در مورد بوک بیلدینگ و عرضه اولیه سهام در بورس

بوک بیلدینگ چیست؟ بوک بیلیدنگ در عرضه اولیه چیست؟ فرق بوک بیلدینگ با افزایش سرمایه چیست؟ آیا بوک بیلدینگ خریدنی است؟ بوک بیلدینگ در بورس است یا فرابورس؟ پاسخ به این سوالات را در این گفتار روزیاتو مطالعه کنید.

عرضه اولیه های پر سود سال  های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ سبب شد که هم  شمار دارندگان کد بورس و کد اولی ها افزایش یابد و هم  جامعه و رسانه ها با اصطلاحات بازار سرمایه، بیش از پیش آشنا شوند. در عرصه اولیه های سال ۱۳۹۷، حدود ۳۰۰ هزار نفر سهامدار حقیقی و حقوقی مشارکت داشتند که این رقم در عرضه اولیه غول تامین اجتماعی (شستا)، از مرز ۲ میلیون نفر فرا تر رفت و احتمالا در سال ۱۴۰۰، این رقم بیش از ۴ میلیون نفر باشد.

عرضه اولیه سهام در بورس ایران، موجب تزریق حجم عظیم نقدینگی به بازار سرمایه و آشنا شدن مردم با ساز و کار این بازار و افزایش حجم معاملات و خصوصی سازی و شفاف سازی اقتصاد دولتی ایران می شود که باید به فال نیک گرفت.

خرید سهام به روش بوک بیلدینگ یکی از روش های سرمایه گذاری در بورس و حضور در بازار سرمایه می‌باشد و در حوزه عرضه اولیه سهام، معنی دارد.

عرضه اولیه سهام (IPO) یعنی سهام شرکتی که طبق قواعد و قوانین بورس، شرایط پذیرش در بازار سرمایه را دارد، به بازار عرضه شده تا کشف قیمت شود و صاحب یک نماد و تابلو معاماتی گردد تا خرید و فروش روزانه سهم در ساعت معاملاتی آغاز شود.

یک شرکت برای ورود به بورس و عرضه اولیه سهام خود به سهامداران، بایستی سهامی عام بوده و صورت های مالی شفاف داشته و شناوری سهم به گونه ای باشد که امکان عرضه اولیه سهام در بازار سرمایه فراهم شود. معمولا شرکت ها باید پیش از عرضه اولیه، ۳ سال متداولی، سود شناسایی کرده باشند و حسابرس رسمی نیز آن را تایید کند.

عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ (Book Building) در ایران و بسیاری  از نقاط جهان، روشی شناخته شده است. در روش های قبلی عرضه اولیه سهام در بورس ایران، سهام توسط حقیقی ها کشف قیمت می شد و مشخص می شد که قیمت الان سهم بر اساس دارایی و ارزش شرکت، چقدر است. هیچ  سرمایه گذار حقیقی مثل من و شما، در روند کشف قیمت، تاثیر گذار نبود.

در روش عرضه اولیه به شیوه بوک بیلدینگ ، قیمت ثابتی برای عرضه اولیه مشخص می شود. این قیمت، به صورت یک دامنه نوسان است. مثلا قیمت عرضه اولیه شرکت پگاه گیلان با نماد غگیلا، بین ۱۲۰۰ تومان تا ۱۲۵۰ تومان در نظر  گرفته شده بود. یعنی شما برای شرکت در عرضه اولیه سهم شرکت شیر پاستوریزه پگاه گیلان، بایستی در بازه قیمتی ۱۲۰۰ تومان تا ۱۲۵۰ تومان، ثبت سفارش کنید.

طبق یک عرف همیشگی در بورس ایران، سهامداران برای این که حتما موفق به خرید سهام در عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ بشوند، قیمت ثبت سفارش را در نقطه حداکثری یا سقف ثبت می کنند. مثلا در این جا، قیمت حداکثر دامنه نوسان غگیلا، ۱۲۵۰ تومان است.

یعنی در روش عرضه اولیه به سبک بوک بیلدینگ، قیمت ثابتی برای عرضه اولیه درنظر گرفته نمی شود و کف قیمت مشخص می شود که روش تعیین کف قیمت نیز نیاز به کار کارشناسی و حسابداری و حسابرسی و دانش مالی دارد. بعضی از شرکت ها بیش از ارزش خود، کشف قیمتی می شوند و بازار به خاطر جذابیت عرضه اولیه و سود دهی ۲۰ تا ۴۰ درصد آن زیر ۱ ماه، مشتاقانه هر سهم عرضه اولیه را با هر قیمتی، شکار میکند تا این سود را شناسایی کند و از سهم، خارج شود.

