سردشت و پیرانشهر در غرب کشور در استان آذربایجان غربی قرار دارند. فاصله بین شهرستان سردشت و پیرانشهر چیزی حدود یک ساعت و نیم است. این دو شهر از مناطق کردنشین هستند و زبان اغلب ساکنین آن کردی است. محیط بکر، آب و هوای خوب و جاذبه های طبیعی این منطقه هر ساله افراد زیادی را از سرتاسر ایران راهی سردشت و پیرانشهر می‌کند. در این مطلب جاهای دیدنی پیرانشهر و سردشت را به شما معرفی می‌کنیم.
جاهای دیدنی سردشت
شهرستان سردشت در دامنه کوهی به نام «گِرده سور» قرار گرفته است. بسیاری از مناطق سردشت کوهستانی بوده و بخش‌های بسیاری نیز با جنگل‌های انبوه پوشیده شده است. از نظر موقعیت جغرافیایی، این شهرستان حدود ۶۰ کیلومتر با بانه، ۹۰ کیلومتر با پیرانشهر، ۱۰۵ کیلومتر با بوکان و ۱۲۰ کیلومتر با مهاباد فاصله دارد.
آبشار شلماش
معروف ترین جاذبه سردشت که در روزهای گرم سال، همواره میزبان هزاران گردشگر از سراسر ایران است همین آبشار است. شلماش به معنی «تخته سنگ بزرگ» است و برای بازدید از آن باید راهی جنوب شهرستان سردشت شد.
شلماش در حقیقت یک آبشار نیست، بلکه مجموعه‌ای از سه آبشار مختلف با فاصله ۲۰۰ متری از یکدیگر است که در نزدیکی روستایی به همین نام و دره‌ای سرسبز قرار گرفته و ترکیب آنها با درختان بلوط اطراف، منظره‌ای خیال‌انگیز را در ذهن ایجاد می‌کند.
دیدن آبشارِ اول بسیار آسان است، ولی اگر بخواهید سایر آبشارهای پرآب این منطقه را ببینید، باید کمی پیاده‌روی کرده و به پایین دره بروید. خوشبختانه در این منطقه امکانات رفاهی و خدماتی کاملی از جمله پارکینگ، سرویس بهداشت، رستوران و فروشگاه‌ها در دسترس مسافران است.
چشمه کانی گراوان
یکی دیگر از مکان‌هایی که توصیه می‌کنیم در سفر به سردشت از آن بازدید کنید، چشمه کانی گراوان است. این جاذبه گردشگری مشهور در ۱۲ کیلومتری شمال شرق شهرستان سردشت و نزدیکی روستای «ربط» واقع شده و بیشتر با آب سردی که از دل این چشمه می‌جوشد، شناخته می‌شود. همچنین، محیط رنگارنگ و آهکی این چشمه هم احتمالا نخستین چیزی خواهد بود که توجه شما را به خود جلب می‌کند. در حقیقت، سازه اصلی و طبیعی این چشمه، از دور ظاهری مانند یک آبشار رنگارنگ دارد که گویی از بالای کوه در جریان است.
گراوان در زبان کردی به معنای «آب سخت و سنگین» است و شاید بتوان گفت علت انتخاب چنین نامی برای این چشمه، وجود املاح و مواد معدنی بسیار زیاد در آب آن است. از آب چشمه کانی گراوان برای درمان بسیاری از بیماری های پوستی نیز استفاده می‌شود. جالب است بدانید رودخانه پرآب زاب هم از کنار همین چشمه می‌گذرد.
رودخانه زاب
«زاب» با ۴۰۰ تا ۴۴۰ کیلومتر طول، یکی از بلندترین رودخانه‌های آذربایجان غربی است که از ارتفاعات پیرانشهر سرچشمه می‌گیرد و بعد از دریافت انشعابات مختلف، وارد خاک عراق شده و نهایتا به دجله می‌پیوندد.
