراین، کنوانسیون پالرمو، اهتمامی جمعی است با خرد جمعی و مشارکت همگانی در راستای تشریک مساعی در برابر جرایم سازمان یافته در حوزه های مختلف.

اعضای این کنوانسیون چه وظایفی دارند؟

پذیرش  عضویت در این کنوانسیون، به  معنی پذیرفتن تعهداتی است  که در  آن قید شده است. مانند:

• مبارزه با قاچاق انسان و اعضای بدن انسان به خصوص قاچاق زنان و کودکان
• مبارزه با قاچاق زمینی، هوایی و دریایی مهاجران و پناهندگان
• مبارزه با قاچاق سلاح گرم و اجزای آن و جلوگیری از روندهای ساخت آن
• مبارزه با پولشویی سازمان یافته و مفاسد مالی

هر کشوری که بخواهد در زیر مجموعه موارد فوق الذکر باشد، باید در کل مجموعه کنوانسیون عضو شود. ماده هفت این کنوانسیون به صورت مشخص درباره مبارزه با پول شویی اشاراتی داشته است.

داستان پیوستن ایران به پالرمو جدید است؟

خیر. مربوط به سال نود و دو است. لایحه الحاق ایران به این کنوانسوین سازمان ملل متحد، در تاریخ ۱۳۹۲/۰۹/۱۹ توسط دولت وقت، به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد، اما به دلیل حساسیت لایحه و نیاز به کار کارشناسی حقوق گسترده، مسکوت گذاشته شد. پس از آن، ۲ سال بعد یعنی در تاریخ ۱۳۹۵/۰۴/۱۳ توسط دولت به مجلس دهم در آخرین روزهای فعالیت دولت اول حسن روحانی، تقدیم مجلس شد و نمایندگان خانه ملت، چهارم بهمن ماه سال پیش، با وجود اعتراضات جدی در مجلس و رسانه ها درباره تصویب آن، آن را به تصویب رساندند. بر این اساس، ایران باید شروط ۵ گانه را بپذیرد و اجرا کند.

شروط ۵ گانه در کنوانسیون پالرمو که ایران، متعهد به اجرای آن است چیست؟

شروط پنج گانه که در کانون توجه منتقدان تصویب این لایحه در مجلس قرار گرفته عبارتند از:

• ایران، مفاد کنوانسیون حاضر از جمله بندهای دوم، سوم، پنجم، دهم و بیست و سوم کنوانسیون پالرمو را بر اساس قوانین و مقررات داخلی خود، به ویژه اصولی که قانون اساسی تفسیر کرده، اجرا می کند.
• ایران، ملزم به ترتیبات بند دوم ماده سی و پنجم این کنوانسیون در خصوص ارجاع هر اختلاف ناشی از تفسیر یا اجرای محتوای کنوانسیون که از طریق مذاکره، حل و فصل نشود، به داوری یا دیوان دادگستری بین المللی لاهه نیست. ارجاع اختلاف به داوری بین المللی، تنها با رعایت مفاد اصل یک صدو سی و نهم قانون اساسی امکان پذیر است.
• ایران، در مورد مبنا قرار دادن موارد پانزدهم، شانزدهم و هجدهم کنوانسیون درباره همکاری در زمینه استرداد یا معاضدت قضایی، حسب مورد تصمیم گیری می کند.
• از نظر ایران، این کنوانسیون، خدشه ای به حق مشروع و پذیرفته شده ملت ها یا گروه های تحت سلطه استعمار و اشغال خارجی برای مقابله با تجاوز و اشغال گری و اعمال حق تعیین سرنوشت وارد نمی کند.
• قبول کردن این کنوانسیون به معنی شناسایی رژیم اشغالگر قدس نیست. براساس تبصره این ماده، مرجع مرکزی موضوع بند ۱۳ ماده ۱۸ کنوانسیون توسط هیئت وزیران تعیین می‌شود.

