در پایان یک سخنرانی طولانی ۱۰۰ دقیقه ای، ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه با تاکید دوباره بر ادامه حمله به اوکراین و چیزی که خود آن را «عملیات ویژه» می خواند، اعلام کرد که این کشور پیمان مشترک موسوم به استارت جدید با ایالات متحده را به حالت تعلیق درخواهد آورد، آخرین توافق بزرگ باقیمانده بین روسیه و آمریکا که زرادخانه هسته ای دو کشور را محدود می ساخت.
به عنوان بهانه ای برای اعلام این خبر، پوتین به حملات پهپادی دوربرد اوکراین به روسیه اشاره کرد که توسط بمب افکن های استراتژیک روسیه برای حمله به شهرهای اوکراین با موشک های کروز استفاده می شد. اگر چه در این حملات از پهپادهای جاسوسی دوران شوروی استفاده شده بود که توسط نیروهای اوکراینی روزآمد شده بودند، پوتین این حملات به بمب افکن های هسته ای خود را بخشی از کارزار ایالات متحده برای حمله به تسلیحات هسته ای روسیه دانسته و اعلام کرد که با این شرایط، دادن دسترسی به بازرسان ایالات متحده برای بازرسی این تسلیحات نظامی «بی معنی» است.
بر اساس بند شانزدهم پیمان استارت جدید یا استارت نو، هر کدام از دو کشور می توانند در صورتی که «اتفاقاتی بزرگ…منافع ارزشمند آن کشور را به خطر بیندازند» از این پیمان خارچ شوند. اما هیچ بندی در این معاهده وجود ندارد که «تعلیق» تعهد به توافق در آن گنجانده شده باشد، از این رو اقدام اخیر روسیه برای واشنگتن بار قانونی نخواهد داشت. در واقع، اعلام خبر تعلیق پیمان استارت نو توسط روسیه بدین معناست که روسیه به بازرسان آمریکایی اجازه نخواهد داد تا کمیت زرادخانه هسته ای این کشور را بر اساس محدودیت های تعیین شده در این پیمان تایید نمایند.
این در حالی است که وزارت امور خارجه ایالات متحده در گزارش خود به کنگره در ماه ژانویه اعلم کرده بود که روسیه از قبل دسترسی بازرسان آمریکایی به مراکز هسته ای خود را ممنوع کرده و در نشست های دوجانبه ای که بر اساس این پیمان حضور در آن ها الزامی است شرکت نمی کند. اگر چه تایید مفاد این پیمان به شکل حضوری در دوران شیوع کرونا متوقف شده بود، پاییز گذشته بود که روسیه به صورت نامحدود، کنفرانسی که قرار بود در قاهره برگزار شود را به تعویق انداخت.
تصمیم جدید پوتین می تواند ضربه ای شدید به پیمان استارت نو باشد، پیمانی که به دنبال دیدار باراک اوباما و دمیتری مدودف، روسای جمهور سابق ایالات متحده و روسیه در سال ۲۰۰۹ امضا شده بود و از فوریه ۲۰۱۱ عملیاتی شد و البته بعد از رسیدن جو بایدن به قدرت، تا سال ۲۰۲۶ تمدید شد.
پیمان New START چیست؟
در واقع، پیمان New START به کار گرفتن فعال ۱,۵۵۰ کلاهک هسته ای ایالات متحده و روسیه را محدود می کند که در این توافق از آن ها با عنوان سلاح های هسته ای با برد بیش از ۳,۴۱۷ مایل یاد شده است. همچنین این پیمان تعداد موشک های بالستیک قاره پیما و بمب افکن های برد بلند را به ۷۰۰ (یا ۸۰۰ فروند در صورتی که شامل موارد غیر عملیاتی باشد) فروند آماده عملیات محدود می کند. به منظور برآورده کردن نیازمندی های این پیمان، در دهه ۲۰۱۰، پنتاگون قابلیت حمل سلاح های هسته ای را از بمب افکن های B-1 برداشت، دستکم ۳۰ سیلو حاوی موشک های قاره پیمای بالستیک را بازنشسته کرده و تعداد لانچرهای با قابلیت پرتاب موشک هسته ای در زیردریایی های هسته ای کلاس اوهایو را از ۲۴ به ۲۰ کاهش داد.