شاید نتوان «زاب» را به عنوان یک جاذبه دیدنی با مکانی مشخص معرفی کرد، ولی بی‌شک بازدید از مناظر حیرت‌انگیزی که کنار این رودخانه شکل گرفته‌اند، خاطره‌ای تکرارنشدنی را برای شما رقم خواهند زد.آب آبشار شلماش، که پیش‌تر درباره‌اش گفتیم به این رودخانه می‌ریزد.
منطقه آلان
در ۱۳ کیلومتری جنوب سردشت، یکی دیگر از سرسبزترین و خوش آب‌وهواترین مناطق این شهرستان یعنی منطقه آلان را می‌توان پیدا کرد. منطقه آلان که در حقیقت یکی از زیباترین منطقه‌های استان آذربایجان غربی محسوب می‌شود، میزبان روستاها، آبشارها و جنگل‌های انبوهی است که بی‌شک هر کسی از دیدن آنها لذت می‌برد.
«بیتوش» یکی از همین روستاهاست که در منطقه مرزی ایران و عراق جا خوش کرده و طی زمستان، محصولات صیفی بسیاری در آن برداشت می‌شود. گلاب‌های وحشی، انار و انجیر نیز از محصولات محبوب این روستا هستند. اینجا روستای «مزره» یا «مزرعه» با بادهای تند و سردی که به «باد سیاه» شهره است نیز محبوبیت بالایی در منطقه آلان دارد. از دیگر مکان‌های مهم منطقه آلان می‌توان به روستای گرویس و آبشار رزگه اشاره کرد.
آبشار رزگه
آبشار رزگه یکی از دیدنی های سردشت با ۱۱۵۰ متر ارتفاع از سطح دریاست که از بالای صخره‌هایی بلند به پایین می‌ریزد. این آبشار زیبا که در فصل بهار بسیار پرآب می‌شود، در حاشیه جاده ارتباطی میان سردشت و روستای مرزه قرار گرفته است. آبشار رزگه بیش از ۱۵ متر ارتفاع دارد و اواخر بهار تا اواخر تابستان، بهترین زمان برای تفریح در کنار آن است.
پل قلعه تاسیان (پل قلاتاسیان)
در کنار جاذبه‌های طبیعی، سردشت میزبان آثار تاریخی جذابی نیز هست که توصیه می‌کنیم در سفر به آذربایجان غربی حتما از آنها دیدن کنید. پل قلعه تاسیان که با نام «پل قلاتاسیان» نیز شناخته می‌شود، در مسیر جاده پیرانشهر به سردشت، در قسمت شمالی رودخانه زاب کوچک و بر سر راه قدیمی سیرآباد به مهاباد قرار گرفته و گفته می‌شود در قرن سیزدهم به دستور شیخ مولانا ساخته شده است؛ از این رو به آن «پل مولانا» نیز می‌گویند. ظاهرا نام قلاتاسیان نیز از قلعه‌ای که در نزدیکی آن در دوران سامانیان ساخته شده، گرفته شده است.
پل قلعه تاسیان ۵۰ متر طول دارد و ارتفاع آن به ۱۰ متر می‌رسد. از ۵ پایه پل، فقط یکی از جنس لاشه سنگ و ملات باورج است و مابقی ستون‌ها توسط سنگ‌های طبیعی رودخانه ساخته شده است. نام این پل در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
حمام تاریخی سردشت
حمام تاریخی سردشت، یادگار دوران قاجار در این شهرستان زیباست که از آن با نام‌های دیگری از جمله گرمابه بیستون نیز یاد می‌کنند. این حمام به دستور سردار کل عزیز خان مکری، سیاستمدار کرد در زمان قاجار ساخته شده و ریشه در فرهنگ غنی و تاریخچه کهن شهرستان سردشت دارد.
