علت سیاه بودن مدفوع چیست؟

مدفوع می‌تواند طیف رنگ های متفاوتی از قهوه ای داشته باشد. اما وقتی به سمت سیاهی می‌رود، باید برخی نکات را بررسی کنید. اگر متوجه شدید مدفوعتان سیاه و قیری رنگ است ممکن است دلیل ساده‌ای مثل تغییر در رژیم غذایی یا مصرف دارویی جدید داشته باشد. اما گاهی اوقات هم می‌تواند نشانه یک مشکل پزشکی باشد که نباید نادیده بگیرید.

چه مواردی باعث سیاه شدن مدفوع می‌شوند؟

غذاهای تیره رنگ

گاهی اوقات، ساده ترین دلیل، دلیل واقعی است. اگر متوجه شده‌اید که رنگ مدفوعتان سیاه شده، ممکن است به دلیل برخی غذاهایی باشد که می‌خوردید. برخی از غذاهایی که می‌توانند مدفوع شما را سیاه کنند عبارتند از شیرین بیان سیاه، بلوبری، کلوچه شکلاتی سیاه، چغندر و زغال اخته.

فراموش نکنید اگر علت تغییر رنگ مدفوع، مصرف مواد غذایی نامبرده باشد، باید به محض قطع مصرف ماده‌ غذایی، رنگ مدفوع تغییر کرده و به حالت عادی برگردد.

مکمل ها و داروها

یکی دیگر از علل شایع تیره شدن رنگ مدفوع استفاده از  مکمل‌ آهن است. چنانچه مبتلا به کم خونی ناشی از فقر آهن باشید، پزشک احتمالا برایتان مکمل آهن تجویز می‌کند. کم خونی مانع از رسیدن اکسیژن کافی به اندام‌های مختلف می‌شود. سایر عوارض استفاده از مکمل‌های آهن عبارتند از درد شکم، حالت تهوع، یبوست و سوزش سر دل.

اگر عوارض مصرف مکمل های آهن برایتان اذیت کننده است، با پزشکتان صحبت کنید. انواع مختلفی از مکمل های آهن وجود دارد که برخی ممکن است با معده شما سازگارتر از بقیه باشند.

داروهای حاوی بیسموت ساب سالیسیلات مانند پپتو بیسمول که برای درمان ناراحتی معده و یا درمان هلیکوبکتری استفاده می‌شوند نیز می‌توانند باعث تیره شدن رنگ مدفوع و سیاه شدن پوست زبان شوند. فراموش نکنید اگر علت تیره شدن مدفوع مصرف دارو باشد، باید به محض قطع داروی مصرفی علائم برطرف شوند. در صورت بروز علایمی نظیر وزوز گوش یا کاهش شنوایی و یا بدتر شدن علایم حین مصرف این دارو با پزشک خود مشورت کنید چون ممکن است لازم باشد دارو را قطع کنید.

اگر دلیل واضحی برای مدفوع سیاه وجود ندارد، زمان آن رسیده است که به دنبال وجود خون در مدفوع بگردید. دلایل پزشکی مختلفی می‌تواند باعث ایجاد مدفوع سیاه رنگ همراه با بوی بد است.

خون در مدفوع (ملنا)

خونی که از دستگاه گوارش فوقانی مانند مری یا معده می‌آید، ممکن است مدفوع را سیاه کند. این حالت ملنا نامیده می‌شود. اگر ملنا دارید، ممکن است متوجه شوید که مدفوع شما بافت قیرمانندی دارد یا شبیه تفاله قهوه است. خون با عبور از بدن و تعامل با آنزیم‌ها از قرمز به سیاه تغییر می‌کند. این امر تشخیص وجود خون قرمز در مدفوع یا روی مدفوع را کمی دشوارتر می‌کند.

خون قرمز روشن در مدفوع یا روی مدفوع معمولاً خون از دستگاه گوارش تحتانی مانند راست روده یا روده بزرگ است. این وضعیتی است به نام هماتوشزی شناخته می‌شود. خونی که از این ناحیه سرچشمه می‌گیرد بیشتر قرمزرنگ است، زیرا کمتر در معرض فرآیند گوارشی قرار می‌گیرد.

علل وجود خون در مدفوع

پس از قطع خونریزی، مدفوع ممکن است تا چند روز سیاه و قیری به نظر برسد. علل احتمالی ملنا عبارتند از: زخم خونریزی دهنده، گاستریت، واریس مری (وریدهای بزرگ شده)، یا پارگی مری در اثر استفراغ شدید (پارگی مالوری-وایس).

