آینده اقتصاد ایران را با همه تحریم ها و بی تدبیری های موجود، باید مثبت ارزیابی کرد. سال سخت تحریمی ۹۸ با سیل ویرانگر نوروز آغاز شد. دلار هم چنان علاقمند است تا به کانال ۱۵ هزار تومان باز گردد اما تقاضا برای خرید جدی، فعلا مشاهده نمی شود. اگر عملکرد اقتصاد ایران در تحریم قبلی، معیار مقایسه مناسبی باشد، می توان پیش بینی کرد که متوسط نرخ تورم در سال موجود در حدود ۲۵ درصد و رشد اقتصادی هم چنان منفی باشد.
لذا اثرات تحریم در سال جاری، نسبتا ملایم تر از چیزی است که نرخ ارز به افکار عمومی القا می کند. با این حال، در سال سخت تحریمی، انتظار داریم که شاخص کل بورس ایران از مرز ۲۱۰ هزار واحد عبور کند و روند خصوصی سازی در کشور تسریع شود.
پیش بینی می شود که در صورت عدم اصلاح سیاست گذاری اقتصادی، رشد تورم و افت اقتصادی در سال ۹۸، شدید تر از تجربه قبلی باشد. دلیل هم آن است که در این نوبت، آمریکا تلاش خواهد کرد تا در روزگار پایان دور اول ریاست جمهوری ترامپ، تحریم ها را حداکثر کرده و در حداقل زمان، نتیجه بگیرد. اما قبلا، شاهد افزایش تدریجی تحریم ها بودیم.
در تجربه های قبلی، ایران راه های فرار از تحریم را به خوبی پیدا کرد ولیکن آمریکایی ها مدعی هستند که در دور جدید، راه های نفوذ را بسته اند. قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه های تروریستی در ۲۰ فروردین ۱۳۹۸ خود بخشی از بازی آمریکایی ها برای مسدود کردن بازوان عملیاتی ایران است. اگر چه در میدان عمل، خیلی موفقیت امیز نخواهد بود. البته عدم تصویب CFT در ایران نیز می تواند کمی راه را در آینده دشوار کند.
تصویر وضعیت سهام و شاخص کل بورس ایران در ۲۰ فروردین ۹۸ که سپاه پاسداران در فهرست گروه های تروریستی آمریکا قرار گرفت. همان طور که مشاهده می کنید، شاخص کل با ۲ هزار واحد افزایش از مرز ۱۹۰ هزار فرا تر رفت و بر خلاف انتظارات، اقدام آمریکا، تاثیر منفی روی بورس ایران نگذاشت
بالا رفتن نرخ تورم در سال ۹۸ که ماحصل سال ۹۷ و ماقبل است و مصداق هایش با پیاز کیلویی ۱۵ هزار تومانی قابل مشاهده است، نشان می دهد که هم چنان قدرت خرید خانوارهای ایرانی پایین بوده و حداقل حقوق ۱۵میلیون ریالی هم چون پایین تر از خط فقر است، هم چنان سفره هموطنان کارگر را خالی می کند.
چارت رشد ناخالص داخلی ایران در فاصله سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸
در نوبت قبلی تحریم، بیش از ۱ میلیون نفر به خط فقر رفتند و در سال ۹۸ انتظار می رود که اگر دلار دوباره افزایشی شود و حمایت از رونق تولید و کارگر در دستور کار دولت تدبیر نباشد، میزان هموطنانی که به زیر خط فقر می روند، سال ۹۸ روند صعودی بگیرد. چون روند فزاینده خروج سرمایه از ایران را شاهد هستیم، حتی اگر تحریم ها، همین امروز پایان یابد، چند سال اثرات آن بر اقتصاد ایران ادامه خواهد داشت.
سالانه صدها میلیارد تومان سرمایه ملی ایرانیان صرف چاپ اسکناس می شود که به معنای آتش زدن سرمایه ملی است. در ایران ۱۴۰۰، باید به سرعت، روند حذف صفر از پول ملی و توسعه فرهنگ اقتصاد دیجیتال، در دستور کار قرار بگیرد
فرصت های تحریم برای اقتصاد ایران
اگر چه برخی از اقتصاد دان ها، اصولا هیچ فرصتی برای تحریم اقتصادی و صنعتی قائل نمی شوند و با درک مفاهیمی چون اقتصاد مقاومتی، مشکل دارند، به هر حال، با ادبیات موجود اقتصادی ایران،می توان فرصت هایی برای تحریم ، متصور شد:
عبور از درون گرایی به برون گرایی
اگر تحریم سبب شده است که برندهای کیف و کفش و لباس خارجی بنجل تا لاکچری، در بازار ایران، جولان ندهد و شاهد خروج ارز برای واردات کالاهای مصرفی بی ارزش فوق الذکر نیستیم، این یک مزیت رقابتی برای تولید کننده داخلی است. اعتیاد تولید کننده و مصرف کننده به ارز ارزان، این درون گرایی را تشدید کرده است. افزایش نرخ ارز، تهدید واردات و فرصت برای صادرات است.
