جاذبه های گردشگری یزد؛ شهر آتش و آفتاب [تماشا کنید]

استان یزد چهارمین استان وسیع کشور و شهر یزد از پرجمعیت ‌ترین شهرهای ایران است؛ اولین شهر خشتی دنیا که نام‌های بسیاری به آن داده‌اند: از «شهر بادگیرها» و «شهر دوچرخه ها» تا «عروس کویر»، «شهر آتش و آفتاب» و «دارالعلم» و بسیاری نام‌های دیگر. طولانی ترین قنات دنیا هم در یزد قرار دارد تا نام «شهر قنات و قنوت و قناعت» نیز برازنده‌اش باشد.

اگر اولین بار است که قصد رفتن به یزد را کرده‌اید بهتر است جاهای دیدنی این شهر را بشناسید تا چیزی را از قلم نیندازید. در ادامه شما را با بعضی از معروف ترین جاذبه های گردشگری یزد آشنا می‌کنیم.

مسجد جامع یزد

مسجد جامع یزد یکی از زیباترین و معروف‌ ترین جاهای دیدنی یزد است که بدون دیدن این شاهکار معماری، سفر شما به یزد کامل نمی‌شود.

این مسجد در سه دوره تاریخی و در طول ۱۰۰ سال بنا شده است. نخستین سنگ‌ بنای این مسجد در دوره ساسانیان گذاشته شده است. اما بنای فعلی مسجد، گنبد و کاشی کاری‌های آن متعلق به دوره‌های مختلفی از جمله آذری، ایلخانی و تیموری است.

جاذبه های گردشگری استان لرستان

برای دیدن مسجد جامع یزد می‌توانید تا ابتدای میدان ساعت بروید. میدان ساعت که پیاده شوید یک خیابان سنگ فرش می‌بینید که مستقیم شما را به دل این مسجد آبی می‌رساند. داخل مسجد کاشی‌کاری‌های معروف را می‌بینید که می‌توان گفت نماد این شهر هستند و اغلب گردشگران کنار آن‌ها عکس‌ یادگاری می‌گیرند.

قدم زدن در بافت تاریخی یزد را بعد از دیدن مسجد جامع می‌توانید شروع کنید. در امتداد خیابان سنگ فرش، از هر کوچه‌ای می‌توانید وارد بافت تاریخی شوید و قدم در تاریخ بگذارید.

بافت تاریخی یزد

بافت تاریخی یزد همان جایی است که در و دیوارش از اصالت این شهر حرف می‌زند. اگر خودتان را در کوچه و پس کوچه‌های آشتی‌کنان رها کنید، آرامش را در خشت خشت آن می‌توانید پیدا می‌کنید. سکوت و آرامش این کوچه‌های خشتی به جان و دلتان می‌نشیند.

در بافت تاریخی یزد، از پس هر کوچه یک موزه یا خانه تاریخی به استقبالتان می‌آید و شما را به گوشه‌ای از تاریخ می‌برد.

چک چک یزد

اگر بخواهید به شهر تاریخی یزد سفر کنید، در بیشتر موارد اولین جایی که برای گردش در این شهر به شما پیشنهاد می‌شود، چک چک است؛ به‌ویژه در ایام نوروز. چک چک یزد یکی از محبوب‌ترین و مشهورترین جاهای دیدنی یزد است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.

این مکان دیدنی، در شهر زیبای اردکان قرار دارد و زیارتگاه پیروان دید زرتشت است. این زیارتگاه تاریخی و کهن در دل کوه و بر بالای بلندی قرار گرفته و زیبایی آن به حدی است که می‌توان ساعت‌ها در آنجا ماند.

جاذبه های گردشگری بوشهر؛ در سفر به بوشهر از کجاها دیدن کنیم [تماشا کنید]

در ورودی زیارتگاه، یک درخت چنار قدیمی و تنومند قرار دارد که تصویری دیدنی را در آنجا ایجاد کرده. فضای داخلی زیارتگاه نیز شگفت انگیز و تماشایی است و تجربه رفتن آنجا بسیار خاطره‌انگیز خواهد بود.

زندان اسکندر (مدرسه ضیائیه)

زندان اسکندر سال‌هاست که در فهرست جاذبه های گردشگری یزد قرار دارد. مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر در محله فهادان یزد قرار دارد. در دل کوچه پس کوچه‌های بافت تاریخی یزد که قدم بزنید به این محله می‌رسید. زندان اسکندر در لیست آثار ملی ثبت شده و یادگاری از قرن هفتم است.

