جاهای دیدنی زنجان که نباید از دست بدهید [تماشا کنید]

زنجان هم مانند بسیاری از دیگر استان های کشورمان نظیر کرمانشاه، لرستان، سیستان و بلوچستان، مهاباد، بوشهر و خیلی جاهای دیگر، استانی تاریخی است. منطقه‌ای در آذربایجان که پیش از اسلام «زنگان» نام داشته و هنوز هم عده‌ای از بومیان این منطقه از همین نام استفاده می‌کنند. با آنکه شاید اولین چیزی که با گفتن نام زنجان در ذهن بسیاری از افراد نقش می‌بندد «چاقوی زنجان» است، اما جاهای دیدنی زنجان آن را به مکانی فراتر از این‌ها تبدیل کرده است. پس بهتر است قبل از سفر به این استان، با جاذبه های گردشگری استان زنجان آشنا شوید. در این مطلب به برخی از دیدنی های زنجان اشاره می‌کنیم.

غار‌های کتله‌ خور

غار کتله‌خور در فاصله ۱۵۵ کیلومتری جنوب زنجان واقع شده است. در مناطق ترک‌ نشین به کوه‌ های کم‌ ارتفاع «کتله» می‌گویند. این غار بر روی یکی از این کتله‌ها قرار دارد و خورشید از پشت آن طلوع می‌کند، به همین دلیل به آن کتله خورشید یا کتله‌ خور گفته می‌شود.

غار کتله‌ خور ۷ طبقه دارد که شما اجازه دارید از ۳ طبقه آن بازدید کنید. در حال حاضر کتله‌خور به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده‌است. بهترین زمان بازدید از این مکان دیدنی فصل بهار و تابستان است. بازدید از غار حدود ۲ الی ۳ ساعت زمان خواهد برد.

قدمت مشابه غار‌ کتله‌خور زنجان و غار علیصدر همدان موجب شده این فرضیه مطرح شود که این دو غار به یکدیگر متصل هستند. آهک‌های غار کتله‌خور بسیار خالص‌تر از غار علی‌صدر هستند و به همین دلیل زیبایی بیشتری دارند.

برای بازدید از این غار‌های شگفت‌انگیز باید از طریق جاده زنجان به قیدار خود را به شهرستان خدابنده برسانید. غار کتله‌خور تنها ۵ کیلومتر از خدابنده فاصله دارد و شما به راحتی می‌توانید با کمک گرفتن از تابلو‌ها یا مردم بومی نشانی غار را پیدا کنید.

کوه‌ های آلاداغ‌ لار

یکی از پدیده‌های منحصربه‌فرد ایران تپه‌های آلاداغ‌لار یا کوه‌های رنگی نام دارد که در مسیر زنجان به ماه‌نشان قرار گرفته است. کوه بلقیس با ۳۳۰۰ متر ارتفاع، مرتفع‌ترین قله‌ این منطقه است. پس از پیداشدن آثاری از زندگی ماد‌ها این ناحیه «مادنشان» نامیده شد و با گذر زمان به «ماهنشان» تغییر کرد.

رنگ های خاص و رنگین‌کمانی این تپه‌ها به قدری زیبا و حیرت‌آور هستند که گویی در سیاره‌ای دیگر قدم گذاشته‌اید. درگذشته زنان روستایی هنگام نوروز از این خاک‌ها برای رنگ کردن خانه‌هایشان استفاده می‌کردند و اگر خوش‌شانس باشید هنوز‌ هم می‌توانید این خانه‌ها را پیدا کنید.

کوه‌ های رنگی ماهنشان جاذبه‌های گردشگری زیادی را درخود جای داده‌اند؛ رودخانه‌های متعدد، چشمه‌ها، باغ‌ها، دریاچه‌های آب شیرین و دریاچه‌ پری از زیباترین جاذبه‌های ماهنشان به‌شمار می‌روند. در سفر به زنجان سعی کنید یک روز کامل را به این منطقه اختصاص دهید تا از ثبت عکس‌های زیبا محروم نشوید.

گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه یکی از آثار میراث جهانی ایران است که در دوره ایلخانیان ساخته شد و از جاهای دیدنی زنجان به شمار می‌آید. این گنبد به دستور سلطان محمد خدابنده ملقب به اُلجایتو احداث گردید تا پیکر امام علی(ع) و امام حسین(ع) را به آنجا منتقل کنند. مخالفت‌های عالمان شیعه و خوابی پریشان، سلطان محمد را از انجام این کار پشیمان کرد و سرنوشت باعث شد این مکان دیدنی به مدفن خودش تبدیل شود.

در زیر بنای گنبد سلطانیه دالان‌هایی زیرزمینی وجود دارد که بسیاری معتقدند برای برگزاری آیین‌های دینی ساخته شده‌اند. گنبد سلطانیه بزرگترین گنبد تاریخی ایران و بزرگترین گنبد خشتی جهان به‌شمار می‌رود. از حیث ارتفاع نیز این گنبد سومین گنبد جهان بعد از گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره و گنبد مسجد ایاصوفیه است.

گنبد سلطانیه در گذشته به عنوان ساعت آفتابی نیز مورد استفاده قرار می گرفت. بر روی دیوار‌های این بنا، آیات قرآن و کلمات الله، محمد و علی به چشم می‌خورند. شاید از خود بپرسید این سازه چطور پس از ۷۰۰ سال سالم باقی‌مانده است؛ گنبد سلطانیه از دو لایه ساخته شده است و همین دلیل باعث شده‌است گذر سالیان دراز تاثیری در سلامت سازه نداشته باشد.

برای بازدید از گنبد سلطانیه باید ۴۳ کیلومتر از شهر زنجان دور شوید و به سمت شهر سلطانیه حرکت کنید. گنبد آبی‌رنگ و بزرگ این مکان دیدنی از دور توجه شما را به خود جلب خواهد کرد.

موزه مردم‌ شناسی زنجان (رختشوی‌ خانه)

اگر به معماری دوره قاجار علاقه دارید بنای تاریخی رخت‌شوی‌خانه در محله معروف باباجمال در مرکز شهر زنجان انتخاب مناسبی برای گشت‌وگذار شما در زنجان است. هدف از ساخت رختشوی‌ خانه تأمین امنیت و آسایش زنان در مکانی سرپوشیده بود اما امروزه این مکان مهم‌ترین موزه استان زنجان است که انواع لباس‌های محلی، زیورآلات، و وسایل قدیمی را به نمایش گذاشته است.

موزه‌ رختشویخانه با طراحی زیبا ترکیبی بی‌نقص از نورگیر‌ها، ستون‌ها، قوس‌ها و حوضچه‌ها است. بلیت بازدید از این مکان دیدنی تنها ۴۰۰۰ تومان است و شما با گذراندن یک ساعت می‌توانید تمام بخش‌های آن را تماشا کنید. بنای رختشویخانه یکی از جاهای دیدنی زنجان است که سرپوشیده بودن آن فضایی مناسب برای روز‌های سرد و بارانی و روز‌های گرم تابستان فراهم کرده است.

قلعه بهستان

قلعه بهستان یا دژ کهن در شهرستان ماه‌ نشان کنار رود قزل اوزن ساخته شده است. این دژ باستانی که از زمان مادها به جای مانده، یکی از ۲۰ قلعه تاریخی این منطقه بشمار می‌رود و ظاهر بسیار عجیبی دارد. مردم زنجان از این مکان دیدنی با عنوان قلعه دیو یاد می‌کنند زیرا آنها اعتقاد دارند که در گذشته دیو‌ها روی تخته‌سنگ‌های مسطح بالای ستون‌های قلعه استراحت می‌کردند.

جنس قلعه بهستان از خاک سفت است و ظاهری شبیه به یک دسته قارچ دارد. طبقات فوقانی این دژ برای دفاع و طبقات تحتانی برای نگهداری آذوقه مورد استفاده قرار می‌گرفت. قلعه بهستان با اتاق‌های بزرگ و کوچک، بقایای چند حوض، پله‌ها و دالان‌ها، سیستم لوله‌کشی منحصربه‌فرد و ظاهر عجیبش از جذابترین جاهای دیدنی زنجان است.

بازار زنجان

بازار سنتی زنجان حدود ۷۰ سال پیش احداث شد و از آن زمان به بعد چندین مسجد، گرمابه، و راسته به آن اضافه شده است. معماری دوران قاجار به خوبی در حجره‌ها، سوق‌ها، کاروانسرا‌ها و سراهای این بازار دیده می‌شود. این بازار چندین ورودی دارد و شما می‌توانید از طریق خیابان اصغریه، خیابان سعدی جنوبی، خیابان فردوسی و خیابان امام وارد آن شوید.

