اعتبارنامه نمایندگی مجلس شورای اسلامی باید به تایید و تصویب نمایندگان مجلس برسد تا نمایندگان منتخب به صورت رسمی، نماینده مجلس شوند. صرفا احراز صلاحیت نامزد انتخابات مجلس شورای اسلامی و اخذ رای اکثریت در حوزه انتخابیه، شرط کافی برای کسوت نمایندگی مجلس نیست.
چرا که نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز باید اعتبارنامه نماینده منتخب را تایید کنند تا وی، رسما نماینده ملت در بهارستان شود. غلامرضا تاجگردون، نماینده منتخب گچساران در مجلس یازدهم و رئیس کمیسیون برنامه و بودجه دوره دهم مجلس شورای اسلامی، ۴شنبه ۱۸ تیر ۹۹ با رد اعتبارنامه خود روبرو شد و از کسوت نمایندگی اخراج شد.
مدرک دکترای فاقد ارزشیابی، مسائل اقتصادی و ارتباطات خانوادگی در حوزه تجارت و ریخت و پاش های زمستان ۹۸ در گچساران، از جمله مسائلی است که سبب شد تا مجلس به رد اعتبارنامه نمایندگی غلامرضا تاجگردون، رای مثبت بدهد. لذا اعتبارنامه نمایندگی از موضوعات مهمی است که در نخستین جلسات تشکیل مجلس جدید مورد بررسی قرار میگیرد.
در نخستین جلسه هر دوره مجلس شورای اسلامی که هر ۴ سال یک بار است، شعب ۱۵ گانه ای به قید قرعه برای بررسی اعتبارنامه منتخبان تشکیل می شود و موظف به بررسی این اعتبارنامه ها و تایید آن هستند.
طبق آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، هر نامزد پیروز در انتخابات، یک اعتبارنامه نمایندگی دارد که مثل یک مدرک است. از سوی اکثریت نمایندگان، اعتبار این مدرک باید تایید شود. اعتبارنامه نمایندگی درواقع کلکسیونی از مدارکی است که در ارتباط با سوابق کاری و اخلاقی و سیاسی نامزد منتخب یک حوزه انتخابیه، بررسی می شود و به شعب ۱۵ گانه ارجاع می شود تا بررسی گردد.
اعتبارنامه نمایندگان منتخب مجلس در هر دوره جدید، در شعب مورد بررسی قرار گرفته و در مورد رد یا تایید آن، شعب نظر می دهند و نظر رئیس شعب در صحن علنی، قرائت می شود. پس از تایید اعتبارنامه نماینده منتخب، عملا فرد منتخب، نماینده مجلس شورای اسلامی بوده و حق رای داشته و از حقوق نمایندگان برخوردار می شود. اگر اعتبارنامه یک نماینده منتخب، تایید نشود، اعتبارنامه وی در کمیسیون آیین نامه داخلی بررسی می شود.
تصویر تاریخی از اعتبارنامه نمایندگی اکبر هاشمی رفسنجانی در دوره اول مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۵۹ هجری شمسی
طبق ماده یازدهم آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، وظیفه هیات رئیسه موقت، اداره جلسات مجلس تا زمان تایید اعتبارنامه دو سوم نمایندگان و اجرای انتخابات هیات رئیسه دائم است. شعب ۱۵ گانه برای بررسی اعتبارنامه نمایندگان منتخب ملت در بهارستان، در همان جلسه نخست تشکیل می شود. رویه کار به این صورت است:
مطابق ماده شصت و پنج آیین نامه داخلی مجلس شعب ۱۵ گانه به موجب جدول حوزههاى انتخابى مجلس شوراى اسلامى که براساس حروف الفبااز طرف اداره کل قوانین مجلس با نظارت هیأت رئیسه تنظیم و توزیع می شود، رسیدگى بهاعتبارنامه ها را شروع و نسبت به مدارکى که در شوراى نگهبان مورد رسیدگى قرارنگرفته و یا پس از رسیدگى شوراى نگهبان بدست آمده است اتخاذ تصمیم خواهد نمود وگزارش تصویب یا رد آن را از طریق هیأت رئیسه به مجلس تقدیم می دارند.
هر شعبه براىتسریع در کار می تواند یک یا چند شعبه فرعى تعیین کند که اعضاى آن با قید قرعه ازبین منتخبین آن شعبه تعیین می شوند، ولى رسیدگى نهایى در شعبه اصلى به عمل می آیدو گزارش آن توسط سخنگوی شعبه طبق دستور جلسه به مجلس داده خواهد شد و درصورت غیبت سخنگو و همچنین در صورتى که سخنگو شعبه در جلسه باشد، لیکن نخواهد درباره اعتبارنامه صحبت کند به ترتیب یکى از دونایب رئیس یا دبیران وظیفه را انجام خواهد داد.
