این روزها هواپیماها، قطارها و اتومبیلها ما را به هر مقصدی که نام میبریم میرسانند. اما چند وقت یکبار میتوانیم بگوییم که منشأ نام کشورها را میدانیم؟
درست است که قواعد نامگذاری همیشه لایه ای و قابل تفسیر هستند، بهویژه وقتی از چندین سطح ترجمه عبور کرده باشند، اما دانستن آنها هنوز هم میتواند تمرین جالبی برای فهم ریشه نامگذاریشان باشد. در ادامه اینفوگرافیک ترجمه تحت اللفظی نام کشورها را به تفکیک قاره ها میبینیم.
آمریکای شمالی
اگر از بالای نقشه شروع کنیم کانادا را میبینیم که نامش از مردمان بومی سرخ پوست هیرون (Huron) گرفته شده است. کاناتا (Kanata) در زبان ایروکویی سرخ پوستان آمریکای شمالی به معنی روستا یا سکونتگاه است.
همچنین ایالات متحده آمریکا به افتخار آمریگو وسپوچی (Amerigo Vespucci) کاشف ایتالیایی نامگذاری شده است که نسبت به کریستف کلمب از مکان های بیشتری در قاره جدید نیمکره غربی بازدید کرد.
در نهایت مکزیک از ترجمه ساده شده اسپانیایی برای پایتخت آزتک ها با عنوان Metztlixihtlico آمده است که گفته میشود به معنی مکانی در مرکز ماه است.
آمریکای جنوبی
نام برزیل در واقع کوتاه شده Terra do Brasil است. درخت brazilwood یا pau-brasil در اوایل قرن ۱۶ ارزش زیادی داشت و از آن برای تولید طیف رنگ قرمز در صنعت نساجی اروپا استفاده میشد و از این رو لقب قرمز مثل اخگر را به آن میدهند.
اروگوئه چند معنی دارد. اولین معنی آن «دم پرنده» است که به uru اشاره دارد؛ نوعی بلدرچین که در کنار رودخانه زندگی میکرد. معنی دیگر اوروگوآ (uruguä)، گونهای از صدف است که به خاطرش این کشور را «رودخانه صدف ها» نامیدهاند.
ونزوئلا به دلیل شباهتش به شهر ایتالیایی ونیز نامگذاری شده و به این ترتیب عنوان ونیز کوچک را به خود اختصاص داده است.
اروپا
فرانسه، «سرزمین فرانک ها»، نام خود را از کلمه لاتین francia گرفته است. که این کلمه خودش به کلمه آلمانی باستانی franka به معنی شجاع یا خشن بازمیگردد. این نام یک جنبه سیاسی هم دارد: پادشاه لویی پنجم اعلام کرده بود France به freedom به معنای آزادی دلالت دارد.
منشأ دقیق نام آلمان ناشناخته است؛ احتمالا به این خاطر که پیش از ۱۸۷۱ از ترکیب قبایل و ایالت های مختلف تشکیل شده بود. در آلمانی به Deutschland (به معنای مردم) در اسپانیایی به Alemania (که نزدیک به چیزی است که ما ایرانی ها به کار میبریم) و در زبان لهستانی به Niemcy معروف است.
کشور چکمه شکل ایتالیا نام خود را از نماد قبلیه جنوبی ایتالیا به نام ویتالی گرفته است که یک گاو نر است. این نام با کلمه لاتین vitulus به معنی گوساله یا پسران گاو نر مرتبط است. تعبیر دیگر عبارت diovi-telia است که به سرزمین نور ترجمه میشود.
آسیا
نام انگلیسی چین از دودمان کین (Qin)، اولین دولت متحد و چندملیتی در تاریخ چین گرفته شده است. با آنکه این سلسله در سال ۲۲۱ قبل از میلاد وجود داشت، اما تاثیر عمیق و ماندگاری بر این کشور گذاشت. نکته جالب این است که نام چین در واقع از زبان فارسی و حتی سانسکریت وام گرفته شده است.
نام هند از زبان یونانی و همچنین واژه سانسکریت Síndhu میآید که هر دو به رودخانه سند اشاره دارند. بهارات (Bharat) یکی دیگر از نام های رسمی و تاریخی مهم جمهوری هند است و هندوستان نام دیگر این منطقه است که استفاده از آن به بافت و زبان بستگی دارد.
در این اینفوگرافیک ترجمه تحت اللفظی ایران، سرزمین آریایی ها نوشته شده است.
آفریقا
نام مصر از کلمه یونانی Aiguptos و کلمه لاتین Ægyptus و همچنین hūt-kā-ptah (معبد روح Ptah) گرفته شده است و نام باستانی مصر km.t با تلفظ کِمِت به معنی سرزمین سیاه بود که احتمالا دلیل این نامگذاری خاک حاصلخیز دره نیل بود. امروزه نام رسمی این کشور جمهوری عربی مصر است.
آفریقای جنوبی به دلیل موقعیت جغرافیایی خود به درستی نامگذاری شده، با این حال جالب است که این کشور در ۱۱ زبان رسمی، ازجمله انگلیسی، وندا، سونگا، سوتو و نگونی نام های متفاوتی دارد.
اقیانوسیه
استرالیا نام خود را از کلمه لاتین australis به معنی جنوبی گرفته است. متیو فلیندرز کاوشگر در سال ۱۸۰۴ این نام را رایج کرد و استرالیا جایگزینی برای هلند جدید برای نامگذاری این قاره جدید شد.
ایران ترکیب آریا و ان است الف و نون مکانی.مثل گیلان که معنی سرزمین گیل ها بوده .ایران از نام آریا گرفته شده قدیمی ترین اشاره به آریا نام طوایف مادی و پارسی بوده در کتیبه های داریوش.ایران به شکل کنونی در سکه های گودرز اشکانی تا اوایل ساسانی بصورت آریان نوشته شده و در گویش سلسانی ایران و ایرانشهر نوشته شده.
حمزه اصفهانی قرن سوم هجری،کتاب تاریخ پیامبران و شاهان(سنی ملوک الارض و الانبیا) :
و نیز انقراض برخی از دولتها با روی کار آمدن دولتهای دیگر که موجب فساد تاریخ گردیده ، آشکار شود . آنگاه به دنبال هر یک از ابواب مذکور ، فصلی در شرح علل تاریخی که ذکر آن در ضمن آن ابواب متناسب نبود ، می آورم :
بدان که ربع مسکون(یک چهارم زمین که قابل سکونت است) با تفاوت نواحی آن ، در میان هفت قوم بزرگ یعنی چین ، هند ، سودان ، بربر ، روم ، ترک و آریان تقسیم شده است .
آریان که همان فرس است در میان این کشورها قرار دارد ، و این کشورهای شش گانه محیط بدانند ، زیرا جنوب شرقی زمین در دست چین ، و شمال در دست ترک ، میانه جنوبی در دست هند ، و رو بروی آن یعنی…..