پیوستن ایران به «پالرمو» چه تبعاتی دارد؟

پیوستن کشورها به کنوانسیون «پالرمو» در موارد متعددی الزامات و تعهدات به جرم‌انگاری را برای دولت‌ها ایجاد می‌کند؛ به‌موجب این کنوانسیون، دولت‌های عضو متعهد می‌شوند ‌که مشارکت در گروه مجرمانه سازمان‌یافته، تطهیر عواید حاصل از جرم، پولشویی و فساد را جرم‌انگاری کنند.

بر این اساس، پیوستن جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون «پالرمو» این کشور را ملز می‌کند تا قوانین و فرآیندهای کیفری‌اش را همسو با انتظارات کنوانسیون، ترمیم و بازنگری کند و یا حتی در مواردی که رفتاری طبق قوانین ایران مجرمانه است، باید طبق ضوابط کنوانسیون «پالرمو» آن را جرم‌انگاری کند، به تعبیری الزاماتی در مفاد این کنوانسیون وجود دارد که ایران باید براساس آن، در قوانین و مقررات کیفری‌اش بازنگری کند که همین امر ابزاری برای کشورهای سلطه‌گر جهت فشار و سلطه بیشتر بر امور داخلی ایران محسوب می‌شود.

پیوستن ایران به کنوانسیون «پالرمو» با انتقادات جدی برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان رو‌به‌رو شده و اغلب آنها معتقدند که با پیوستن ایران به این کنوانسیون زمینه‌های نفوذ به کشور ما بیشتر فراهم می‌شود.

منتقدان پیوستن ایران به کنوانسیون «پالرمو» چه می‌گویند؟

یکی از منتقدان جدی الحاق ایران به کنوانسیون «پالرمو» سیدحسین نقوی‌حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت‌ ملی مجلس است که درباره تصویب لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی در مجلس معتقد که علی‌رغم اینکه مجلس شروطی را ضمن این لایحه مصوب کرده، اما این شروط کافی نیست.

همچنین وی بر این موضوع نیز اعتقاد دارد که طرف‌های غربی از جمله آمریکا تلاش دارند با برجام و ارائه اسنادی به ایران در دوران پسا برجام، ایران را کنترل کنند، از این جهت است که در دوران پس از برجام اسنادی مانند همچون ۲۰۳۰، الحاق به‌ (اف‌ای‌تی‌اف) و کنوانسیون «پالرمو» را مطرح کرده‌اند.

سخنگوی کمیسیون امنیت‌ملی مجلس با وجود تصویب لایحه الحاق ایران به کنوانسیون «پالرمو» در مجلس، قائل به نگرانی‌هایی در این باره است و معتقد است که بندهایی در این نوع قراردادها وجود دارد که در آینده برای دکترین نظامی ما مشکل‌ساز خواهد شد، به طوریکه تعریف آنها از پولشویی و تروریسم با قوانین داخلی ما متفاوت است که همین امر باعث ایجاد مشکلاتی در آینده می‌شود.

یکی از موافقان پالرمو می گوید که ایران در فرصتی که با الحاق به این کنوانسیون به دست می‌آورد، قطعا نقش بیشتری را برای مبارزه با آنچه جرائم سازمان‌یافته نامیده می‌شود، ایفا خواهد کرد. واقعیت آن است که در وقت حاضر سلسله‌ جرائمی همچون‌ قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، قاچاق مهاجران غیرقانونی و قاچاق اموال و آثار فرهنگی و تاریخی و عواید مالی ناشی از این‌گونه جرائم می‌توانند مخاطرات را علیه امنیت ملی ایران ایجاد کنند.

قطعا الحاق ایران کمک خواهد کرد که این مخاطرات به کمترین حجم و میزان خود برسد. به این ترتیب ایران با توجه به مفروضه‌های امنیت ملی خود نیازمند این همکاری‌هاست و صرف در نظر گرفتن ماهیت سیاسی نباید انگیزه‌ای برای مخالفت الحاق به این معاهده شود.

داستان پالرمو به نظر میرسد حتی پس از تصویب مثل برجام، کلید واژه جذابی برای رسانه ها و منتقدان همیشگی دولت باشد. به هر حال، ایران عصر ۱۴۰۰ حتما تحت تاثیر FATF، پالرمو و برجام خواهد بود. زنده باد ایران.