صادرات خدمات فنی و مهندسی
افزایش نرخ ارز، موجب شده تا دستمزد نیروی کار ماهر ایرانی در مقایسه با نیروی کار ماهر خارجی به شدت کاهش یابد و همین امر، صدور خدمات مهندسی و تخصصی را برای شرکت های ایرانی، مقرون به صرفه کرده است. روشن است که افزایش صادرات کالا و خدمات درآمد ارزی ایران را افزایش و فشار تحریم را کاهش می دهد.
افزایش توریست خارجی
یکی از پیامدهای افزایش نرخ ارز، افزایش توریست خارجی و کاهش سفر ایرانیان به خارج است. در نوروز ۹۸ فقط سیصد هزار ایرانی به خارج از کشور رفتند که نسبت به سال قبل ۵۰ درصد کاهش نشان می دهد. البته گردشگری داخلی هم گران است و این گرانی، تهدید صنعت گردشگری ایران است. ما هنوز نتوانسته ایم آن طور که ترک ها و اسپانیایی ها و تایلندی ها از توریست پول در می آورند، درامد زایی کنیم. اگر وزارت گردشگری در سال ۹۸ استارت بخورد، شاهد انقلابی در عرصه گردشگری خواهیم بود. جای تاسف است که دانش آموخته ارشد و دکتری گردشگری در ایران، راننده تاکسی اینترنتی باشد.
اصلاح قیمت ها
به نظر می رسد که تنگنای بودجه ای دولت، موجب خواهد شد که سیاست های اختلال زایی که دولت به شکل سوبسید های فراگیر اعمال می کند، مورد تجدید نظر قرار بگیرد. در حال حاضر، هزینه فرصت یارانه پنهان انرژی در حدود ۱۰۰ میلیارددلار است که ۲ برابر درآمدنفتی ایران قبل از تحریم است. الان میلیاردرهای ایرانی، بنزین لیتری ۱۰۰۰ تومن می زنند و با ماشین های لوکس خود جولان می دهند و میلیون ها هموطن، نان شب ندارند!
به نظر می رسد، دوران تحریم ایران، بایستی مدل برنامه ریزی کلان و توسعه عدالت در کشور را دستخوش تغییر کند. خیلی معنی ندارد که یارانه فقرا تبدیل به بنزین لیتری هزار تومانی برای سوخت لاکچری گردهای ایران شود. تداوم این روند اشتباه و غلط، تمسخر جهانی و افزایش روند فقر و بی عدالتی را به ارمغان خواهد آورد.
افزایش فقر
نظام پرداخت یارانه نقدی در کشور در دوران تحریم باید اصلاح شود تا شاهد توسعه بهتر عدالت در کشور باشیم. آینده اقتصاد ایران را جوان ها می سازند و باید به جوان ها میدان داد. سال ۹۸ باید سال تسریع در روند جوان سازی بدنه مدیریت ارشد کشور باشد.
یک قسمت هاییش اشتباهه سپاه رو گذاشتن تو لیست تروریستی اونوقت ایران بره تو cft که مبارزه با تروریست یعنی مبارزه با سپاه بشه. مملکت همینطوری هم هر تو خره
اینکه cft و پالرمو تصویب بشه طبق گفته رئیس fatf تنها فایده اش اینه که امریکا می تونه تحریم ها رو هوشمندتر کنه … بعد من موندم چطوری شما می گید بدون تصویبش شرایط سخت میشه. از اول هم پیوستن ما به این کنوانسیون حماقتی بیش نبود….
خیلی بیشتر از اینا کار داره این داستان
بنزین ۵۰۰۰۰ تومانی هم برای لاکچری بازا اهمیتی نداره، بعد بنظرتون این چیزا گرون بشه اون میلیون ها هموطن شب تو سفرشون نون میاد؟
یک قسمت هاییش اشتباهه سپاه رو گذاشتن تو لیست تروریستی اونوقت ایران بره تو cft که مبارزه با تروریست یعنی مبارزه با سپاه بشه. مملکت همینطوری هم هر تو خره
اینکه cft و پالرمو تصویب بشه طبق گفته رئیس fatf تنها فایده اش اینه که امریکا می تونه تحریم ها رو هوشمندتر کنه … بعد من موندم چطوری شما می گید بدون تصویبش شرایط سخت میشه. از اول هم پیوستن ما به این کنوانسیون حماقتی بیش نبود….
خیلی بیشتر از اینا کار داره این داستان
بنزین ۵۰۰۰۰ تومانی هم برای لاکچری بازا اهمیتی نداره، بعد بنظرتون این چیزا گرون بشه اون میلیون ها هموطن شب تو سفرشون نون میاد؟
آنچنان رونق اقتصادی ایجاد کنم که مردم به یارانه شان نیازی نداشته باشند!
مردک روباه بنفش!