راهنمای خرید تصفیه کننده هوا ؛ از انواع فیلترها تا تفاوت با دستگاه مرطوب کننده هوا

بر اساس تحقیقات صورت گرفته، هر یک از ما ۹۰ درصد از عمر خود را در فضاهای روباز و به طور عمده در خانه می گذرانیم. فراهم کردن فضایی خالی از آلودگی های هوا شرایط زندگی را بسیار بهبود بخشیده و به ما کمک می کند سبک زندگی سالمی داشته باشیم. فیلترهایی که در سیستم های سرمایشی و گرمایشی تعبیه شده اند توانایی تصفیه کردن هوای یک خانه به طور کامل را ندارند. اینجاست که دستگاه های تصفیه کننده هوا وارد می شوند و کیفیت هوایی که تنفس می کنیم را در حدی بسیار بالا تامین می نمایند. دستگاه های تصفیه هوا در اشکال و سایزهای مختلفی وجود دارند، از جمله دستگاه های تصفیه کننده سیار که که دارای پایه و چرخ هستند. از اتاق های کوچک تا بزرگ و از دستگاه های تصفیه هوا ظریف تا حجیم، انتخاب های بسیاری در پیش روی افراد بر اساس نیازها در زمینه دستگاه های تصفیه هوا وجود دارد.

آیا واقعاً به دستگاه تصفیه کننده هوا نیاز داریم؟

کیفیت هوای فضای داخلی خانه از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا همانطور که گفته شد، هر یک از ما بخش عمده زندگی مان را در فضای داخل خانه به سر می بریم. شاید برخی تصور کنند که آلودگی هوا تنها به محیط های روباز و به طور کلی فضای کوچه و خیابان منحصر می شود اما همان هوایی که حاوی دود اگزوز خودروها، گرد و خاک و آلاینده ها، دود و هر گونه ذره مضر دیگری است به خانه ما راه می یابد. دیگر منابع تولید آلودگی هوا نیز از قبل در خانه حضور دارند، از جمله گرد و خاک خانگی، دود سیگار و ترکیبات ارگانیک سبک که از رنگ و فوم داخل مبل ها و ملحفه بیرون می آیند و البته مو و شوره سر حیوانات خانگی.

در فضای داخل خانه، شانس زیادی وجود ندارد که آلاینده های هوا بیرون بروند و با گذشت زمان بر مقدار آن ها انباشته می شود. تمامی این آلاینده های مختلف این قابلیت را دارند که باعث تحریک ریه ها، چشم ها و حتی پوست شما شوند. در بسیاری از موارد می توانید این مشکل را با جارو کردن مرتب خانه یا اجازه دادن به ورود هوای پاک به درون خانه حل کنید به همین دلیل خرید دستگاه تصفیه هوا همیشه ضروری نیست اما در بسیاری از شرایط مفید خواهد بود.

دلایل مهم و اصلی برای خرید دستگاه تصفیه هوا:

• برای کمک به افراد مبتلا به آسم و دیگر آلرژی ها، به طور ویژه جلوگیری از حضور گرد و خاک و دیگر آلاینده های معلق در هوا
• برای کمک به تمیز نگه داشتن هوا از باکتری ها و ویروس ها در صورتی که بیمار در خانه داشته باشید
• کمک به تمیزی هوای خانه در صورتی که در خانه سیگار می کشید
• اگر همسایه ها یا محله شما مشکلات خاص آلودگی هوا داشته باشد، مثلاً اگر خانه شما در کنار یک جاده بزرگ یا در یک منطقه که در آن آتش سوزی رخ می دهد، تصفیه کننده هوا بسیار به کارتان خواهد آمد

انواع دستگاه های تصفیه کننده هوا

۱- سیستم های فیلتر دار

تصفیه کننده های هوا که دارای فیلتر هستند معمول ترین و محبوب ترین انواع دستگاه های تصفیه هوا هستند. در مرکز این دستگاه ها یک پروانه یا مکنده، هوا را از طریق یک صفحه کاغذی دارای چین و شک یا یک فیلتر شبکه دار به داخل دستگاه کشیده و ذرات داخل آن را به دام می اندازد و بدین ترتیب هوا را تمیز می کند. فیلتر هوا خود می تواند دائمی و قابل شستشو یا یک فیلتر با تاریخ استفاده مشخص باشد که بعد از مدتی باید تعویض گردد. اگر می خواهید بین دستگاه های تصفیه هوای دارای فیلتر دائمی و قابل شستو از یک طرف و فیلترهای یک بار مصرف انتخاب کنید، باید به یاد داشته باشید که فیلترهای با قابلیت شستشو برای به دام انداختن گرد و خاک مناسب هستند اما ذرات معلق و ریزتر را به دام نمی اندازند. بسیاری از دستگاه های تصفیه هوای جدید، دارای بخش پیش فیلتر هستند که ذرات بزرگ موجود در هوا را گرفته و بدین ترتیب کارکرد و طول عمر فیلتر اصلی را افزایش می دهند.

