اکسیژن خون چطور اندازه گیری می شود و کمبود آن چه پیامدهایی دارد
اکسیژن خون به میزان اکسیژن در خون اطلاق می‌شود. گلبول‌های قرمز بیشتر میزان اکسیژنی را که وارد ریه می‌شود جذب می‌کنند و سپس به باقی اندام‌های بدن می‌رسانند.
بدین‌ترتیب کمبود اکسیژن خون نوعی بیماری به حساب می‌آید که طی آن سطح اکسیژن خون کاهش می‌یابد. بدن انسان دائماً مراقب میزان اکسیژن است و اکسیژن کافی برای تک‌تک سلول‌ها را مهیا می‌کند. سطح اکسیژن خون هر فرد نشانگر میزان کارآمدی گردش اکسیژن از ریه به سلول‌هاست، به همین دلیل برای سلامی انسان اهمیت دارد.
سطح اکسیژن خون را چطور می‌توان سنجید؟
دقیق‌ترین روش سنجش اکسیژن خون آزمایشی است به نام گاز خون شریانی یا اِی‌بی‌جی. در این آزمایش نمونه‌ی خون و معمولاً از مچ دست فرد گرفته می‌شود. این آزمایش بسیار دقیق است اما احتمال دارد کمی هم دردناک باشد. از آنجایی که انجام این آزمایش در خانه بسیار دشوار است می‌توانید از دستگاهی به نام پالس اُکسی‌متر (یا اکسیژن‌سنج خون) استفاده کنید. گیره‌ی این دستگاه به انگشت اشاره متصل می‌شود، البته می‌توان آن را به انگشت شستِ پا یا لاله‌ی گوش نیز متصل کرد. سپس این دستگاه میزان اکسیژن خون را با تابش نور مادون قرمز اندازه‌گیری می‌کند. اگرچه استفاده از این دستگاه ساده‌تر، سریع‌تر و بی‌درد است اما دقتش به اندازه‌ی آزمایش ای‌بی‌جی نیست، چون عواملی همچون ناپاکی انگشت، نور محیط، لاک ناخن و ضعف جریان خون در دست و پا می‌تواند بر عملکرد این دستگاه اثر بگذارد.
کمبود یا میزان طبیعی اکسیژن خون
میزان طبیعی اکسیژن خون بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلی‌متر جیوه (mmHg) متغیر است. این میزان اگر از عدد ۶۰ کمتر شود می‌توان گفت فرد دچار کمبود اکسیژن خون است و ممکن است نیاز به اکسیژن‌درمانی داشته باشد که البته پزشک با شرایط فرد در این مورد تصمیم می‌گیرد. چنانچه میزان اکسیژن خون کمتر از میانگین این مقدار در فردی سالم باشد از علائم بیماری هیپوکسِمیا (یا کمبود اکسیژن خون) است. یعنی بدن نمی‌تواند به تمام سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌هایش اکسیژن‌رسانی کند.
علائم کمبود اکسیژن خون
کمبود اکسیژن خون می‌تواند موجب جریان غیرطبیعی اکسیژن و در نتیجه بروز علائمی همچون موارد زیر باشد:
تنگی نقس
سردرد
خستگی
سرگیجه
تنفس سریع
درد قفسه سینه
گیجی
فشار خون بالا
ناهماهنگی اعضای بدن
اختلال دیداری
نشئگی
ضربان قلب بالا
دلائل کمبود اکسیژن خون
هیپوکسِمیا یا کمبود اکسیژن خون می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
کمبود اکسیژن موجود در محیط
اختلال ریه در تنفس و ارسال اکسیژن به سلول‌ها و بافت‌های بدن
اختلال جریان خون در ریه، جذب اکسیژن و اکسیژن‌رسانی به سایر اندام‌ها
شرایط یا بیماری‌های متفاوتی نیز می‌تواند به شدت موارد بالا بیفزاید:
حضور در ارتفاعات بالا (بیش از ۲۴۰۰ متر) و احساس نفس‌تنگی شدید همراه با سرفه، تنفس سریع و تجمع آب و مایعات در بدن
درمان کمبود اکسیژن خون
برای درمان کمبود اکسیژن خون باید میزان آن را افزایش داد. می‌توان این روش درمانی را در خانه نیز پی گرفت که در این صورت نامش را اکسیژن‌درمانی می‌گذارند. ابزارهای متفاوتی برای این کار وجود دارد که برخی نیازمند تجویز پزشک هستند. اما در مجموع بیمار می‌تواند خودمراقبت‌هایی را در پیش گیرد که به کاهش علائم نفس‌تنگی کمک می‌کنند و سلامت عمومی و کیفیت زندگی وی را افزایش می‌دهند. اقداماتی همچون:
ترک سیگار
نکشیدن سیگار در محلی که افراد دیگر سیگار می‌کشند
مصرف مواد غذایی مغذی به همراه مقدار بسیاری میوه و سبزیجات
ورزش مداوم
راهکارهای مراقبتی برای بیماران مبتلا کبود اکسیژن خون
کمبود اکسیژن خون لزوماً خطرناک نیست و هم در افرادی رخ می‌دهد که مراحل درمانی بیماری‌های خود را طی می‌کنند و هم در افراد سالمی که در ارتفاعات بالا زندگی می‌کنند. نیازی نیست که این دو گروه دائماً میزان اکسیژن خونشان را تحت نظر داشته باشند. اما افرادی که به بیماری‌های حاد ریوی، همچون بیماری مزمن انسدادی ریه، فیبروز ریه یا آمفیزِم مبتلا هستند به دلیل همین بیماری‌ها سطح اکسیژن خونشان کمتر از افراد عادی خواهد بود، بنابراین این گروه باید مدام سطح اکسیژن خونشان را تحت نظر بگیرند.
به هر حال افرادی که دچار کمبود سطح اکسیژن خون هستند می‌توانند با تغییر سبک زندگی خود، مثلاً ترک سیگار یا بهبود رژیم غذایی و عادت به ورزش و هچنین با اکسیژن‌درمانی بیماری خود را درمان کنند.
بدون نظر