بازار زنجان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران است و از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در آن پیدا می‌شود. این بازار ۸ راسته و ۱۰۰۰ حجره دارد، بنابراین شما با هر سلیقه‌ای می‌توانید از محصولات ارائه شده در بازار خرید کنید. حتی اگر قصد خریدکردن ندارید، گشت‌وگذار در این بازار سنتی حال‌ و هوایی وصف‌نشدنی به شما خواهد داد.

بازار قیصریه یکی از پررونق‌ترین بخش‌های بازار زنجان است که اجناس لوکس و گرانبها در آنجا به فروش می‌رسد. گرمابه‌ «حاج داداش» یکی از بنا‌های تاریخی بازار زنجان است که امروزه با تغییر کاربری به سفره‌خانه‌ای دلنشین تبدیل شده است تا اگر هنگام پیاده‌روی خسته شدید در کنار استراحت و صرف غذا و چای، از آرامش و معماری بی‌نظیر آن نیز لذت ببرید.

مسجد حسینیه‌ اعظم زنجان

مسجد حسینیه اعظم زنجان یکی معروف‌ترین جاهای دیدنی زنجان است که بعد از قربانگاه منا، دومین قربانگاه جهان اسلام محسوب می‌شود. عمده شهرت حسینیه اعظم زنجان به ‌دلیل مراسم عزاداری روز هشتم محرم، برای حضرت ابوالفضل‌العباس(ع) است. شور حسینی این دسته‌ی عزاداری هرساله مسلمانان زیادی را از اقصی نقاط ایران و جهان به شهر زنجان می‌کشاند.

با توجه به اسناد موجود در حسینیه، این مسجد قدمتی صد ساله دارد و توسط حاج میرزا محمد نقی و حاج میرزا بابایی وقف شده است. ساخت مسجد به دوره‌ی صفویه بازمی‌گردد و از دستاورد‌های ورود مذهب شیعه به این سلسله است. حسینیه اعظم ۱۲ هزار متر‌مربع مساحت دارد و شامل چند شبستان‌، کتابخانه، صندوق قرض‌الحسنه و… می‌شود.

برای رفتن به مسجد حسینیه اعظم زنجان باید به جنوب شهر زنجان رفته و از خیابان فردوسی به مسجد برسید. مردم زیادی در ماه محرم به زنجان سفر می‌کنند تا در میان سیل جمعیت پرشور هواداران حسینی قلب خود را آکنده از عشق به امام حسین (ع) کنند.

معبد داش‌ کسن

معبد داش‌کسن که به معبد اژدها نیز شهرت دارد، بنایی صخره‌ای در حاشیه روستای ویر است. این روستا در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر سلطانیه در دل کوه‌ها واقع شده است. قدمت معبد اژدها به دوره‌ی ایلخانیان بازمی‌گردد. این معبد دو نقش برجسته‌ی اژدها و چند محراب اسلامی را در خود جای داده است.

معبد داش‌ کسن یکی از دیدنی های زنجان است که از فرهنگ مغولستان و چین در دوره‌ی ایلخانان تأثیر گرفته است. نقش‌های اژدها با ۵ متر طول و ۱.۵ متر ارتفاع درون یک حفاظ شیشه‌ای قرار دارند. الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده، دستور ساخت این معبد را داده، اما با مسلمان شدن ایلخانان ساخت بنا متوقف شده است.

راه دسترسی به معبد اژدها سال ۱۳۹۸ آسفالت شده است و حالا شما با خیال راحت می‌توانید از این مکان دیدنی بازدید کنید. اگر عاشق معماری دوران باستان هستید، حتما در سفر به زنجان از دیدن معبد داش‌کسن غافل نشوید.

مجموعه تفریحی ائل داغی

گذراندن اوقات خوش در زندگی، و به ویژه در سفر، چیزی است که همه آرزویش را دارند. مجموعه تفریحی ائل داغی یکی از پرطرفدارترین تفرجگاه‌های شمال زنجان است که در دامنه کوه گاوازنگ قرار دارد. قرارگیری این مجموعه در فاصله ۳ کیلومتری مرکز شهر آن را به مکانی مناسب برای گذراندن اوقات خوش مردم شهر و مسافران تبدیل کرده است.

