نگاهی به نامه عزل مشایی تا نامه های ساواک و جنبش مشروطه: با کارشناسی ارشد تاریخ

با گرایش اسناد، مدارک آرشیوی و نسخه شناسی آشنا شویم

کارشناسی ارشد اسناد، یکی از رشته های جذاب برای علاقمندان به شناسایی اسناد تاریخی ایران و فعالیت در موسسات تحقیقاتی مثل آرشیو ملی ایران و کتابخانه ملی ایران است. یکی از موضوعات مهم در حوزه مطالعات تاریخ، رجوع به اسناد تاریخی و بررسی وقایع تاریخ از نقطه نظر تحلیل اسنادی و آماری است. فهم اینکه چه نسخه تاریخی دارای اصالت است و شناخت صحت  مفاد و راستی آزمایی آن بر اساس مستندات و معیارهای مستند و مستدل، مقوله ای است که نیاز به کار کارشناسی و علمی دارد.

یکی از رشته هایی که در آزمون کارشناسی ارشد علوم انسانی در گروه تاریخ میتوان انتخاب کرد، گرایش اسناد و مدارک آرشیوی و نسخه شناسی است. این گرایش یکی از گرایش های ۹ گانه است که میتوان در زیر گروه تاریخ ادامه تحصیل داد. دیگر گرایش های تاریخ را در سرویس دانشگاهی روزیاتو دنبال کنید.

• کارشناسی ارشد تاریخ گرایش تاریخ اسلام
• کارشناسی ارشد تاریخ گرایش ایران باستان
• کارشناسی ارشد تاریخ گراش تاریخ انقلاب اسلامی
• کارشناسی ارشد تاریخ گرایش تاریخ ایران اسلامی
• کارشناسی ارشد تاریخ گرایش مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
• کارشناسی ارشد تاریخ گرایش مطالعات خلیج فارس
• کارشناسی ارشد تاریخ گرایش تاریخ تشیع
• کارشناسی ارشد تاریخ گرایش تاریخ عمومی جهان

اگر شما دانشجوی گرامی خواستار تحصیل در این گرایش ها در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور هستید و با پرسشی روبرو شدید، سوالات خود را به صورت کامنتی در اختیار کارشناسان روزیاتو قرار دهید. در گزارش امروز با ما همراه باشید.

سوالات متداول برای علاقمندان به تحصیل در رشته گرایش اسناد و مدارک آرشیوی و نسخه شناسی

• آیا با ضرایب و درصدهای قبولی و تراز پذیرفته شدگان این گرایش در آزمون های سال قبل آشنایی دارید؟
• آیا به عنوان فارغ التحصیل رشته های فنی و مهندسی قصد تحصیل در این گرایش را دارید؟
• آیا به عنوان دانش اموخته رشته های علوم انسانی قصد تحصیل در رشته اسناد و مدارک آرشیوی را دارید؟
• آیا با فرصت های کارآموزی دانشجویان این رشته در موزه ها و موسسات تحقیقاتی کشور آشناییت دارید؟
• آیا قصد ادامه تحصیل در این رشته در مقطع دکترا داخل کشور دارید؟
• آیا میخواهید از فرصت های بورسیه تحصیلی دانشگاه های جهان در حوزه اسناد و مدارک آرشیوی و نسخه شناسی استفاده کنید؟
• آیا قصد ادامه تحصیل در رشته دکترا مدارک آرشیوی و نسخه شناسی در دانشگاه های آمریکای شمالی دارید؟
• آیا با منابع و کتاب های به روز این رشته در داخل و خارج از کشور آشنا هستید؟
• آیا با کارکرد سازمان اسناد تاریخی و ملی ایران آشنا هستید؟
• آیا با موزه های نگهداری اسناد ملی و تاریخی ایران در سراسر کشور آشناییت دارید؟
• آیا میدانید چه موسساتی در داخل و خارج از کشور در حوزه گرایش اسناد و مدارک آرشیوی مشغول به کار هستند؟

طول دوره کارشناسی ارشد گرایش اسناد و مدارک آرشیوی و نسخه شناسی

طول دوره در سه ترم متوالی دروس عمومی و تخصصی  است و بعد با اخذ موضوع در نیمسال باقیمانده پایان نامه تحصیلی اش را ارائه میکند. دانشجویانی که از دروس غیر هم گروه در این رشته پذیرش می شوند موظف به گذراندن ۱۸ واحد جبرانی است.