در روش عرضه اولیه به صورت بوک بیلدینگ، به منظور خرید سهام و شرکت در فرآیند عرضه اولیه، مراحل زیر انجام می شود:

• شرکت بر اساس قوانین و قواعد بازار سرمایه، پذیرش شده و صاحب یک نماد و تابلو معاملاتی در سامانهcom می شود.
• خبر عرضه اولیه سهام ایکس در سایت ir منتشر می شود.
• سهامداران به سایت جامع ناشران (کدال) در نشانی ir مراجعه کرده و PDF صورت های مالی شرکت را مطالعه می کنند. گزارشات سود و زیان و ترازنامه و گزارش فعالیت ۱۲ ماهه هیات مدیره منتهی به عملکرد سال مالی فلان را در کنار گزارشات حسابرسی شده و حسابرسی نشده بررسی می کنند.
• سهامداران منتظر اطلاعیه عرضه اولیه سهم مزبور توسط شرکت فرابورس می شوند.
• در اطلاعیه عرضه اولیه که توسط شرکت فرابورس ایران اعلام می شود، تکلیف عرضه اولیه سهم مزبور به روش بوک بیلدینگ مشخص می شود.
• در اطلاعیه عرضه اولیه سهم ایکس به روش یوک بیلدینگ در فرابورس ایران، به اطلاع عموم می رساند که این شرکت، چه تعداد سهم دارد، چه تعداد از سهام شرکت ، عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ می شود، کف و سقف قیمت عرضه اولیه سهم به روش بوک بیلدینگ چقدر است. حداکثر تعداد سهمی که به هر کد سهامداری حقیقی یا حقوقی اختصاص پیدا می کند چقدر است. تاریخ و ساعت عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ هم اعلام می شود.
• شما باید در ساعت مشخص که معمولا در سال ۱۳۹۹، روز چهارشنبه از ساعت ۱۰:۳۰ تا ساعت ۱۲:۳۰ الی ۱۳:۳۰ است، به سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری خود رفته و در بخش سفارشات، قسمت عرضه اولیه را انتخاب کنید. در سقف قیمتی، ثبت سفارش کرده و پیش از آن، حساب خود را نیز شارژ کنید.
• پس از تایید درخواست ثبت سفارش خود (در صورتی که قیمت، در بازه نوسان باشد و پول کافی برای خرید ایکس  مقدار از سهم ایکس در حساب شما باشد)، باید منتظر تایید سازمان بورس باشید.
• معمولا از ساعت ۲ عصر روز عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ، بر اساس کد های شرکت کننده در عرضه اولیه سهم مزبور، تعداد سهم مشخصی به همه مشارکت کنندگان، اختصاص پیدا می کند. مثلا به هر کد، ۲۰۰۰ سهم تعلق می گیرد. حال اگر شما در سیستم سفارش گذاری خود، ۱۲۰۰ سهم درخواست کرده باشید، همین تعداد ۱۲۰۰ سهم به شما تعلق می گیرد نه بیشتر. پس بهتر است همواره به منظور مشارکت در عرضه اولیه سهام، نقدینگی کافی برای مشارکت را در حساب معاملات آنلاین خود داشته باشید تا حداکثر سهم تخصیصی، به پرتفو شما تعلق بگیرد.
• در عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ ، حجم کل سفارشات ثبت شده توسط سهامداران، بررسی می شود. سپس با رعایت عدالت، کل سهام قابل تخصیص به سهامداران، مشخص می شود. بر اساس قیمت های سقف ثبت سفارش شده، روند تخصیص سهم انجام می شود. اگر سهمی اضافی آمد، به متقاضیانی که پایینتر از سقف قیمتی، درخواست خرید داشتند، سهم تعلق می گیرد که احتمالش بسیار ضعیف است.
• اگر حجم کل ثبت سفارش ها به منظور مشارکت در عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ ، به اندازه ای کم باشد که با اعمال تعهد خرید، کل سهام، قابل عرضه نباشد، عرضه اولیه انجام نمی شود. در این صورت، بایستی منتظر اطلاعیه مجدد شرکت فرابورس ایران باشیم. این حالت تقریبا در روند پر عطش بورس ایران، به ندرت رخ  خواهد داد.

پس بوک بیلدینگ هیچ ربطی به افزایش سرمایه شرکت ندارد. بوک بیلدینگ، روش معاملاتی در عرضه اولیه است و موجود یا کالایی نیست که قابلیت خرید و فروش داشته باشد. چون یک روش است. بوک بیلدینگ در فرابورس انجام می شود و سپس شرکت ها به منظور ارتقا پایه و رتبه و رفتن به بازار بالاتر، باید شرایط پذیرش در بورس را پیدا کنند.

اگر سوالی درباره روش بوک بیلدینگ و مشارکت در عرضه اولیه ها دارید، از طریق بخش کامنت با روزیاتو در ارتباط باشید. ارائه سیگنال خرید و فروش در بازار بورس ایران، نیازمند مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار است.

• حتما ببینید: جزییات افزایش سرمایه ۱۰۰ سهم در بورس سال ۱۳۹۹