هنگام سفر به زنجان و بازدید از این مجموعه تماشایی، دیدن اهالی منطقه که در مسیر ائل داغی مشغول پختن بلال و سیب‌زمینی و بال کبابی هستند هر انسانی را به وجد می‌آورد. همانطور که گفتیم خوراکی‌های خوشمزه زیادی انتظار شما را می‌کشند اما توصیه ما به شما این است که از لذت خوردن چای آتیشی و دوغ محلی غافل نشوید.

دوچرخه‌سواری، سینما ۵ بعدی، تئاتر، قایق‌ رانی، ماهی‌ گیری در آب سد، و سورتمه‌ سواری در فصول سرما، تنها چند نمونه از کارهایی تفریحی گردشگران این منطقه است. اگر اهل تفریحات هیجانی هستید حتما پرواز با پاراگلایدر را تجربه کنید.

ائل داغی همواره میزبان همایش‌ها و جشنواره‌هایی نظیر همایش پیاده‌روی خانوادگی و جشنواره آش و صنایع دستی است، پس اگر خواستید می‌توانید در این همایش‌ها نیز شرکت کنید. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید، ترافیک این منطقه در روزهای تعطیل است. بنابراین هنگام سفر به زنجان برای بازدید از مجموعه تفریحی ائل داغی زمانبندی درستی داشته باشید.

مسجد جامع زنجان

مساجد از جمله جاهای دیدنی هستند که معماری بی‌نظیرشان چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. مسجد جامع زنجان که به مسجد سید معروف است، اثری هنری و البته مذهبی است که در دوره قاجاریه بنا نهاده شده است. مسجد جامع زنجان یکی از بزرگترین و زیباترین مدارس دینی ایران است و به همین دلیل در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

اولین چیزی که پس از ورود به مسجد توجه شما را جلب خواهد کرد ایوان‎های چهارگانه‌ای است که در چهار ضلع مسجد به شکل قرینه قرار گرفته‌اند. صحن‌ بزرگ مسجد به همراه حجره‌ها و شبستان‌ها زیبایی خاصی به مسجد بخشیده است. اگرچه این مسجد مورد مرمت قرار گرفته است اما کاشی‌کاری‌های رواق جنوبی هنوز اصالت خود را حفظ کرده‌اند.

قرارگیری مسجد جامع در بافت قدیمی شهر زنجان بازدید از آن را آسان کرده است. چند جاذبه گردشگری دیگر نیز در اطراف این مسجد واقع شده‌ است و شما می‌توانید به راحتی یک روز خود را برای بازدید از مکان‌های دیدنی این منطقه اختصاص دهید.

حمام سنتی حاج داداش

حمام سنتی حاج داداش تنها گرمابه ستون سنگی زنجان است که در بازار سنتی زنجان، روبه‌روی مسجد میرزایی قرار دارد. این حمام ۱۵۰ سال قبل توسط فردی به نام حاج داداش ساخته شده و به همین دلیل نامش را حاج داداش گذاشته‌اند.

حمام حاج داداش در سال ۱۳۷۸ با حفظ بافت سنتی خود به سفره‌خانه تغییر کاربری پیدا کرده است. زیباترین بخش حمام گنبد اصلی آن است که روی چهار ستون سنگی با بدنه‌‌ای مارپیچی قرار گرفته است. گچ کاری‌ها و کاشی‌های رنگی استفاده شده در بنا، فضای سنتی سفره‌خانه و حوض موجود در زیر گنبد اصلی فضایی بسیار آرامش‌بخش برای گردشگران فراهم کرده‌اند.

دریاچه پری

دریاچه پری که به دریاچه شورگلی و خندقلو نیز معروف است در دهستان اوریاد، ۴۵ کیلومتری شهرستان ماهنشان، قرار دارد و تنها دریاچه طبیعی و یکی از جالب‌ترین جاهای دیدنی زنجان به‌شمار می‌رود. این دریاچه که نامش را از روستایی در نزدیکی خود گرفته دارای چشم‌اندازی زیبا و هوایی مطبوع است.

