شاید هرگز به راز نهفته در لبخند مرموز مونالیزا پی نبریم، اما پرتره ی رنگ روغن سال ۱۵۰۳ لئوناردو داوینچی رازهای دیگری هم در خود پنهان کرده که سرانجام یکی از آن ها برملا شده است.
محققان برای آنکه بتوانند این شاهکار هنری را با ریزبینی بی سابقه ای مورد بررسی قرار دهند از یک دوربین رزولوشن بالا (تصویر پایین) با توانایی ثبت نور نامرئی برای چشم انسان استفاده کردند.
تصاویر حاصله از وجود نقاطی زغالین در زیر نقاشی مونالیزا حکایت داشت که رد باقیمانده از تکنیکی به نام «اسپالورو» (Spolvero) یا «مهرزنی» بودند، روشی که از آن برای انتقال خطوط اصلی طرح اولیه ی نقاشی به بوم استفاده می شود.
گرچه اسپالورو تکنیک رایجی است، اما این اولین بار است که به طور قطعی اثبات می شود مونالیزای نهایی بر اساس یک طرح کلی و مقدماتی ترسیم شده بود.
محققان همچنین شواهدی یافتند مبنی بر اینکه داوینچی تا اتمام نقاشی مونالیزا تغییراتی در آن اعمال کرده بود چرا که دست چپ مونالیزا در طرح اولیه ی نقاشی در موقعیت نسبتاً متفاوتی قرار داشت.
علاوه بر این، محققان در بررسی های خود با نقاطی مواجه شدند که به نظر می آید متعلق به یک نقاشی ناتمام داوینچی باشد که قبل از مونالیزا بر روی آن کار می کرده و بعداً شاهکار ابدی خود را روی آن کشیده بود.
تکنیک مهرزنی بی شباهت به روش کپی کردن یک تصویر با استفاده از کاغذ پوستی که امروزه به کار می رود، نیست.
در روش مهرزنی، نقاش برای انتقال طرح اولیه سوراخ هایی را یا روی طرح اولیه ی نقاشی یا روی کاغذ پوستی ای که روی طرح اولیه قرار داده، ایجاد می کند و به این ترتیب، خطوط کلی طرح اولیه ی نقاشی را به شکل یک رشته نقطه ی کوچک که پشت هم ردیف شده اند درمی آورد.
حاصل کار، نوعی شابلون سوراخ دار است که نقاش آن را روی بوم نقاشی قرار می دهد و از طریق سوراخ های آن رد یک پودر، مثل گرافیت، گچ یا پاستل، را روی بوم می اندازد. نتیجه چیزی است شبیه به نقاشی های آماده ی امروزی که مخصوص کودکان هستند و از وصل کردن نقاط به یکدیگر به دست می آیند. با این کار طرح اولیه ی نقاشی به صورت نقطه نقطه روی بوم پیاده می شود.
تکنیک مهرزنی مناسب مواقعی است که هنرمند می خواهد اثر خود را روی چیزی پیاده کند که جایی برای اشتباه ندارد، مثل خلق یک اثر حکاکی یا مانند مورد مونالیزا، نقاشی روی چوب صنوبر که زمان و زحمت زیادی صرف آماده سازی آن می شد.
داوینچی برای ترسیم آثار خود از چنین بوم های چوبی ای استفاده می کرد که ابتدا خشک شان می کردند و بعد با ترکیبی از چسب، گچ و رنگ سفید آن ها را عمل می آورند. با این کار بوم چوبی سطح صاف و نرمی پیدا می کرد که نقاشی روی آن ممکن می شد.
محققان می گویند نمونه های زیادی از استفاده از تکنیک اسپالورو در دیگر پرتره های داوینچی وجود دارد.
رد باقیمانده در زیر نقاشی مونالیزا نشان می دهد که داوینچی از زمان پیاده کردن طرح اولیه ی مونالیزا تا اتمام اثر خود، تغییراتی در آن ایجاد کرده بود.
مثلاً محققان متوجه شدند انگشتان دست چپ مونالیزا ابتدا در موقعیت نسبتاً متفاوتی قرار داشته.
علاوه بر این، بررسی های پژوهشگران نشان داد که احتمالاً مونالیزا روی بومی ترسیم شده که داوینچی از آن برای یک پروژه ی ناتمام خود استفاده کرده بود. با توجه به زمان و هزینه ای که صرف آماده سازی بوم های چوب صنوبر می شد، احتمالاً استفاده ی مجدد از یک بوم در آن زمان امر غیرمعمولی نبوده.
آنچه محققان را به این باور رسانده طرح اولیه ی یک سنجاق سر مروارید نشان است که یکی از زیورآلات نمادین رایج در آن دوره بود که در نقاشی های پرتره ترسیم می شد (تصویر بالا).
طرح اولیه ی این سنجاق سر در قسمت آسمان نقاشی مونالیزا، در نزدیکی سمت راست سر او واقع شده اما اتصالی به سر مونالیزا ندارد.
بدون نظر