۲- شتاب دهنده های الکترواستاتیک

دومین نوع متداول دستگاه های تصفیه کننده هوا، دستگاه های  شتاب دهنده یا ته نشین کننده های الکتروستاتیک (Electrostatic Precipitators)، هستند که هوا را از یک میدان الکتریکی عبور داده و از بار الکتریکی برای گرفتن و به دام انداختن ذرات آلودگی روی صفحات فلزی یا فیلترهای باردار شده استفاده می کنند. برخی از این واحدها از فن برای به جریان انداختن بیشتر هوا در این فرآیند استفاده می کنند. این تصفیه کننده های هوا مقادیر کمی گاز اوزون در هوا آزاد می کنند که موضوع مهمی است و هنگام استفاده از این دستگاه در اتاق های کوچک می تواند باعث نگرانی باشد.

۳- دستگاه های یونیزه کننده

هم دستگاه های فیلتر دار و هم شتاب دهنده های الکترواستاتیک می توانند در داخل خود مدارهای یونیزه کننده داشته باشند. این بخش الکترون هایی تولید و در هوا آزاد می کند که با چسباندن خود به مولکول های هوا باعث تولید یون های منفی می شوند. یون های منفی باعث جذب گرد و خاک و دیگر آلاینده ها شده و ذرات بزرگتری را تشکیل می دهند که بسیار راحت تر در فیلترها گرفتار می شوند. دستگاه یونیزه کننده به دستگاه های تصفیه هوا کمک می کنند تا کارکرد بهتری داشته باشند. با این وجود ذرات یونیزه شده می توانند به پرده، فرش و دیگر تزیینات خانگی چسبیده و نیاز به جارو کردن را افزایش دهند.

انواع فیلترها در دستگاه های تصفیه کننده هوا

دستگاه های تصفیه هوا از تکنولوژی های متعددی برای به دام انداختن آلودگی داخل خانه استفاده می کنند که برخی عملکرد بهتری داشته و برخی دیگر حتی برای سلامتی مضر هستند. در ادامه شما را با انواع سیستم های فیلتراسیون که در دستگاه های تصفیه هوا استفاده می شوند آشنا می کنیم.

فیلترهای HEPA : بسیاری از دستگاه های تصفیه هوا از فیلترهای HEPA استفاده می کنند که بالاترین قابلیت را در بدام انداختن ذرات معلق آلاینده ایفا می کنند. این فیلترها طوری طراحی شده اند که بتوانند ۹۹.۷ درصد از ذرات معلق در هوا بزرگ تر از ۰.۳ میکرون را به دام بیندازند. برای درک این اندازه باید بدانید که کوچکترین ذراتی که انسان با چشم خود می تواند ببیند ابعادی در حدود ۷۰ میکرون دارند. فیلترهای HEPA اما عملکردی فراتر از به دام انداختن گرد و خاک و ذرات ریز معلق در هوا دارند. این فیلترها در حذف کردن دود، دانه های گرده گیاهان، شوره و موی حیوانات خانگی، باکتری، تخم قارچ، مایت گرد و خاک موثر بوده و برخی از آن ها که دارای فیلترهای کربنی هستند حتی ذرات آلاینده گازی (بخاری) را نیز از بین می برند. در صورتی که آلرژی، آسم یا ریسک بالای ابتلا به بیماری را داشته باشید، فیلترهای HEPA بهترین گزینه شما خواهد بود. مطالعات نشان داده است که هوای داخل خانه ها می تواند بسیار کثیف تر از هوای بیرون باشد که حیوانات خانگی، مواد شیمیایی و محصولات تمیز کننده  و همچنین گازهایی که از مصالح خانگی و محصولات الکترونیکی تولید می شود مهم ترین عوامل در این امر هستند.