بر اساس ماده۶۶ این آیین نامه، هیأت رئیسه موظف است فهرست اعتبارنامه هاى ارجاعى به شعب را تکثیر و دراختیارنمایندگان قرار دهد. چنانچه نمایندها به هریک از اعتبارنامه ها معترض باشد،حداکثر ظرف مدت سه روز از تاریخ انتشار فهرست فوق الذکر اعتراض خود را کتبا بهشعبه مربوطه تقدیم می دارد. شعبه موظف است حداقل بیست و چهار ساعت قبل از بررسى هراعتبارنامه از معترضین جهت توضیح اعتراض خود دعوت به عمل آورد.
درصورت عدم حضور معترض یا معترضین در شعبه، حق طرح اعتراض در جلسه علنى رانخواهند داشت مگر آنکه عدم حضور آنان به تشخیص هیأت رئیسه با عذر موجه بوده باشد وهمچنین در صورتى که شعبه در موعد مقرر از معترض یا معترضین دعوت به عمل نیاورد،آنان می توانند در جلسه علنى اعتراض نمایند.
بر اساس ماده ۶۷ هیچ شعبه اى نمی تواند تقدیم گزارش خود را بیش از دوازده روز از تاریخ دریافتپرونده به تعویق اندازد. درصورتى که تأخیر به حکم ضرورت پیش آمده باشد، رئیس و درغیاب او نایب رئیس شعبه مکلف است هیأت رئیسه مجلس را مطلع سازد. هرگاه هیأت رئیسهعلت را موجه دانست، موضوع را دوباره به همان شعبه و در غیراین صورت به شعبه بعدارجاع می‌نماید که ظرف ده روز پس از دریافت پرونده، گزارش دهد.
در ماده ۶۸ آمده است: گزارش هریک از شعب درباره تأیید یا رد اعتبارنامه ها بدون ذکر دلیل در مجلسقرائت می شود. درصورتى که گزارش شعبه مبنى بر رد اعتبارنامه باشد و یا اینکهمعترضین بر اعتراض خود باقى باشند، اعتبارنامه به کمیسیون تحقیق ارجاع خواهد شد.
درغیراینصورت اعتبارنامه مصوب تلقى گردیده و رئیس مجلس تصویب آن را اعلام مى نماید.
بر اساس ماده ۶۹ کمیسیون تحقیق ظرف حداکثر پانزده روز به دلائل و توضیحات کتبى شعب و معترضین (کهباید ظرف پنج روز از تاریخ ارجاع اعتبارنامه به کمیسیون، به آن کمیسیون فرستادهباشند) رسیدگى می کند و پس از استماع و بررسى توضیحات شفاهى معترضین و مدافعاتکتبى یا حضورى نماینده مورد اعتراض، نظر خود را به مجلس ارسال میدارد.
درصورتعدم حضور عمدى نماینده مورد اعتراض در کمیسیون و یا عدم ارسال مدافعات کتبى کمیسیونمىتواند بدون استماع مدافعات وى نظر خود را به مجلس ارسال دارد.
اگر اعتبارنامه مورد اعتراض قرار بگیرد چه می شود؟
مطابق مادههفتاد آیین نامه چنانچه اعتبارنامه نمایندهاى از طرف شعبه یا نمایندهاى مورد اعتراضقرارگرفته و به کمیسیون تحقیق احاله شده باشد نظر کمیسیون مذکور در مجلس قرائتمی شود. اگر گزارش کمیسیون تحقیق مبنى بر رد اعتبارنامه باشد سخنگوی کمیسیون ادله رداعتبارنامه را توضیح می دهد.
در صورتى که گزارش مبنى بر تأیید صحت اعتبارنامه باشدو یا در موعد مقرر گزارش ندهد، ابتدا سخنگوی شعبه معترض، ادله رد اعتبارنامه را توضیح مى دهد و نمایندهمعترض حداکثر به مدت نیم ساعت در رد اعتبارنامه صحبت مى کند و در صورتى که معترضانمتعدد باشند حداکثر تا سه نفر با توافق بقیه و در صورت عدم توافق با قید قرعهانتخاب مى شوند و هریک حداکثر به مدت نیم ساعت در رد اعتبارنامه صحبت مى کنند.
نمایندهاى که اعتبارنامه اش مورد اعتراض قرار گرفته به مدت دو برابر وقت مخالفینمى تواند صحبت کند و مى تواند قسمتى از وقت خود را حداکثر به دو نفر از نمایندگانواگذار نماید.
مطابق ماده۷۱ چنانچه نماینده بدون عذر موجه (به تشخیص هیأت رئیسه) تا ده روز پس از ابلاغبه وى براى دفاع از صحت اعتبارنامه خود در جلسه حاضر نشود، مجلس با استماع گزارشکمیسیون تحقیق و صحبت معترض وارد رأى گیرى مى شود.
بدون نظر