در کنار این حمام یا همان گرمابه بیستون نیز می‌توان پارک شهر را که در گذشته با نام «کاروانسرای الیاس آقا» شناخته می‌شده است، پیدا کرد. جالب است بدانید این حمام تا چند سال پیش به صورت عمومی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
تپه باستانی ربط سردشت
استان آذربایجان غربی از قدیمی‌ترین مناطق ایران زمین است که آثار و بناهای باستانی متعددی در آن قرار دارند. در طول سال‌های گذشته کاوش‌های باستان‌شناسی در نقاط مختلف این استان منجر به کشف اشیای باستانی بسیاری شده‌اند. در این استان تپه‌های باستانی متعددی وجود دارند که یکی از معروف‌ترین آنها، تپه باستانی ربط سردشت است. در حال حاضر، کاوش‌های باستان‌شناسی در این منطقه برای تعیین حریم تپه باستانی ربط انجام می‌شود.
منطقه «موصاصیر» یا شهر آفتاب، از قدیمی‌ترین نواحی جهان به شمار می‌رود که در کتب باستانی به نام آن اشاره شده است. کارشناسان مدت‌های طولانی به‌دنبال کشف مکان امروزی این شهر باستانی بوده‌اند. در بازه‌هایی از زمان باستان‌شناسان به نقاطی در کشورهای ترکیه و عراق رسیدند که این مکان‌ها بیشترین احتمال قرارگیری شهر آفتاب در گذشته را داشتند؛ اما در طول سالیان اخیر، کارشناسان با کشف نشانه‌هایی از تپه باستانی ربط، این منطقه را نزدیک‌ترین گزینه به شهر باستانی آفتاب تشخیص داده‌اند. شهر آفتاب منطقه زیر فرمان اقوام اورارتویی بوده است که در حمله هشتم آشوری ها به تصرف این قوم درآمد.
تپه باستانی ربط نخستین بار در سال ۱۳۶۵ کشف شد و فصل اول کاوش‌های باستانی در آن در سال ۱۳۸۴ به پایان رسید. آثار باستانی حاصل از این کاوش‌ها قدمت این منطقه در عصر آهن را مشخص کردند. وسعت تپه باستانی ربط به حدود ۲۵ هکتار می‌رسد و بررسی کامل کارشناسان در این محدوده نیاز به نیروی کار فراوان و مدت زمانی طولانی دارد. بازدید از این منطقه باستانی سردشت در سفر به این شهر برای علاقه‌مندان به تاریخ خالی از لطف نیست.
بهترین زمان برای سفر به سردشت
همان‌طور که گفتیم، سردشت موقعیتی کوهستانی دارد و این یعنی در فصول پاییز و زمستان، هوایی بسیار سرد به همراه برف و باران فراوان در انتظارتان خواهد بود. اگر عاشق برف و باران هستید، زمستان به سردشت بروید؛ در غیر این صورت توصیه می‌کنیم در فصل بهار یا تابستان به همراه خانواده خود راهی آذربایجان غربی شوید.
گفتنی‌ست میانگین دمای هوا در شش ماهه اول سال، ۱۴ درجه سانتی‌گراد و میانگین دمای هوا در شش ماهه دوم، صفر درجه است! پس قبل از سفر، حتما به شرایط آب‌وهوایی این شهرستان توجه داشته باشید.
جاهای دیدنی پیرانشهر
پیرانشهر از جنوب به شهرستان سردشت و از غرب به اقلیم کردستان منتهی می‌شود. این شهر به دلیل قرارگیری در مسیر ترانزیت ایران با عراق و کشورهای حوزه مدیترانه نقش مهمی در تجارت کشور دارد. پیرانشهر به دلیل آب و هوای مطلوب و مناطق دیدنی مقصدی مناسب برای گردشگران است.
تپه باستانی سیلوه پیرانشهر
تپه سیلوه یکی از آثار ملی ثبت شده ایران در پیرانشهر است که قدمت آن مربوط به هزاره یک ق‌م ـ قرن ۸ ـ ۶ هجری قمری است و در تاریخ ۱۳۸۷/۰۸/۲۵ در مجموعه آثار تاریخی ایران ثبت شده است. نشانی این اثر ملی ثبت شده پیرانشهر شهرستان پیرانشهر، بخش لاجان، دهستان لاهیجان غربی، روستای سیلوه است.