فیلترهای کربن فعال: فیلترهای HEPA به خودی خود برای از بین بردن بوهای ناخوشایند در داخل خانه طراحی نشده اند. به همین دلیل است که بسیاری از دستگاه های تصفیه کننده هوا دارای نوعی از فیلترهای کربن فعال هستند که برای جذب بو و مواد شیمیایی تعبیه شده اند. اگر در خانه کودک یا حیوانات خانگی دارید، به دنبال دستگاه تصفیه هوایی باشید که دارای فیلتر کربن فعال بوده و می تواند بوها را نیز از هوای خانه حذف کند. بسته به تولید کننده دستگاه تصفیه کننده هوا، این فیلترها می توانند در قالب فیلتر HEPA یا به صورت جداگانه نصب شوند. فیلترهای کربن فعال سریع تر از فیلترهای چین دار اشباع شده و به همین دلیل زودتر نیاز به تعویض دارند. در واقع این فیلترهای هر سه ماه یک بار و هم فیلترهای چین دار معمولی هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار نیاز به تعویض دارند

فیلترهای یونیزه کننده یا نور فرا بنفش: برخی دستگاه های تصفیه هوا از فرآیندهای فیلتراسیونی استفاده می کنند که به یونیزه کننده یا نور فرابنفس متکی هستند. اثرگذاری این ابزارها چندان قابل توجه نبوده و برخی از آن ها اوزون تولید می کنند که می تواند باعث تحریک ریه شده که به جای راحت تر کردن تنفس و رفع مشکلات تنفسی، آن ها را بدتر نیز خواهد کرد. اوزون در از بین بردن بوهای بد موثر است اما در مقادیر کم تاثیر چندانی در از بین بردن بوها نداشته و در مقادیر بالا نیز سیستم تنفسی را تحریک می کند. بدین ترتیب توصیه می شود از خرید دستگاه های تصفیه هوا که اوزون آزاد می کنند خودداری کنید. استفاده از نور فرابنفش در دستگاه های تصفیه هوا نیز به منظور از بین بردن ویروس ها، باکتری ها و قارچ هاست. اما نور فرابنفش برای کشتن این عوامل بیماری زا چند دقیقه زمان می خواهد و بعید به نظر می رسد این عوامل کوچک بیماری زا که در هوا حرکت می کنند تا به این مدت در معرض نور فرابنفش دستگاه قرار بگیرند. بدین ترتیب تنها به فیلترهای استریلیزه کننده اتکا نکنید اگر تمیزی برای شما اهمیت زیادی دارد.

تمیز کردن و تعویض فیلتر در دستگاه های تصفیه هوا

یک دستگاه تصفیه هوا ممکن است چندین فیلتر داشته باشد (از جمله فیلتر HEPA) و این فیلترها به تمیز کردن و تعویض مداوم نیاز دارند. بسیار مقرون به صرفه است که فیلترها قابلیت شستشو و استفاده مجدد داشته باشند تا اینکه هر بار مجبور باشید فیلتر تازه ای خریداری کنید، به ویژه اگر همواره از دستگاه تصفیه هوا استفاده می کنید. بیشتر پیش فیلترها و فیلترهای کربنی قابلیت شستشو و جایگزینی دارند. فیلترهای HEPA اما معمولاً قابل شستشو نبوده و باید بعد از مدتی آن ها را تعویض کنید. برخی از مدل ها نیز چندین فیلتر دارند که در صورت نیاز باید جداگانه تعویض شوند. برخی دیگر نیز یک کارتریج فیلتر همه کاره دارند که می توانند بسیار مناسب تر باشند اما هنگام خرابی هر یک از فیلترها باید کل کارتریج را تعویض نمایید. یک دستگاه تصفیه هوای خوب دارای نشانگر اخطار و خطا خواهد بود که زمان تمیز کردن یا جایگزینی فیلترها را به شما اطلاع می دهد. اما به طور کلی توصیه می شود که هر شش ماه یک بار جایگزین شوند هر چند معیار اصلی مقدار استفاده هر روزه شما از دستگاه تصفیه هواست.

هنگام خرید دستگاه تصفیه هوا باید به دنبال چه فاکتورهایی باشیم:

سنسورها و تایمرها: یک دستگاه تصفیه هوا که سنسور هوا دارد می تواند سطح آلودگی هوای داخل خانه را اندازه گیری کرده و از طریق صفحه نمایش به شما نشان دهد. برخی از این دستگاه ها قابلیت فعال شدن خودکار در صورت رسیدن آلودگی هوای داخل خانه به سطح خاصی را دارا هستند. این قابلیت می تواند بسیار کاربردی باشد اگر بخواهید دستگاه تصفیه هوا کیفیت هوای خوبی را در خانه حفظ کند بدون اینکه نیاز باشد تمام روز را کار کند. برای مثال، اگر نزدیک جاده های اصلی زندگی می کنید که باعث می شود تنها در ساعات خاصی از روز آلودگی هوای داخل خانه افزایش یابد یا در روزهای بهار که سطح مواد آلاینده از روزی به روز دیگر متفاوت است، این قابلیت می تواند بسیار کارآمد باشد. در غیاب سنسورهای اتوماتیک، یک تایمر ساده می تواند مفید باشد که با ست کردن آن بتوانید هر روز در زمان های خاصی دستگاه خود را روشن کنید.

