ترورها بدون شک نقش مهمی در شکل دهی به تاریخ و البته تغییر مسیر آن داشته اند. از جولیوس سزار تا مهاتما گاندی، رهبران جهان، فعالان سیاسی و جاسوسان روسی هر کدام به دلایل مختلفی ترور شده اند اما اکثر این ترورها معمولاً آن تاثیری که گمان می شد را نداشته و عواقبی پیش بینی نشده در پی داشته اند. در قانون اساسی بسیاری از کشورها ترور ممنوع است اما به خاطر منافع حکومتی و همچنین ابهام و عدم اجماعی که بر سر معنا و مفهوم این واژه وجود دارد، ترور در مقیاس دولتی در سراسر جهان وجود داشته و با عناوین مختلف صورت گرفته است.
مطالعات و سوابق ترور نشان می دهد که وقتی یک چهره سیاسی و حکومتی کشته می شود، نتیجه و تاثیر آن اغلب متفاوت از آن چیزی است که در ابتدا انگیزه ترور بوده است. حتی در مواردی که این ترورها به شکل انتخابی، قانونی و استراتژیک صورت گرفته نیز تاریخ نشان داده که عواقب غیرمنتظره ای داشته و می توان آن ها را غیرهوشمندانه توصیف کرد. در ادامه این مطلب می خواهیم شما را با ۲۴ مورد ترور در طول تاریخ آشنا کنیم که بیشترین تاثیر را بر مسیر تاریخ داشتند.
۱- قتل جولیوس سزار حاکم روم در سال ۴۴ قبل از میلاد مسیح
بر اساس رکوردهای تاریخی نزدیک به ۶۰ سناتور رومی در سال ۴۴ قبل از میلاد مسیح، ۲۳ ضربه با چاقو و خنجر به جولیوس سزار، رهبر و فرمانده مشهور رومی، وارد کردند. قتل او یک ماه پس از آن رخ داد که سزار به قدرت مطلقه و شبه دیکتاتور روم تبدیل شده بود. نمایندگان سنا از این بیم داشتند که وی بیش از پیش به در دست گرفتن قدرت کامل در روم دست یازیده و در نهایت ادعای پادشاهی کند و بدین ترتیب دیگر نیازی به سنا نداشته باشد. ترور جولیوس سزار در مجلس سنا باعث وقوع جنگ های داخلی در روم، پایان روم به عنوان یک جمهوری و آغاز دوران آن به عنوان یک امپراطوری شد.
۲- ترور آبراهام لینکلن، رییس جمهور ایالات متحده، در سال ۱۸۶۵
تنها ۵ روز پس از پایان جنگ داخلی در ایالات متحده، یک بازیگر مرد ۲۶ ساله به نام جان ویلکس بوث در سالن تئاتری در واشنگتن دی سی به سر آبراهام لینکلن شلیک کرد. برخی از مردم در جنوب کشور مرگ او را جشن گرفتند. اندرو جانسون، معاون رییس جمهور، جایگزین وی شده و تلاش کرد که پس از جنگ داخلی، کشور را بار دیگر متحد کند. در طی دوران بازسازی کشور، جانسون نسبت به جنوبی ها ملایمت زیادی نشان داد که باعث قوانین محدود کننده «قوانین سیاه» شد که در نهایت به از بین رفتن آزادی بردگان آزاد شده انجامید.
۳- ترور ویلیام مک کینلی، رییس جمهور ایالات متحده، در سال ۱۹۰۱
در سال ۱۹۰۱ یک آنارشیست ۲۸ ساله به نام لئون ژولگوژ در جریان یک نمایشگاه در بوفالو، نیویورک، به سمت ویلیام مک کینلی، رییس جمهور وقت ایالات متحده، شلیک کرد که باعث مرگ وی ۸ روز پس از این حادثه شد. در حالی که مک کینلی به اندازه بسیاری از چهره های ترور شده این فهرست مشهور نیست اما مرگ او به تاسیس نسخه مدرن سرویس مخفی ایالات متحده منجر شد که وظیفه محافظت از رییس جمهور کشور را بر عهده دارد.