سفال‌های شاخص در کنار ابزارهای سنگی، فلزی و استخوانی از یافته‌های شاخص دوره مفرغ در تپه سیلوه است.
آبشار خرپاپ
یکی از جذاب‌ترین مقاصد طبیعت‌گردی و جاهای دیدنی پیرانشهر که در نزدیکی آن قرار دارد، آبشار خرپاپ محسوب می‌شود. این آبشار در فاصله ۲۲ کیلومتری جنوب پیرانشهر و در دل جنگل‌های پردانان قرار گرفته است. این آبشار ۱۵ متر ارتفاع دارد و در فصل بهار، به دلیل ذوب برف‌ها در ارتفاعات و ریزش باران‌های بهاری، به پرآب‌ترین حد خود می‌رسد. برای دسترسی به جنگل‌های پردانان که تا ارتفاعات مرزی ایران و عراق امتداد یافته‌اند و پوشیده از درختان جنگلی، به‌خصوص صنوبر هستند، در جاده پیرانشهر به سردشت برانید و پس از ۲۵ کیلومتر، وارد جاده روستای گزگسک شوید. ادامه مسیر تا جنگل و آبشار باید پیاده پیموده شود.
روستای خورنج
روستای خورنج در پیرانشهر در فاصله ی ۲۰ کیلومتری شمال شرقی این شهر بر سر راه مهاباد نیز قرار دارد. این روستا در مجاورت منطقه ای قرار دارد که با سنگ های عظیم الجثه ای احاطه شده است و این سنگ ها به طرز شگفت انگیزی بر روی هم انباشته شده اند. در اطراف این روستا چندین تپه ی باستانی با تاریخ قبل از اسلام و یک کتیبه و همچنین آثار یک دژ محکم کوهستانی شناسایی شده اند که حکایت از تاریخ کهن و پرفراز و نشیب این منطقه دارد . بعضی از این آثار توسط سازمان میراث فرهنگی ثبت شده اند و بعضی دیگر در شرف ثبت شدن قرار دارند.
نکته جالبی که درباره سنگ های به جا مانده در روستای خورنج در پیرانشهر وجود دارد این است که هر کدام از سنگ هایی که در این منطقه وجود دارند اسم خاصی و همچنین داستان های مربوط به خودشان را دارا می باشند. محدوده ای که این سنگ ها اشغال کرده اند در حدود ۵/۲ کیلومتر مربع وبه شکل نواری سنگی در امتداد شرقی-غربی از شمال روستا می گذرد. در میان این سنگ ها، سنگ هایی یافت می شود که دارای نقش برجسته و کنده کاری شده حیواناتی مانند شتر و مار و پرنده هستند که اگر بصورت دقیق وعلمی مورد بررسی قرار گیرند امکان یافتن نقوش ماقبل تاریخی و یا کتیبه های سنگی دور از انتظار نیست.
جنگل های پردانان
جنگل های پردانان که در ۲۲ کیلومتری شهر زیبای پیرانشهر و در مسیر جاده کوهستانی و پرپیچ و تاب پیرانشهر به سردشت قرار گرفته اند یکی از زیباترین جلوه های طبیعت شهرستان پیرانشهر است که تا ارتفاعات مرزی ایران و عراق امتداد داده شده است. برای رسیدن به این جنگل های مرزی در مسیر پیرانشهر به سردشت پس از طی کردن مسافت ۲۵ کیلومتری با مشاهده تابلوی روستای گزگسک وارد راه فرعی روستا شده و خود را به این جنگل های زیبا برسانید.