دریاچه پری ۵۰۰ مترمربع مساحت دارد و آب مصارف کشاورزی و پرورش ماهی کشاورزان منطقه را تامین می‌کند. دشتی سرسبز دریاچه پری را احاطه کرده و کو‌ه‌های سر به ‌فلک کشیده فضایی دیدنی و چشم‌نواز برایتان ایجاد کرده است. دریاچه خندقلو همچون سرابی در دل دشت خودنمایی می‌کند.

اگر قصد دارید به زنجان سفر کنید، حتما در فصل بهار و تابستان از دریاچه پری بازدید کنید و غروب خورشید را در این مکان دیدنی نظاره کنید. شاید اگر خوش‌شانس باشید موجوداتی شگفت‌انگیز همچون پری از دل دریاچه بیرون آمده و با شما عکس سلفی گرفتند.

آبشار شارشار

آبشار شارشار یکی از زیباترین جاهای دیدنی زنجان است که در ۵ کیلومتری دریاچه سد تهم قرار گرفته است. آب‌و‌هوای خنک این منطقه در فصل تابستان گردشگران زیادی را به سمت آبشار می‌کشاند.

متأسفانه این آبشار پس از آبگری سد به زیر آب رفته اما خود سد تهم هنوز زیبایی‌های زیادی دارد. دریاچه مصنوعی تهم آبی بسیار زلال دارد و درختان پیرامون آن منظره‌ای همچون یک تابلوی نقاشی ایجاد کرده‌اند.

رودخانه قزل‌اوزن

قِزِل‌اوزَن یکی از طولانی‌ترین و پرآب‌ترین رودهای ایران است که از ارتفاعات چهل‌چشمه کردستان سرچشمه می‌گیرد. اگرچه کلمه قزل در زبان ترکی به معنای طلا است اما به این خیال نباشید که در این رودخانه طلا پیدا کنید زیرا قزل‌اوزن در واقع به معنا رودخانه بزرگ و شکوهمند است.

رودخانه قزل‌ اوزن در مسیر خود از شهر‌های زیادی همچون دیواندره، بیجار، ماه‌نشان، میانه و ممان می‌گذرد و مزارع و باغات زیادی را سیراب می‌کند. این رودخانه در طول تاریخ جایگاه مهمی در این منطقه داشته و مورخان زیادی از آن یاد کرده‌اند.

اگر از آن دسته افرادی هستید که گردشگری و سفر جزء مهمی از زندگی شماست باید به این ضرب‌المثل توجه داشته باشید که «هر کجا آب هست، آبادانی هست»؛ پس می‌توانید مطمئن باشید که بازدید از این رودخانه شما را با شهر‌های آباد و طبیعتی دلنشین آشنا خواهد کرد.

پیست اسکی پاپایی

مسافرت در زمستان حال و هوای خاص خود را دارد. پیست اسکی پاپایی در ۴۵ کیلومتری جنوب غربی زنجان و ۳ کیلومتری شهرستان ایجرود همه ساله پذیرای گردشگران زیادی است. ظرفیت پذیرش این پیست اسکی با ۸۰ هکتار وسعت ۵ هزار نفر در روز است.

از جمله امکانات پیست اسکی ایجرود می‌توان به دستگاه‌های بالابر، ماشین برف‌کوب، بوفه، مدرسه اسکی، تله‌اسکی، سوئیت، رستوران، کافی‌شاپ و پارکینگ اشاره کرد. برای بازدید از این مکان دیدنی نیازی نیست اسکی روی برف بلد باشید و اکثر افرادی که از این منطقه دیدن می‌کنند از شادی وصف‌ناپذیر برف‌بازی با دوستانشان لذت می‌برند.

پل میر بهاءالدین

پل میر بهاءالدین در ابتدای جاده بیجار روی رودخانه زنجان‌رود واقع شده است. اگرچه قدمت این پل به دوره ناصر‌الدین‌شاه باز‌ می‌گردد اما پایه‌هایی از جنس سنگ‌های تراشیده و ملات آهک باعث استواری پل در گذر زمان شده است. در گذشته رودخانه زنجان‌رود بسیار طغیانگر بوده و به همین دلیل خیری به نام حاج میر بهاءالدین تصمیم می‌گیرد برای رفاه مردم این پل را احداث کند، اما متأسفانه این رود امروزه بسیار کم‌آب شده است.