۴- ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند در سال ۱۹۱۴
فرانتس فردیناند، آرشیدوک اتریش، در سال ۱۹۱۴ و در شرایطی که سوار بر ماشین خود در خیابان های سارایوو، بوسنی حرکت می کرد توسط یک دانشجوی صرب ۱۸ ساله به نام گاوریلو پرینسیپ مورد اصابت گلوله قرار گرفته و کشته شد. فردیناند وارث امپراطوری اتریش-مجارستان به شمار آمده و به همین دلیل مرگ او ساده گرفت نشد. بعد از مرگ آرشیدوک، امپراطوری اتریش-مجارستان به صربستان اعلان جنگ داد. اتحادهای بین المللی باعث شد که کشورهای دیگری نیز وارد این مناقشه نظامی شده که در نهایت به جنگ جهانی اول و مرگ بیش از ۳۷ میلیون سرباز انجامید. ترور آرشیدوک فردیناند نه تنها مسیر تاریخ را تغییر داده، مرگ میلیون ها نفر را در پی داشت بلکه جغرافیای جهان را نیز به شکلی تغییر داد که عواقب آن هنوز گریبانگیر برخی کشورهاست.
۵- قتل نیکلاس دوم،تزار روسیه، در سال ۱۹۱۸
تزار نیکلاس دوم، همسرش و ۵ فرزندشان در سال ۱۹۱۸ در جریان انقلاب روسیه توسط بلشویک ها، یک گروه سوسیالیست انقلابی روسیه، پس از ماه ها زندانی بودن در زیرزمینی تیرباران شدند. این عملیات اعدام بسیار بیرحمانه و ناشیانه صورت گرفت، بیشتر به این خاطر که فرزندان تزار برای مخفی کردن دارایی های ارزشمند تزار، الماس هایی را به لباس هایشان دوخته بودند اما هنگام تیرباران شدن مانند جلیقه های ضد گلوله عمل کرده و اعدام و مرگ این کودکان را با تاخیر مواجه کردند که درد و رنج بیشتری را برای آنان در پی داشت. تیرباران رومانوف ها به معنای پایان پادشاهی در روسیه بود و بدین ترتیب روسیه از یک امپراطوری تحت حاکمیت تزارها به یک دولت کمونیستی تحت نظر ژوزف استالین تبدیل شد.
۶- قتل امیلیانو زاپاتا، ژنرال مکزیکی، در سال ۱۹۱۹
ژنرال امیلیانو زاپاتا در جریان انقلاب مکزیک در سال ۱۹۱۹ به دستور ونوستیانو کارانزا، رییس جمهور وقت کشور، به قتل رسید. زاپاتا در سراسر زندگی خود برای دفاع از کشاورزان فقیر مکزیکی و حقوق آنان جنگیده بود. بعد از مرگ، زاپاتا به اسطوره ای برای دهقانان مکزیک و طبقه کارگر تبدیل شد. بسیاری از اصلاحات او در باب زمینداری هنوز هم برای مکزیکی ها اهمیت زیادی دارد.
۷- قتل مهاتما گاندی، رهبر هند، در سال ۱۹۴۸
مهاتما گاندی که با موفقیت باعث استقلال سیاسی هند از بریتانیا در سال ۱۹۴۷ شده بود، در مسیر رفتن برای دعای شامگاهی توسط یک هندوی تندرو کشته شد. گاندی رهبری جریان های اعتراضی مسالمت آمیز بسیاری، از جمله راهپیمایی ۲۴۱ مایلی به سواحل هند برای استخراج نمک که به دستگیری و زندانی شدن بیش از ۶۰.۰۰۰ تظاهر کننده انجامید را رهبری نمود. بعد از مرگ، گاندی به نماد جریانات اعتراضی مسالمت آمیز تبدیل شده که الهام بخش افرادی مانند مارتین لوتر کینگ و باراک اوباما در فعالیت های سیاسی و مدنی شان شد.
۸- ترور پاتریس لومومبا، رییس جمهور کنگو، در سال ۱۹۶۱
یک واحد پلیسی به دستور یک افسر بلژیکی به دنبال کودتای نظامی که به سقوط لومومبا منتهی شد وی را به قتل رساندند. قتل لومومبا تنها ۷ ماه پس از استقلال کنگو رخ داده و در ادامه به ایجاد شکافی بزرگ میان ایالات متحده و کشورهای آفریقایی منتهی شد زیرا بررسی ها نشان می داد که سازمان سیا در این قتل دست داشته است. امروزه، پاتریس لومومبا اسطوره ای برای بسیاری از ملی گراهای آفریقا و نماد «خیانت» غربی ها به شمار می آید.