به دلیل رویش فراوان گیاه گزنه در این منطقه و جنگل های پردانان نام این روستا نیز گزگسک نهاده شده است که واژه ای کردی و به معنای گزنه است. از این گیاه جنگ های سرسبز پردانان با انبوه درختان سرسبز در کنار رودخانه پرآب پردانان قرار گرفته اند که خود یکی از شاخه های اصلی رودخانه مهم زاب است. عبور این رودخانه خروشان از میان جنگل پردانان بر زیبایی و طراوت منطقه افزوده است. عبور رودخانه پردانان که بومی ها آن را چم بادین آباد می نامند از دل جنگل های پردانان سبب تولد یک آبشار زیبا و چشم نواز دو پله ای در دل این جنگل ها شده است که خرپاپ نامیده می شود. خرپاپ نیز واژه ای کردی و به معنای آب زیاد است. پردانان واژه ای کردی و به معنای پل ها است.
این نامگذاری در واقع برخاسته از پل های متعددی است که در دل جنگل بر روی رودخانه خروشان و سرد پردانان ساخته شده است. این پل های زیبا که از سنگ و چوب ساخته شده اند خود یکی از زیبایی های این جنگل استثنایی به شمار می آیند که منظره جذابی را بوجود آورده اند. طبیعت کوهستانی، جنگل های زیبا، پوشش گیاهی متنوع و سرسبز با انبوه درختان صنوبر، رودخانه ای پرآب، آبشار زیبا و آب و هوایی مطبوع سبب شده تا این جنگل های زیبا و چشم نواز به یکی از مقاصد جذاب گردشگران مبدل شود. این جنگل ها به خصوص در فصول بهار و تابستان مملو از حضور مردمان عاشق طبیعت است. جنگل های پردانان در فاصله ۱۲۹ کیلومتری شهر ارومیه واقع شده است.
کوهستان مرتفع قندیل
قندیل یکی از پر برف ترین کوه‌های ایران بوده ودارای یخچال‌های طبیعی فراوان است. صعود به قندیل را تنها به کوهنوردان حرفه‌ای توصیه می‌کنیم، چرا که این کوهستان همیشه پر برف است و گذر آن به تیمی حرفه‌ای با تجربه نیاز دارد. قندیل یکی از کوهستان های رشته کوه های زاگرس است که در مرز کردستان ایران و کردستان ترکیه قرار دارد.
این منطقه دارای تنوع جانوری و گیاهی غنی است و جانورانی چون انواع مارها، کل و بز کوهی، پرندگان شکاری، جوجه تیغی، گرگ، کفتار، خرس و پلنگ در آن یافت می‌شوند. گیاهان و درختانی چون ریواس گردو زالزالک (بلچ) آلبالو وحشی، رازیانه و شب بو پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می‌دهند.برای رسیدن به قله قندیل چیزی حدود ۴ روز زمان نیاز دارید، یعنی ۱۷ ساعت پیاده‌روی، لازم بدانید این کوهستان پناهگاه ندارد.
تپه باستانی شین آباد
تپه باستانی شین آباد با قدمتی که به دوران‌های تاریخی پس از اسلام بازمی‌گردد، در روستای شین آباد از توابع شهرستان پیرانشهر قرار دارد. در حوزه شهرستان پیرانشهر حدود ۱۱۳ تپه تاریخی شناسایی کرده‌‌اند که این امر بیانگر پیشینه تاریخی این منطقه و وجود تمدن‌های بزرگ پیش از اسلام در آن است. تپه شین آباد به‌عنوان یکی از این آثار ارزشمند، در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱، با شماره ثبت ۷۷۴۸ به‌عنوان یکی از مکان های دیدنی پیرانشهر در فهرست از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بازارچه مرزی پیرانشهر
بازارچه مرزی پیرانشهر یکی از مهم‌ترین دیدنی های پیرانشهر به شمار می‌رود که در امتداد خیابان امام واقع است و بیشتر مسافران هم به نیت بازدید و خرید از آن به این شهر مسافرت می‌کنند. از این مجموعه به‌عنوان یکی از نخستین و بزرگ‌ترین بازارچه‌های مرزی کشور یاد می‌شود. بازارچه مرزی پیرانشهر به دلیل پایین بودن قیمت‌ها و تنوع برندها مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.
ایران زیبا♡