فن: به دنبال مدل هایی باشید که سرعت فن بالایی دارند. وقتی که بخواهید هوای داخل یک اتاق به سرعت تصفیه و تمیز شود اما در طول شب از یک جریان هوای ملایم بهره ببرید، به یک جریان هوای قوی در داخل دستگاه تصفیه هوا نیاز خواهید داشت. کارکرد نوسانی برای پوشش دادن بخش زیادی از فضای اتاق نیز مفید خواهد بود. اگر دستگاه تصفیه هوا گستره سرعت فن خوبی ندارد یا اصلاً فن ندارد، پس استفاده از یک پنکه معمولی در اتاق اهمیت پیدا می کند، چه زمینی باشد و چه سقفی. در اینگونه موارد هنگام روشن بودن دستگاه تصفیه هوا باید جریان هوای خوبی در اتاق برقرار باشد در غیر این صورت دستگاه تنها هوای اطراف خود را تمیز می کند و ترکیبات آلاینده در دیگر بخش های خانه باقی خواهند ماند. به این نکته هم توجه داشته باشید که هر چه سرعت فن یک دستگاه بیشتر باشد سروصدای آن نیز بیشتر خواهد بود.

قابلیت حمل و نقل: دستگاه های تصفیه هوا می توانند بسیار سنگین باشند و گاهی اوقات وزن آن ها به ۱۰ کیلوگرم یا حتی بیشتر هم می رسد. از این رو اگر می خواهید این دستگاه را از اتاقی به اتاق دیگر ببرید، هنگام خرید وزن آن را مورد توجه قرار دهید. داشتن چرخ و دستگیره می تواند حرکت دادن دستگاه تصفیه هوا را برای شما آسان تر سازد.

اندازه اتاق: اغلب مدل های دستگاه های تصفیه هوا برای سایزهای خاصی از فضا ساخته شده که روی بدنه یا کارتن آن ها به این سایز اشاره شده است. اما توصیه ما به شما این است مدلی را انتخاب کنید که برای اتاقی بزرگتر از آنچه که در خانه خود دارید مناسب باشد. خرید دستگاه تصفیه هوایی با ظرفیت بالاتر از اتاق مورد نظرتان، سریع تر هوای داخل اتاق را تصفیه کرده و بدون مشکل در قدرت های کمتر، کیفیت خوب هوا را حفظ کرده و سروصدای کمتری نیز خواهد داشت.

تفاوت بین دستگاه تصفیه هوا و دستگاه مرطوب کننده هوا

دستگاه تصفیه هوا برای از بین بردن یا غیرفعال کردن آلاینده های موجود در هوا استفاده می شود. دو بخش اصلی یک دستگاه تصفیه هوا، فن و فیلتر آن هستند اگر چه تکنولوژی فیلتراسیون ویژه هر دستگاه می تواند متفاوت باشد. در اکثر دستگاه های تصفیه هوا، هوای داخل خانه از فیلتر یا فیلترها عبور داده شده و ترکیبات آلاینده آن به دام افتاده و حذف می شوند و در ادامه هوای تمیز بار دیگر به اتاق بازگردانده می شود. در واقع دستگاه های تصفیه هوا هیچ رطوبتی به هوا اضافه نمی کنند. دستگاه مرطوب کننده هوا اما هوا را تمیز نمی کند بلکه تنها مقداری آب به هوا اضافه کرده و این کار را با تبدیل کردن آب جوش به بخار و انتقال ذرات آب به هوا از طریق تکنولوژی التراسونیک انجام می دهد یا آب را با استفاده از یک فن و چیزی شبیه فتیله به بخار تبدیل می کند. نکته اینکه مرطوب کننده هایی که از تکنولوژی التراسونیک استفاده می کنند ممکن است ذرات معدنی ریزی را نیز وارد هوا کنند، به ویژه اگر از آب شیر به جای آب تصفیه شده استفاده شود. بدین ترتیب می توان گفت که دستگاه مرطوب کننده هوا نمی تواند جای دستگاه تصفیه هوا را گرفته و در برخی از موارد خود ترکیبات مضر هوا را افزایش می دهد.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید ماشین ظرفشویی بر اساس سایز آشپزخانه، مقدار استفاده و قابلیت ها