۹- قتل انگو دینه دیم، رییس جمهور ویتنام جنوبی، در سال ۱۹۶۳
انگو دینه دیم، رییس جمهور وقت ویتنام جنوبی، در سال ۱۹۶۳ و پس از ساقط کردن حکومتش توسط ایالات متحده، همراه با برادرش در داخل یک خودروی زرهی کشته شد. جان اف کندی، رییس جمهور وقت ایالات متحده که در دهه ۱۹۵۰ از زمامداری دیم در ویتنام حمایت کرده بود، دستور انجام کودتا علیه وی را داده بود و مرگ دیم به ورود نیروهای نظامی آمریکایی بیشتری به ویتنام منتهی شد. کودتا در ویتنام جنوبی و قتل رییس جمهور به کابوسی تبدیل شد که با مرگ ۵۸.۰۰۰ سرباز آمریکایی، ۱.۵ میلیون ویتنامی و اختلاف در داخل ایالات متحده و البته بی اعتمادی گسترده نسبت به دخالت های نظامی و سیاسی ایالات متحده در کشورهای دیگر منتهی شد که هنوز هم پابرجاست.
۱۰- ترور جان اف کندی، رییس جمهور ایالات متحده، در سال ۱۹۶۳
جان اف کندی که یکی از کاریزماتیک ترین روسای جمهوری ایالات متحده بود در حالی که همراه همسرش سوار بر اتومبیل خود بوده و در خیابان های دالاس، تگزاس حرکت می کرد تولی لی هاروی اسوالد مورد هدف گلوله قرار گرفته و کشته شد. سوگواری مردم ایالات متحده برای مرگ رییس جمهورشان به جانشین او، لیندون بی جانسون، اجازه داد تا با موفقیت دو قانون ضد تبعیض نژادی- قانون حقوق مدنی و قانون حق رأی دادن- را به تصویب برساند.
۱۱- ترور مالکوم ایکس، رهبر آفریقایی-آمریکایی جریانات مدنی، در سال ۱۹۶۵
مالکوم ایکس، رهبر مدنی و مذهبی جنجال برانگیز آمریکایی در سال ۱۹۶۵ توسط یکی از اعضای یک گروه مسلمان کشته شد. «امت الاسلام» یک گروه مذهبی بود که مالکوم ایکس در گذشته رهبری و نمایندگی آن را بر عهده داشته اما بعدها از آن جدا شده و سازمان دیگری به نام سازمان اتحاد آفریقایی-آمریکایی را تشکیل داد. بسیاری انتظار داشتند که پس از مرگ، تاثیر مالکوم ایکس و تفکراتش رنگ ببازد اما دقیقاً عکس این موضوع رخ داد. او به نماد مبارزه با نژادپرستی در ایالات متحده تبدیل شده و شهرت او بیشتر به خاطر کتاب زندگینامه اش بود که چند ماه بعد از ترورش منتشر شد. این کتاب به عنوان یکی از مهم ترین کتاب های غیرداستانی قرن بیستم انتخاب شد.
۱۲- ترور مارتین لوتر کینگ جونیور، فعال مدنی، در سال ۱۹۶۸
در سال ۱۹۶۸، یک سارق محکوم شده ۴۰ ساله به نام جیمز ارل ری در ممفیس و با شلیک گلوله، مارتین لوتر کینگ، فعال مدنی مشهور آمریکایی، را ترور کرد. کینگ به خاطر فعالیت های مدنی و سخنرانی های پرشورش شناخته می شد. او رهبری اعتراض های مسالمت آمیز بسیاری از جمله بایکوت کردن اتوبوس را بر عهده داشت که به بهانه دستگیری یک دختر سیاهپوست به نام رُزا پارکس که از بلند شدن از صندلی خود در اتوبوس و دادن آن به یک سفیدپوست خودداری کرده بود انجام شد. بعد از مرگ، کینگ به نماد امید سیاهپوستان برای برابری نژادی تبدیل شد.
بدون نظر