بهترین زمان بازدید از پل میر بهاءالدین یا پل کهنه فصل بهار و با جاری شدن رودخانه است. پل کهنه ۱۰۰ متر طول، ۶ متر عرض و ۱۱ متر ارتفاع دارد. سه دهانه به صورت طاق‌های ضربی برای این پل طراحی شده است تا هنگام خروش رودخانه پاسخگوی حجم زیاد آب باشد.

مسجد خانم

سال ۱۳۲۲ یکی از زنان ثروتمند دوران قاجار به نام جمیله خانم تصمیم می‌گیرد مسجدی در شهر زنجان احداث کند؛ بنابراین به استاد اسماعیل بنا سفارش ساخت آن را می‌دهد. معماری این مسجد با مناره‌های قطور و کوتاه با تزئینات پرکار و نقوش هندسی زیبا به خوبی نشان‌دهنده معماری دوران قاجار است.

برای رفتن به مسجد خانم باید از خیابان امام وارد کوچه فخیم‌الدوله شوید. ورودی مسجد با پلانی U شکل حس دعوت‌کنندگی را به گردشگران القاء می‌کند. از جمله فضا‌های دیدنی مسجد می‌توان به صحن، شبستان تابستانی و زمستانی، حجره‌ها، کاشی‌کاری‌ها و ایوان‌های کوچک اشاره کرد.

دودکش جن

دودکش جن یا هودو (Hoodoo) اصطلاحی در علم جغرافیا است و به ستون‌های تشکیل شده از رسوبات آبرفتی زیر تخته‌سنگ‌های بزرگ که اطراف آن‌ها به دلیل فرسایش از بین‌رفته‌است اطلاق می‌شود. شاید از نام این پدیده کمی بترسید اما دودکش‌ های جن هیچ ارتباطی با جن و پری ندارند. در زمان قدیم سازه‌هایی که ساخت آنها برای انسان دشوار بوده را به دیو و جن نسبت می‌دادند.

دودکش‌ های جن بیشتر در آمریکا دیده می‌شوند اما خوش‌بختانه برای دیدن آنها از نزدیک لازم نیست به آمریکا سفر کنید. اگر به زنجان سفر کنید و به سمت شهرستان ماه‌نشان حرکت کنید چند دودکش جن خواهید دید.

امامزاده سید ابراهیم

آرامگاه امامزاده سید ابراهیم در شهر زنجان یکی از بنا‌های دیدنی این استان است که در حد فاصل چهارراه انقلاب و بلوار آزادی واقع شده است. این بنای متبرّک در مجاورت راسته فرعی بازار زنجان قرار گرفته و در سال ۱۳۴۰ به طور کامل بازسازی شده است.

شجره این امامزاده مورد اختلاف علما است و گروهی ایشان را به امام سجاد (ع) و گروهی دیگر ایشان را به حضرت عباس نسبت می‌دهند. این امامزاده یکی از پربازدید‌ترین مناطق دیدنی زنجان است و مردم زیادی برای عرض ارادت به سید ابراهیم و تماشای مناره‌ها و معماری زیبای مسجد به آن سر می‌زنند.

دژمنده

شهر زیرزمینی دژمنده در روستای خوئین مکانی بی‌نظیر است که در گذشته به عنوان مخفیگاه مورد استفاده قرار می‌گرفته‌ است. این شهر زیرزمینی چندین ورودی دارد اما تا به حال دو ورودی آن بازگشایی شده است. شاید باورنکردنی به نظر برسد اما نشست یک خانه در روستای خوئین باعث کشف این شهر زیرزمینی شده است.

دژمنده با دالان‌های پرپیچ‌وخم در عمق ۴ متری از سطح زمین ساخته شده است. دقیقا مشخص نیست که این بنا در چه دوره‌ای احداث شده اما گروهی از محققان ساخت آن را به دوره سلجوقیان نسبت می‌دهند. وجود اتاقک‌ها و منافذ زیاد حاکی از آن است که این شهر زیرزمینی برای اختفاء طولانی‌مدت در نظر گرفته ‌شده ‌است.