نحوه پذیرش دانشجو و مواد و ضرایب امتحانی گرایش اسناد و مدارک آرشیوی و نسخه شناسی

• تاریخ ابران باستان ضریب ۱
• تاریخ ایران اسلامی ضریب ۲
• زبان عربی ضریب ۱
• تاریخ اسلام ضریب ۱
• تاریخ جهان ضریب ۱
• زبان انگلیسی ضریب ۲

فهرست دروس عمومی کارشناسی ارشد اسناد و مدارک آرشیوی  و نسخه شناسی

• شناخت روش های تحقیق در تاریخ
• نقد و بررسی متون تاریخی
• فلسفه تاریخ
• زبان عربی
• زبان خارجی
• تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی (با تکیه بر تاثیر متقابل ایران و اسلام)

فهرست دروس جبرانی

• کلیات جغرافیا
• تاریخ معاصر ایران از مشروطه تا کودتای ۲۸ مرداد
• تاریخ تحولات ایران از قاجار تا مشروطه
• خلیج فارس و کشورهای همسایه
• کلیات مبانی علم تاریخ

سرفصل درس روش های تحقیقی در تاریخ

• تعریف تاریخ
• انواع پژوهش های تاریخی شامل تاریخ توصیفی و تحلیلی و هستی شناسی تاریخی و معرفت شناسی تاریخی
• روش تحقیق در تاریخ توصیفی و روش تحقیق در تاریخ تحلیلی
• مراحل پژوهش تاریخی شامل طرح مساله و پرسش های اصلی و فرضیه ها و پرسش های فرعی و تعریف

منابع

• کتاب روش تحقیق در تاریخ نگاری- دانشگاه ملی ایران- نوشته جهانگیر قائم مقامی
• کتاب مقدمه ای بر روش تحقیق در تاریخ- ترجمه اوانس اوانسیان- نشر اساطیر ۱۳۶۲
• کتاب مقدمه ای بر روی تحقیق در علوم اجتماعی – نوشته بهروز نبوی- نشر فروردین ۱۳۷۳
• کتاب روش های پژوهشی در تاریخ- نوشته ساماران- نشر استان قدس ۱۳۷۰

سرفصل درس نقد و بررسی متون تاریخی

هدف از این درس، کسب مهارت در نقد متون تاریخی و توانایی برای استفاد درست و دقیق از منابع برای شناخت تحولات و رخدادهای تاریخی

• نقد و بررسی متون و منابع اصلی در دوره های مختلف تاریخی از نظر سبک
• روش تاریخ نویسی و چگونگی رویکرد به حوادث و تحولات تاریخی و شناخت و نقد راویان روایات و انواع روایات تاریخی در متون مختلف

منابع

• کتاب سبک شناسی با تاریخ تطور نثر فارسی – نشر امیرکبیر- محمد بهار- ۱۳۳۷
• کتاب تاریخ زبان فارسی = نوشته دکتر ناتل خانلری- نشر بنیاد فرهنگ ایران
• کتاب نقد ادبی- نوشته دکتر حسین زرین کوب- نشر دانشگاه پیام نور ۱۳۷۹

سرفصل درس فلسفه تاریخ

هدف از این درس اشنایی با فلسفه نظری تاریخ و فلسفه علم تاریخ و شناخت نظریه های مختلف درباره فلسفه تاریخ است.

• فلسفه تاریخ
• تعریف مفاهیم
• فلسفه های نظری تاریخ
• قدمت و تاریخچه نظریه های فلسفه تاریخ شامل فلسفه تاریخ در ادیان باستاانی ایران
• فلسفه تاریخ در متون مذهبی
• فلسفه تاریخ ابن خلدون

منابع

• کتاب کهن ترین سرودها و متن های ایرانی- نشر مروارید- ۱۳۷۰
• کتاب تحقیق مختصری در آیین زرتشت نظریه اصول و عقاید – نوشته محمد رضوی

سرفصل درس زبان عربی

هدف از این درس، کسب مهارت برای قرائت و ترجمه متون اصلی تاریخی به زبان عربی و استفاده از انها در پژوهش های تاریخی.