زخم معده

این نوع زخم در پوشش معده اتفاق می‌افتد که می‌تواند باعث خونریزی و در نتیجه ملنا شود. برخلاف تصور رایج، زخم معده معمولا به دلیل استرس یا غذاهای تند ایجاد نمی‌شود، اگرچه این‌ موارد هم می‌توانند زخم موجود را تشدید کنند.

زخم معده معمولا در اثر عفونت با باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) ایجاد می‌شود. استفاده طولانی مدت از داروهای ضددرد، معروف به داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، یکی دیگر از علل زخم معده است. NSAID‌ها شامل داروهای رایج بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم و آسپرین هستند.

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می‌توانند با تضعیف توانایی پوشش داخلی برای مقاومت در برابر اسید ساخته شده در معده، معده را تحریک کنند. به همین دلیل، این داروها تأثیر نامطلوبی بر بیماری کرون و کولیت اولسراتیو دارند. شرایطی که باعث زخم و التهاب دستگاه گوارش می‌شود.

گاستریت

گاستریت به معنی التهاب پوشش معده است. این التهاب می‌تواند ناشی از مصرف زیاد الکل، خوردن غذاهای تند، سیگار کشیدن، عفونت با باکتری یا استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی باشد. گاستریت همچنین می‌تواند پس از جراحی یا ضربه ایجاد شود، یا ممکن است با شرایط پزشکی موجود همراه باشد.

گاستریتی که درمان نشود می‌تواند منجر به زخم معده و سایر عوارض شود. برخی از افراد هیچ علامتی ندارند، در حالی که موارد حاد و ناگهانی گاستریت ممکن است تنها منجر به بروز مدفوع سیاه شود. خونریزی مداوم می‌تواند منجر به علائم شدیدتری مانند درد شکم، سبکی سر، حالت تهوع، استفراغ و سوء هاضمه شود.

واریس مری

واریس مری وریدهای بزرگ شده در دیواره تحتانی مری یا فوقانی معده است. هنگامی که این سیاهرگ ها پاره می‌شوند، ممکن است باعث خونریزی شده و منجر به خون در مدفوع یا استفراغ شوند. واریس مری از عوارض جدی ناشی از فشار خون بالا ناشی از سیروز کبدی است. اکثر افراد مبتلا به واریس مری هیچ علامتی ندارند مگر اینکه رگ‌هایشان پاره شود. علائم خونریزی واریس مری عبارتند از: ملنا، استفراغ خون، سبکی سر و غش کردن.

اشک یا سندروم مالوری-وایس

اشک Mallory-Weiss پارگی در غشای مخاطی است که به مری و معده می‌پیوندد. اگر این اشک خونریزی کند، می‌تواند منجر به ملنا شود. این وضعیت نسبتا نادر است و ممکن است به دلیل استفراغ شدید، سرفه یا تشنج های صرعی ایجاد شود. حدود ۵% از افراد مبتلا به پارگی Mallory-Weiss زنده نمی‌مانند.

مانند سایر بیماری‌هایی که باعث ملنا می‌شوند، علائم پارگی مالوری-وایس ممکن است آشکار نباشد. همراه با مدفوع قیری و سیاه، برخی از افراد ممکن است یکی از موارد زیر را تجربه کنند: استفراغ خون، سبکی سر، تنگی نفس، اسهال، درد شکم و درد قفسه سینه.

مدفوع سیاه رنگ نشانه چیست؟

خونریزی در دستگاه گوارش فرد نیز می‌تواند باعث مدفوع سیاه و قیری رنگ شود. دستگاه گوارش مسیری است که غذا در بدن انسان طی می‌کند و به دلایل زیادی ممکن است خونریزی کند. برخی از آنها در ادامه ذکر شده است.

آنژیودیسپلازی

آنژیودیسپلازی را به عنوان گروه‌های غیر طبیعی عروق در غشای مخاطی دستگاه گوارش فرد توصیف می‌کنند. مشخص نیست که چرا آنژیودیسپلازی رخ می‌دهد، اما می‌تواند باعث خونریزی و وجود خون در مدفوع فرد شده و در نتیجه رنگ آن را سیاه کند. یک درمان رایج، انعقاد پلاسمای آرگون است که پزشکان از آن برای بستن رگ‌هایی که خونریزی می‌کنند، استفاده خواهند کرد.

تومورهای خوش خیم و سرطان

تومورهای خوش خیم یا تشکیلات سرطانی در مری، معده، روده یا رکتوم می‌توانند باعث ایجاد خون در مدفوع فرد شوند که ممکن است آن را سیاه کند. تومورها چه خوش خیم باشند و چه سرطانی، می‌توانند دیواره دستگاه گوارش را ضعیف کرده و منجر به خونریزی شوند.