میل خویین

میل خویین در ۶۰ کیلومتری جاده زنجان به بیجار قرار گرفته است. این میل که شباهت زیادی به سایر برج‌ های دیده‌ بانی در تاریخ ایران دارد، بر فراز ارتفاعات ضلع غربی روستای خویین دیده می‌شود. نام این برج، از نام روستا گرفته شده است و اهالی روستا آن را «گنبذ» یا گنبد نیز می‌گویند. روستای خویین در سال‌های اخیر به‌دلیل برخورداری از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی به‌عنوان روستای نمونه گردشگری شناخته شده است.

وجود گورستان متروکه در اطراف بنا با وسعتی بیشتر از چهار هکتار، ویژگی مهم این اثر تاریخی است. همچنین نزدیکی و چگونگی ارتباط بنا با آثار تاریخی روستا و موقعیت مکانی منحصربه‌فرد آن، از دیگر خصوصیات این میل باقدمت است که سبب جلب‌توجه کارشناسان و انجام تحقیقات بیشتری درباره آن می‌شود. برخی کارشناسان بر این عقیده‌اند که برج میل خویین، احتمالا در گذشته مزین به تزیینات و کتیبه بوده است؛ اما به‌دلیل تعمیرات غیرکارشناسانه، شواهد و مدارک مزبور از بین رفته‌اند و در زیر لایه‌های سیمان و گچ مخفی شده‌اند. برج میل خویین در شانزدهم آبان ماه ۱۳۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.

باغ و عمارت معین

باغ و عمارت تاریخی معین در ضلع جنوب غربی شهر زنجان، از شمال در مجاورت رودخانه زنجان رود و در غرب پل سردار قرار دارد. این بنای زیبا از دیدنی های زنجان به شمار می‌رود و توسط یکی از متمولان شهر در دوره قاجاریه ساخته شده است.

بنای داخل خانه باغ معین با معماری قاجاری و الهام گرفته از قصرهای آن دوران ولی در ابعاد کوچکتر احداث شده است. بنا دارای طرح محوری تقارن بوده و به جای حیاط در وسط باغ بزرگ زیبایی قرار گرفته است. دو اتاق این بنا از همه زوایا به باغ اشراف دارند. ایوان سرتاسر ضلع جنوبی را در بر گرفته و از طریق پله ای شرقی و غربی به کف حیاط مرتبط می شوند. بالای پله دو ستون بزرگ آجری قرار دارد که تا ارتفاع ۵۰ سانتی متر از سنگ در ساختار این ستون ها استفاده شده است. این ستون ها دارای سرستون های تزئین شده با آجر و قالب های گچی هستند. چهار ستون چوبی نیز حدفاصل دو ستون آجری قرار گرفته است که فاصله آنها را با نرده های چوبی آراسته اند.

درها و پنجره ها از جنس چوب گردو و با قاب بندی چوبی هستند که شیشه های شفافی درون قابهایشان کار گذاشته شده است. اطراف نمای خارجی درها و پنجره ها تزئینات آجری منحصر بفردی به چشم می آید. سقف بنا شیروانی بوده که با نقش گل و بوته نقاشی شده است. این بنا زیرزمینی سرتاسری دارد که دو درب چوبی برایش در نظر گرفته شده است و دو پنجره مشبک آبی رنگ روشنایی فضا را تأمین می کند.

این اثر تاریخی از دو قسمت خانه و باغ تشکیل شده که لمبه کوبی های زیبای سقف و سر ستون های منقوش از تزیینات شاخص این بنا است. خانه در وسط باغی مشجر قرار دارد که یک حوض با چند جوی انشعابی، آب را به نقاط مختلف باغ هدایت می کنند.

قلعه تخت بلقیس

قلعه تخت بلقیس که در مرز استان‌های زنجان و آذربایجان غربی واقع شده است، تنها هشت کیلومتر با تکاب فاصله دارد و در شهرستان ماهنشان جای گرفته است. دو قله در محل واقع شده‌اند که قلعه با محوطه‌ای به مساحت ۵۰ در ۶۰ متر مربع، روی قله جنوبی احداث شده است. برای ساخت بنا از مصالحی نظیر آجر، قطعات سنگ و ماسه زرد رنگ استفاده کرده‌اند.