• قرائت متون تاریخی و کسب مهارت در ترجمه آنها
• بالا بردن مهارت دانشجو در قرائت و ترجمه از طریق انتخاب متونی نظیر اخبار الطوال و تاریخ الرسل و الملوک

منابع

• کتاب اخبار الطوال- نوشته داود دینوری- نشر بنیاد فرهنگ ایران
• کتاب تاریخ پیامبران و شاهان- نوشته حمزه اصفهانی نشر امیرکبیر سال ۱۳۶۷

سرفصل درس زبان خارجی

هدف از این درس، کسب مهارت برای قرائت و ترجمه متون تاریخی به زبان انگلیسی و استفاده از انها در پژوهش های تاریخی.

قرائت و ترجمه متون تاریخی به زبان انگللیسی متناسب با گرایش تخصصی دانشجو. آشنایی با اصطلاحات و برگردان های تاریخی در زبان خارجی.

سرفصل درس کاغذ شناسی

• تاریخ کاغذ و چگونگی پیدایش و توسعه صنعت کاغذ سازی در تاریخ بشری و خصوصا تاریخ ایران
• انواع کاغذ
• اهمیت شناخت کاغذ در زمینه تولید نسخه های خطی و اسناد تاریخی
• آفات کاغذ
• انواع آفات کاغذ
• انواع آفات نگهداری کاغذ و علم مراقبت از انواع کاغذها
• تارخیچه صنعت کاغذ سازی نوین
• تحولات آن و شناخت انواع کاغذهای موجود در بازار تولید

منبع: کتاب نقش عوامل بیولوژیک در فرسایش کاغذ- نشر آستان قدس رضوی- ۱۳۷۱

کتاب شناخت و ساخت کاغذهای دست ساز- نشر بیناد پژوهش های اسلامی ۱۳۸۰

سرفصل درس سیاق (تاریخچه و قرائت و انواع)

هدف از این درس، آشنایی با تاریخچه سیاق و کسب مهارت در شناخت و قرائت اسناد و آثار سیاقی.

• علم سیاق
• منشا و زمان تکوین و پیدایش علم سیاق
• تحول و دگرگونی علم سیاق و نخستین آثار موجود و مکتوب در علم سیاق
• انواع خطوطی سیاقی
• آموزش دقیق علم سیاق و نحوه تنظیم و مطالعه اسناد و آثار سیاقی
• کاربرد متون سیاقی و اهمیت آنها در پژوهش های تاریخی

منبع: کتاب حبیب اصفهانی- اسهل الحساب فی علم السیاق- تهران- میرزا احمد خلف محمد علی- ۱۳۲۴ تهران

سرفصل درس خط شناسی و تاریخ خطوط

آشنایی دانشجویان با خط و انواع آن و سیر تطور و تحول آن در تاریخ ایران

• پیدایش خط و روند گسترش انواع خطوط اولیه در تاریخ بشری
• علامت نگاری
• بررسی روند و چگونگی توسعه و تحول خطوط تصویری به خط الفبایی باستانی
• الفبای فنیقی و عیلامی و سوری و ایران باستان
• تاریخچه انتقال خط به اروپا
• انواع خطوط دوره اسلامی
• خط کوفی و نسخ . تعلیق و نستعلیق

سرفصل درس نسخه پردازی و نسخه شناسی و نسخه آرایی

هدف از این درس، آشنایی دانشجویان با نسخه پردازی و نسخه شناسی و نسخه آرایی و کسب معرفت و تجارب کافی برای پژوهش و شناخت انهاست.

• تعریف نسخه در اصطلاح نسخه شناسی
• انواع نسخه ها و نسخه آرایی
• آشنایی با کتابت
• کاتبان و وظایف و جایگاه آنان در تاریخ نسخه پردازی و نسخه ارایی
• کیفیت تنظیم و تزیین نسخه های خطی
• خطوط و انواع انها در نسخه های خطی
• نسخه های اصلی
• نسخه های بدل
• تاریخچه تصحیح نسخه های خطی
• مروری بر شیوه ها و روش های تصحیح نسخه ها
• شناخت اصطلاحات رایج در میان نسخه شناسان
• مبانی ارزشیابی محتوایی نسخه ها
• قیمت گذاری و ارزش سنجی

منبع: کتاب تاریخ نسخه پردازی و تصحیح انتقادی نسخه های خطی- نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – کتابخانه حوزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ۱۳۸۰