کولیت

کولیت اولسراتیو را به عنوان یک اختلال گوارشی تعریف می‌کنند که باعث ایجاد زخم در روده بزرگ می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به خون در مدفوع فرد شود، که ممکن است مدفوع را سیاه و قیری رنگ به نظر برساند. لازم است توجه داشته باشید که علت کولیت اولسراتیو نامشخص است. پزشکان می‌توانند این بیماری را با دارو و جراحی درمان کنند.

پولیپ روده بزرگ

پولیپ روده بزرگ می‌تواند باعث ایجاد خون در مدفوع شود و ظاهری سیاه و قیری به آن بدهد. این پولیپ‌ها توده‌های کوچکی هستند که در روده بزرگ ایجاد می‌شوند. آنها لزوما سرطانی نیستند، اما به مرور زمان سرطانی می‌شوند. پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن پولیپ روده بزرگ پیشنهاد کند.

مشکلات مری

بروز مشکلاتی نظیر واریس مری و رفلاکس معده در مری می‌تواند باعث خونریزی و درنتیجه سیاه شدن مدفوع شود.

مشکلات کبدی می‌توانند باعث ایجاد واریس مری شوند که وریدهای بزرگ شده در مری هستند. درمان بر روی ورید‌های بزرگ شده متمرکز خواهد بود که خونریزی را متوقف می‌کند و بیماری زمینه‌ای را که باعث ایجاد واریس مری می‌شود، برطرف می‌کند.

اگر فردی به طور مکرر رفلاکس معده به مری را تجربه کند، ممکن است به بیماری ریفلاکس معده مبتلا باشد. دلایل کلیدی عوارض ناشی از برخی داروها، سیگار کشیدن یا افزایش فشار در شکم است. به عنوان مثال، این فشار می‌تواند ناشی از اضافه وزن یا بارداری باشد.

یک فرد اغلب می‌تواند با پرهیز از برخی غذاها و پرخوری نکردن ریفلاکس معده را مدیریت کند.

زخم معده

اگر زخمی در معده فرد ایجاد شود، می‌تواند باعث خونریزی شود که ممکن است مدفوع را سیاه و قیری رنگ کند. توجه داشته باشید که استفاده طولانی مدت از برخی داروها، مانند ایبوپروفن و آسپرین، می‌تواند باعث زخم معده شود. یک عفونت باکتریایی نیز می‌تواند علت آن باشد. علاوه بر وجود خون در مدفوع فرد، علائم دیگر عبارتند از درد مبهم و سوزش در معده، نفخ، آروغ زدن، استفراغ، کم اشتهایی و کاهش وزن.

درمان مدفوع سیاه رنگ

برخی از شرایط پزشکی که منجر به سیاه شدن مدفوع می‌شوند، مانند زخم معده ناشی از عفونت ممکن است با آنتی بیوتیک درمان شود. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما همچنین ممکن است یک کاهنده اسید را توصیه کند. زخم‌های ناشی از NSAID ها معمولا پس از قطع مصرف دارو بهبود می‌یابند.

اگر پزشک به گاستریت مشکوک باشد، ممکن است آنتی اسیدها یا مهارکننده‌های پمپ پروتون، آنتی بیوتیک‌هایی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری را درمان می‌کنند، یا سوکرالفات تجویز کنند، دارویی که با تسکین سوزش به بهبود معده کمک می‌کند. اگر این درمان‌ها نتوانستند علائم شما را برطرف کنند، پزشک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر معده و روده کوچک، آندوسکوپی فوقانی را تجویز کند.

واریس مری به مراقبت‌های پزشکی فوری برای کمک به توقف خونریزی نیاز دارد. ممکن است نوارهای الاستیک دور واریس پیچیده شود تا جریان خون متوقف شود. استنت‌ها، لوله‌هایی که برای مدیریت جریان خون وارد می‌شوند، ممکن است برای کاهش فشار خون استفاده شوند. که می‌تواند میزان خونریزی را کاهش دهد.

در مورد پارگی Mallory-Weiss، لازم است بدانید پارگی برای اکثر افراد خود به خود بهبود می‌یابد. اگر این اتفاق نیفتاد، ممکن است برای برطرف کردن پارگی ایجاد شده به درمان نیاز داشته باشید. این ممکن است به شکل دارویی باشد که به صورت داخلی تزریق می‌شود یا نوعی گرما درمانی به نام انعقاد الکتریکی.