بقعه چلبی اوغلی

بقعه چلبی اوغلی در مسیر سلطانیه-خدابنده قرار گرفته و توسط یکی از مریدان مولانا ساخته شده است. بنای چلبی اوغلی از دو بخش خانقاه و مقبره تشکیل شده و در ساخت آن از عقاید صوفیه الهام گرفته شده است. این بنای تاریخی از دیرباز مورد توجه تاریخ‌نویسان و گردشگران ایرانی و خارجی بوده و نگاره‌هایی قدیمی از آن موجود است.

مقبره چلبی اوغلی تنها ۵۰۰ متر با گنبد سلطانیه فاصله دارد، پس در بازدید از گنبد معروف سلطانیه از دیدن این مکان غافل نشوید. بلیت ورودی چلبی اوغلی ۳۰۰۰ تومان است و شما با پرداخت این مبلغ ناچیز و صرف نیم ساعت وقت می‌توانید معماری و حال و هوای گذشته را لمس کنید.

عمارت دارائی

موزه و عمارت دارائی (دیوان استیفاء) در بافت تاریخی شهر زنجان و محله سبزه میدان قرار گرفته است. عمارت دارایی تحت تأثیر نوآوری‌ها و خلاقیت‌های سه تن از معماران ارمنی‌ تبار دوران قاجار به نام‌های وارطان هوانسیان، پل آبکار و گابریل گورکیان ساخته شده است.

عمارت دارائی در ابتدا به عنوان ساختمان اداری مورد استفاده قرار می‌گرفت اما پس از مدتی به اداره دارایی تبدیل شده و حالا نیز به عنوان موزه در دسترس عموم است. در بازدید از این موزه می‌توانید اشیاء قدیمی مانند ظروف مسی، انواع چاقو و شمشیر، گلیم، چاروق و مصنوعات ملیله‌کاری‌ شده را تماشا کنید.

مسجد چهل‌ ستون زنجان

مسجد چهل‌ ستون زنجان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های علمیه دوره قاجار بوده و علمایی معروف همچون ملا علی قارپوز آبادی در آن تدریس می‌کردند. ویژگی دیدنی این مسجد صحن و شبستان‌های بزرگی است که طاق‌های آن به صورت متقارن روی ۳۲ ستون قطور استوار شده‌اند.

مسجد چهل‌ستون در راسته حجت‌الاسلام واقع شده است. گچ‌کاری‌ها و کاشی‌کاری‌های زیبا به خوبی نشان‌دهنده معماری دوران قاجار هستند. اگرچه قدمت این مسجد به ۱۰۰ سال می‌رسد اما در گذر زمان چندین بار مرمت شده و حالا جزو جاهای دیدنی زنجان محسوب می‌شود.

پل سردار زنجان

پل سردار یکی‌دیگر از پل‌هایی است که روی رودخانه زنجان‌ رود احداث شده است. در سال ۱۳۳۳، ذوالفقارخان اسعد‌الدوله برای حل مشکلات مردم در عبور و مرور تصمیم گرفت این پل را بسازد. پل قلتوق یا پل سردار نبوغ و معماری هنرمندان ایرانی دوران قاجار را به رخ گردشگران می‌کشد.

پل سردار یک دهانه بزرگ و دو دهانه کوچک دارد و روی پایه‌های پل نیز دو دهانه با قوس تزئینی کار شده است. طول پل سردار به ۸۰ متر می‌رسد و ارتفاع آن در بالاترین نقطه از سطح بستر رودخانه ۱۲ متر است.

موزه باستان‌ شناسی زنجان (مردان نمکی)

اگر قصد سفر به استان زنجان را دارید حتما از عمارت ذوالفقاری دیدن کنید. این عمارت امروزه به موزه باستان‌شناسی زنجان تبدیل شده است و در سه بخش پیش از تاریخ، بخش تاریخی و بخش تاریخ اسلام پذیرای گردشگران است. یکی از آثار باستانی معروف و جذاب این موزه مردان نمکی است.

مردان نمکی به شش مومیایی کشف‌شده در معدن نمک چهرآباد زنجان گفته می‌شود. از میان این شش مرد نمکی، سه تن از آنان به دوران هخامنشیان (۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح)، و دو تن از آنان به دوره ساسانیان (۴۰۰ تا ۶۰۰ سال پس از میلاد مسیح) مربوط هستند. مرد نمکی شماره ۴ سالم‌ترین و کامل‌ترین جسد نمکی زنجان است که اکنون در موزه ذوالفقاری نگهداری می‌شود.