پل های هوایی ایران: سازه‌های مناسب برای تجاوز به زنان

لزوم بازنگری معماری شهری مردسالارانه در ایران

پل هوایی در ایران، سازه های مناسبی برای مجرمان و تبهکاران هستند تا به قربانیان خود تعرض و تجاوز کنند. تجاوز جنسی، صرفا دخول نیست و مصادیق زیادی دارد. در خبرها مرتب می خوانیم که به فلان دختر در فلان شهر، روی پل عابر پیاده و هم چنین زیر پل عابر پیاده به صورت انفرادی و گروهی تجاوز شده است. فلان دختر از ترس تجاوز روی پل عابر، به پایین پرید و. . . .

پل های هوایی عابر پیاده به زعم بعضی از زنان که تجربه تجاوز جنسی (کلامی و لمسی و….) دارند یا با قربانیان این اتفاق در ارتباط بودند، تونل وحشت است. راست می گویند. شما به عنوان مرد یا زن، پیر یا جوان، وارد یکی از پل های هوایی عابر پیاده که با انبوهی از بیلبورد احاصه شده است بشوید. مخصوصا اگر مسقف باشد. چه تجربه ای در یک روز یا شب خلوت و تاریک دارید؟ چرا باید فضاهای شهری ما برای هموطنان، دلهره آور باشد؟ طراحی و معماری فضای شهری در ایران، جوابگوی امنیت نیست و این را در طراحی پارک ها نیز بعضا مشاهده می کنیم.

اکنون که داستان کیوان امام وردی و برخی از فعالان هنری و فرهنگی و سیاسی روی هشتگ تجاوز باب شده است، بعضی از دختران و بانوان کشور در استان های مختلف، روایت هایی از تجاوز و تعرضی را که تجربه کرده اند، در شبکه های اجتماعی به اشتراک کذاشته اند و برخی از آن ها به موضوع تجاوز و تعرض روی پل هوایی اشاره می‌کنند.

ناگفته پیدا ست که سازه های شهری در ایران، مرد سالارانه است. هم در طراحی و هم نصب و اجرا، نوع معماری شهری در ایران، نگاه مرد سالارانه دارد. گویا زنان، بخشی غریب و عجیب از فضای شهر هستند و آرامش بصری و طراحی فضاهایی که آن ها در آن احساس امنیت کنند، مورد غفلت معماران و برنامه ریزان مدیریت شهری قرار دارد. پل های عابر پیاده در بسیاری از استان های کشور، محفل تبلیغات محیطی بزرگی است که معمولا بخش قابل توجهی از بدنه پل عابر پیاده را اشغال کرده است.

در دو طرف پل هوایی عابر پیاده، بنرهای بزرگ نصب شده است که فضای تاریک و امنی را برای متجاوزان و تبهکاران فراهم می کند تا قربانیان خود را مورد تعرض قرار دهند. مخصوصا در نیمه های شب که تردد کم است. البته بسیار شنیدیم که به بانوان در نقاط مختلف کشور در ساعت های مختلفی از روز، به خصوص در زمان های کم تردد روی پل هوایی عابر پیاده، تعرض شده است. چه کلامی، چه لمس و . . . .

بسیاری از پل های هوایی عابر پیاده در ۳۱ استان کشور، سازه های مناسب برای آزار جنسی بانوان ایرانی است. حس ناخوشایندی که بعضی از بانوان در زمان گذر از پل هوایی عابر پیاده در ساعات مختلف روز دارند، دلالتی است آشکار از ترسی که در وجود آن ها نسبت به تعرض احتمالی و آزار انتظاری روی پل، نهادینه شده است.

برخی از پل های هوایی، فاقد نور و با انبوهی از بیلبوردها، احاطه شده است. تجربه لمس بدنی و آزار کلامی روی پل هوایی عابر پیاده، ابتدایی ترین تجربه زندگی شهری است که بسیاری از شهروندان زن در ایران دارند. یکی از مشکلات برای زنان ایران، زیست مدرن شهری است. آسیب هایی بسیاری دارد و طراحان معماری شهری، باید به طراحی بهتر این فضاها توجه کنند. آزارهای خیابانی زنان، فقط مخصوص ۳۱ استان کشور نیست. فقط مخصوص تهران و کردستان و لرستان و اصفهان و امثالهم نیست.

هیچ استانی به نسبت استان دیگر، مزیت خاصی ندارد. در همه جا، تجربه آزار و اذیت جنسی به صور مختلف شنیده شده و دیده شده است. باید محیط برای تبهکاران، نا امن شود. این وظیفه اول بر دوش طراحان فضاهای شهری است. ما نمی توانیم فضاهای تنگ و تاریک و خوفناک درست کنیم و از نیروی انتظامی بخواهیم که آن را مدیریت کند.

فضا، عنصری خنثی در زندگی شهری ما نیست و بر زیست اجتماعی زنان ایران تاثیر بسزایی دارد. موضوع ایمن سازی فضای شهری برای زنان ایرانی، یک دغدغه ملی است. سازه های شهری باید از خوزستان تا تهران، از خراسان تا سیستان، از مرد سالاری، فاصله بگیرند. یادمان باشد که فضا و معماری شهری، بر جنسیت و روابط میان زنان و مردان تاثیر گذار است.

فضاها، انعکاس دهنده روابط قدرت در شهر و تعیین کننده رفتارهای زن و مرد و تفاوت های میان آن هاست. در خبرها آمده بود که دختری اهل بجنورد، از ترس تجاوز جنسی، از روی پل عابر پیاده به پایین پرید و فوت کرد. پل های هوایی عابر پیاده به خصوص در زمستان ها که با بارندگی همراه است و سقف دارد، فضای مناسبی برای مفسدین جهت تعرض به زنان ایرانی فراهم میکند.

فراموش نکنیم که عدم امنیت بر زیست اجتماعی زنان که بخش فعال و مهم جامعه هستند، تاثیر گذار است. جامعه ای که زنان در آن احساس آرامش و امنیت نکنند، روی آرامش و پیشرفت را نخواهد دید. سخنگوی شورای شهر تهران قبلا گفته بود که پل های هوایی پایتخت، نا امن است. این مطالبه جدی شهروندان تهرانی است که پل های هوایی، امن باشد.

رضایت شهروندان، اولین خواسته تهرانی ها از مدیریت کلان شهری است. آزار خیابانی زنان از انگلستان تا مکزیک، از امریکا تا هندوستان، از آمارهای عجیبی حکایت دارد. ایمن سازی فضاهای شهری برای زنان، انتظار مهم مردان و زنان ایرانی از برنامه ریزان مدیریت شهری است. امیدواریم شاهد این اتفاق در ایران عصر ۱۴۰۰ باشیم.

• حتما بخوانید: جایگاه عجیب زنان در تبلیغات شامپو و دستمال و شوینده در تلویزیون