پیش از این این نیز جرج دبلیو بوش و دونالد ترامپ به ترتیب از پیمان موشک های ضد بالستیک و پیمان سلاح های هسته ای متوسط و البته پیمان آسمان های باز خارج شده و دلیل دم مورد اخیر توسعه مخفیانه موشک های کروز زمین پایه برد متوسط توسط دولت روسیه اعلام شد. این پیمان ها، سایز نیروهایی که برای حمله یا دفاع در مقابل حملات هسته ای به کار گرفته می شد را کاهش می داد و میلیاردها دلار صرفه جویی بودجه ای داشت، در حالی که مکانیسم هایی برای زیر نظر داشتن پایبندی دو کشور به این معاهدات در نظر گرفته شده بود.
پیمان نیو استارت هرگز به سلاح های هسته ای غیراستراتژیک (سلاح های هسته ای با برد کمتر از ۳,۴۱۷ مایل یا حدود ۵,۵۰۰ کیلومتر) اشاره ای نکرد، سلاح هایی که احتمال استفاده از آن ها توسط روسیه در شرایط کنونی جنگ در اوکراین، بالاتر از دیگر سلاح های هسته ای این کشور است. گمان می رود که روسیه حدود ۲۰۰۰ سلاح هسته ای غیراستراتژیک در اختیار داشته باشد که شامل موشک های ضد زیردریایی، ضد کشتی و سلاح های ضد هوایی و همچنین موشک های زمین پرتاب اسکندر و موشک های کروز هوا و دریا پرتاب ضد اهداف زمینی است که می توانند مناطقی را در خاک اروپا هدف قرار دهند.
در این اثنا، ایالات متحده ۲۳۰ فروند بمب هسته ای جاذبه ای B61 در اختیار دارد که می توان با جنگنده های کوتاه برد آن ها را حمل کرد و این بمب ها را در اختیار کشورهای عضو ناتو نیز قرار داده است. روسیه در کل ۵,۹۷۷ کلاهک هسته ای در اختیار دارد که بزرگ ترین زرادخانه هسته ای جهان است و از اتحاد جماهیر شوروی به این کشور به ارث رسیده است. بدنبال تعلیق پیمان نیو استارت، هر دو کشور می توانند به سرعت تعداد کلاهک های هسته ای عملیاتی خود را به ۴,۰۰۰ فروند برسانند. دولت کرملین ۵,۹۷۷ کلاهک هسته ای در اختیار داشت که ۱,۵۰۰ فروند آن ها را بازنشسته کرده اما کاملاً دست نخورده هستند. در زرادخانه هسته ای روسیه ۲,۸۸۹ کلاهک هسته ای در حالت رزرو قرار داشته و ۱,۵۸۸ فروند نیز به عنوان کلاهک استراتژیک آماده عملیات هستند. حدود ۸۱۲ مورد در قالب موشک های بالستیک زمین پایه، حدود ۵۷۶ فروند در قالب موشک های بالستیک زیردریایی پرتاب و حدود ۲۰۰ فروند نیز در پایگاه های بمب افکن های سنگین ذخیره شده است.
ایالات متحده حدود ۱,۶۴۴ فروند کلاهک هسته ای استراتژیک عملیاتی در اختیار دارد در حالی که این عدد برای چین ۳۵۰ فروند، برای فرانسه ۲۹۰ فروند و برای بریتانیا ۲۲۵ فروند است. بدین ترتیب روسیه و ایالات متحده بزرگ ترین زرادخانه های هسته ای عملیاتی جهان را دارند. در جریان جنگ سرد، شوروی حدود ۴۰,۰۰۰ کلاهک هسته ای در اختیار داشت در حالی که این تعداد برای ایالات متحده ۳۰,۰۰۰ فروند بود. روسیه حدود ۴۰۰ موشک بالستیک قاره پیمای هسته ای در اختیار دارد که می توانند تا ۱۱۸۵ کلاهک هسته ای را حمل نمایند. روسیه ۱۰ زیردریایی هسته ای با قابلیت حمل کلاهک های هسته ای در اختیار دارد که حداکثر ۸۰۰ کلاهک را حمل کرده و ۶۰ تا ۷۰ بمب افکن هسته ای نیز در زرادخانه خود دارد.
از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، تنها تعداد معدودی از کشورها سلاح های هسته ای آزمایش کرده اند. آخرین تست سلاح هسته ای آمریکا در سال ۱۹۹۲، در چین و فرانسه در سال ۱۹۹۶، در هند و پاکستان در سال ۱۹۹۸، و در کره شمالی در سال ۲۰۱۷ بوده است. آخرین تست بمب هسته ای در شوروی نیز در سال ۱۹۹۰ رخ داد.
بدون نظر