سرفصل درس کتاب مهرشناسی و سجلات

• آشنایی دانشجویان با انواع مهر و سجلات و چگونگی استفاده و تاثیر مهر ها در تاریخ ایران.
• تاریخ تکوین مهر و مبانی استفاده از مهر در تاریخ بشری
• انواع معر
• شناخت نقش مهر در دوره های مختلف تاریخی
• سجع مهر
• آشنایی با سجلات در نسخه ها و اسناد تاریخی و شیوه سجل شدن اسناد
• خصایص فیزیکی مهرها
• شکل و اندازه و تحول ان
• سجع مهرها
• انواع سجع مهرها
• تحلیل محتوا و مشترکات مهرها
• جایگاه و مکان مهر و تحولات ان در اسناد و مدارک
• خصایص و ویژگی های مهرهای سلاطین
• حکام
• علما
• تجار
• اصناف
• مردم عادی با نگاهی به نقش و مراتب و جایگاه اجتماعی در شکل و محتوای سجع ها و قوانین حاکم بر اعتبار مهرها در حقوق مدنی ایران

سرفصل درس فهرست نویسی نسخه های خطی و اسناد تاریخی

هدف از این درس، آشنایی دانشجویان با انواع فهرست های نسخه های خطی و اسناد تاریخی و کسب مهارت در تهیه فهرست های مورد نیاز و جدید است.

• شناسایی ویژگی های نسخه شناسی و کتاب شناسی نسخه های خطی
• بررسی خصوصیات محتوایی و بیرونی نسخه های خطی
• شناسایی مجموعه با مجموعه های اسناد و طبقه بندی اسناد آرشیوی و غیر آرشیوی
• تمرین عملی فهرست نویس نسخه های خطی و اسناد تاریخی در محل مراکز آرشیوی و کتابخانه ها

منابع: کتاب مقدمه ای بر اصول و قواعد فهرست نگاری در کتب خطی – کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی – ۱۳۸۰

سرفصل درس سند شناسی (شناخت اسناد تاریخی)

• تعریف سند و انواع آن، تاریخچه بایگانی اسناد در گستره تاریخ ایران
• سند و آرشیوهای اسناد و مدارک در عصر باستان
• اسناد و خزانه و اهمیت و جایگاه و انواع آن
• کتیبه ها و جایگاه ان ها در سند شناسی و بررسی قالب و محتوای کتیبه های عصر باستان و دوره اسلامی
• اسناد و سند شناسی در مغرب زمین
• تحول و تکامل ان
• اهمیت و جایگاه اسناد در پژوهش های تاریخی
• اسناد سیاسی و دیپلماتیک
• اسناد کنسولی فرمان ها و رقم
• اصطلاحات تاریخی و تقسیمات انواع اسناد و آرشیوه ها

منبع: درس پژوهشی در تشکیلات دیوانی اسلامی بر مبنای اسناد دوران آق قوینلو- صفوی ۱۳۶۷

دانشجویان گرامی اگر خواهان تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا اسناد آرشیوی و نسخه شناسی هستید، از فرصت های تحصیلی با بورس در دانشگاههای مختلف دنیا در حوزه تاریخ استفاده کنید.

• برای تحصیل در گرایش های مطالعات قفقاز و آسیای میانه در دانشگاه های آمریکای شمالی، در اختیار داشتن GRE با نمره VERBAL ۱۶۰ به بالا از ۱۷۰ الزامی است.
• اگر قصد تحصیل در خارج از کشور در حوزه اسناد تاریخی را دارید، حتما حداقل ۱ مقاله در ژورنال های ISI منتشر کنید.
• بهترین راه برای آشنایی با اساتید بین المللی حوزه اسناد تاریخی و نسخه شناسی، شرکت در کنفرانس های بین المللی این رشته است. اطلاعات بیشتر را در این سایت مشاهده کنید.
• تحصیل در مقطع دکترا در گرایش های مختلف مطالعات قفقاز و خاورمیانه در سوئد و نروژ برای ایرانیان رایگان است.
• مرکز مطالعات خاورمیانه و آسیای مرکزی دانشگاه اوکلاهاما آمریکا را در این نشانی دنبال کنید که فرصت های مطالعاتی در حوزه اسناد آرشیوی را در اختیار دانشجویان قرار می دهد.