اسرائیل بعد از ۵۷ سال علت اصلی لو رفتن مشهورترین جاسوس خود را فاش کرد

رئیس موساد از چگونگی لو رفتن آخرین پیام الی کوهن (Eli Cohen)، جاسوس معروف اسرائیل در سوریه در سال ۱۹۶۵ پرده برداشت.

اسرائیل روز دوشنبه به دنبال پایان دادن به بحث و جدل‌ها پیرامون یکی از مشهورترین جاسوسان خود، الی کوهن، که چندین دهه است ادامه دارد اعلام کرد که دستگیری و اعدام او در سوریه به خاطر عملیات ضدجاسوسیِ موفق آن کشور اتفاق افتاد و نه غیرحرفه ای بودنِ عملیات جاسوسی.

این توضیحات در پی ادعاهایی صورت گرفت که دلیل لو رفتن کوهن را مخابره مکرر اطلاعات و یا تحت فشار بودن او از سوی مافوق‌هایش می‌دانستند.

کوهن، یک یهودی مهاجر از مصر به اسرائیل، توسط موساد استخدام شد و تحت پوشش «کامل امین ثابت» بازرگان سوری، به دمشق اعزام شد، جایی که از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۵ در آن فعالیت کرد. او با استفاده از روابط شخصی و آشنایانی که پیدا کرد به دولت سوریه وارد شد و تا رده های بالای رهبری سیاسی این کشور نفوذ کرد.

الی کوهن قبل از دستگیری موفق به انتقال اطلاعاتی شد که اسرائیل مدعی است برای شکست نیروهای سوریه در جنگ ۱۹۶۷ حیاتی بوده است.

داستان زندگی کوهن در سال ۲۰۱۹ موضوع یک مینی سریال شش قسمتی انگلیسی زبان به نام جاسوس (Spy) توسط نتفلیکس شد که ساشا بارون کوهن نقش او را در این سریال بازی می‌کند.

دیوید بارنیا، رییس موساد، هنگام افتتاح موزه ای به یاد کوهن در شهر ساحلی هرتزلیا گفت الی کوهن یکی از بهترین ماموران آنها بوده و تحقیقات اخیر نشان داده است که این جاسوس «فقط به این دلیل دستگیر شد که پیام‌هایش توسط دشمن رهگیری شد. نه به این خاطر که مکررا پیام مخابره می‌کرد.»

از جمله آثار موجود در این موزه جدید، آخرین تلگرام کوهن است که گزارش جلسه فرماندهی عالی سوریه با حضور امین الحافظ رئیس جمهور وقت است که در روز دستگیری او در ژانویه ۱۹۶۵ ارسال شد.

ماموریت جاسوسی الی کوهن در سوریه

الی کوهن در سال ۱۹۵۹ با نادیا، یک زن یهودی با اصالت عراقی ازدواج کرد و به عنوان مترجم در وزارت دفاع اسرائیل مشغول به کار شد.

از‌ آنجایی که کوهن عربی را روان صحبت می‌کرد و با فرهنگ عرب آشنا بود موساد او را گزینه مناسبی یافت. الی برای یک مأموریت جاسوسی در دمشق انتخاب شد و این مأموریت را پذیرفت. وی پیش از رفتن به این کشور آموزش‌های فشرده‌ای در مورد لهجه سوری، آموزه های اسلامی و اوضاع سیاسی داخل سوریه دید.

در سال ۱۹۶۲ کوهن به همراه یکی از دوستان سوری خود از بلندی های جولان دیدن کرد و موفق شد با یک دوربین مخفی بسیار کوچک که توسط سازمان اطلاعات اسرائیل و ایالات متحده تهیه شده بود، عکس هایی از تجهیزات و لوکیشن های امنیتی و دفاعی آنجا بگیرد.

در سال ۱۹۶۴، کوهن موفق شد اطلاعات دقیقی درباره طرح های دفاعی سوریه در شهر قنیطره واقع در بلندی های جولان اشغالی در اختیار اسرائیل قرار دهد. علاوه بر این، کوهن به اسرائیلی ها درباره تانک های تی-۵۴ روسی و محل استقرار آنها گفت.

ناظران معتقد بودند که موفقیت کوهن در دسترسی به این اطلاعات حساس به دلیل روابط نزدیک او با رهبران حزب بعث سوریه بوده است.

اعدام علنی کوهن

در سال ۱۹۶۵، هنگامی که یک سیگنال رادیویی از خانه کوهن ارسال شد، سازمان اطلاعات سوریه او را شناسایی کرد. کوهن در برابر دادگاه نظامی محاکمه شده، به جرم جاسوسی مجرم شناخته شد و پس از بازجویی هایی فشرده به اعدام محکوم شد.

گلدا مایر، وزیر خارجه وقت اسرائیل، کارزاری را رهبری کرد تا مقامات سوریه را متقاعد کند که او را اعدام نکنند. اما حکم اعدام الی کوهن در ۱۸ می ۱۹۶۵ در میدان مرجه دمشق در ملاء عام اجرا شد.

ویدئویی از اعدام کوهن در سپتامبر ۲۰۱۶، ۵۱ سال پس از وقوع آن، در فیس بوک منتشر شد.

در طول سال‌ها، نادیا، همسر کوهن، چندین بار از دولت سوریه درخواست کرد تا بقایای کوهن را به او تحویل دهند. سوریه که هنوز روابط پرتنشی با اسراییل دارد، تاکنون از بازپس‌فرستادن جسد کوهن به اسراییل خودداری کرده است.