جاذبه های گردشگری سیستان و بلوچستان؛ اقلیم چندرنگ ایران [تماشا کنید]

در ساخت این مدرسه که بیشتر به زندان اسکندر معروف است فقط از خشت خام استفاده شده و هیچ کاشی‌کاری در آن دیده نمی‌شود. گچ‌بری‌ها و رنگ‌ آبی و لاجوردی روی خشت‌ها از تزئینات این بنا هستند.

به رسم معماری کویری، بنای مدرسه دور تا دور یک حیاط مرکزی قرا گرفته و در وسط آن هم چاهی عمیق وجود دارد که به یک سرداب می‌رسد.

چرا مدرسه ضیائیه را به زندان اسکندر می‌شناسند؟

گفته می‌شود که در زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران، او در سر راه خود به ری در محل شهر یزد فعلی این زندان را برای مخالفان ساخت. در دوره ساسانی به فرمان یزدگرد اول در این محل نخستین خشت‌های شهر یزد گذاشته می‌شود.

بعدها عارف معروف، ضیاءالدین حسین رضی در محل این زندان مدرسه‌ای ساخت که به مدرسه ضیائیه شناخته شد. با این وجود مردم نام این بنا را هنوز به داستان اسکندر گره می‌زنند.

بقعه دوازده امام یزد

بقعه دوازده امامی که در چندقدمی زندان اسکندر است، دومین گنبد شناسنامه‌ دار ایران است. این بقعه یادگاری از قرن ۵ هجری و دوران سلجوقی است.

این بنا در محل یک آتشکده ساسانی بنا شده است. بقعه را از بیرون به شکل یک چهار ضلعی می‌بینید که به ۸ ضلعی تبدیل شده و در هر ۴ ضلع آن گوشواره‌ وجود دارد. در داخل بنا گچ‌بری‌های اسلیمی دیده می‌شود که گفته می‌شود به گچ‌بری‌های دوره ایلخانی شباهت دارند. به خاطر محراب مرمری که در این بنا هست، باستان‌شناسان می‌گویند که این بنا مسجدی متعلق به قرن دوم و سوم است که روی آتشکده ساسانی بنا شده است. روی بنا کتیبه‌هایی هستند که آیات قرآن به خط کوفی رویشان نوشته شده است.

مسجد جامع فهرج

مسجد جامع فهرج یکی از بناهای بسیار کهن شهر یزد است که قدمت آن به دوران صدر اسلام باز می‌گردد.

این مسجد تاریخی گنبد ندارد و خبری از کاشی‌کاری‌های تزیینی و کتیبه‌ها نیز بر روی آن نیست. بنابراین ممکن است در برخورد اول چندان به مسجد شباهت نداشته باشد. اما سادگی مسجد فهرج و زیبایی خاص آن، باعث شده تا طرفداران زیادی داشته باشد. از قسمت‌های این مسجد می‌توان به شبستان آن اشاره کرد که از دیگر بخش‌های مسجد مرتفع‌تر است و زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد.

خانه لاری‌ ها

یکی از زیباترین جاهای دیدنی یزد که در محله فهادان و در نزدیکی بقعه دوازده امامی و زندان اسکندر قرار دارد، خانه تاریخی لاری‌هاست. یزد خانه‌های تاریخی زیادی دارد که متعلق به تجار و افراد سرشناس دوره قاجار و یادگاری از شکوه معماری آن دوران هستند. خانه لاری‌ ها متعلق به یکی از همین افراد سرشناس است که بیش از ۲۷۰ سال پیش از فارس به یزد آمدند. تا پایان دوره حکومت رضاشاه این خانه همچنان یک خانه اعیان‌نشین بود، اما بعدها متروکه ماند. بعد از آنکه این بنا مدتی هم خانقاه نعمت‌اللهی بود، میراث فرهنگی یزد آن را خریداری و مرمت کرد. حالا درهای این خانه تاریخی به عنوان نمادی از معماری باشکوه قاجاری به روی مردم باز است.

جاذبه های گردشگری مهاباد؛ در سفر به مهاباد از کجاها دیدن کنیم [تماشا کنید]

به رسم معماری دیگر خانه‌های قاجاری، اتاق‌های این بنا دور تا دور حیاط اصلی چیده شده‌اند. وسط حیاط هم یک حوض آبی بزرگ با گل‌های رنگین دور و برش خودنمایی می‌کند. گچ‌بری‌های ظریف، شیشه‌های رنگی، پنجره‌های ارسی، آینه کاری‌ها و نقاشی‌های بنا دل گردشگران را می‌برند. برای اینکه بازدیدتان از این بنای شاهانه قاجاری تمام و کامل باشد یادتان نرود به قسمت‌های مختلف خانه لاری‌ها از جمله ایوان و بادگیر، سرداب، حیاط میانی و حیاط سوم سر بزنید.

نام خانه لاری‌ها در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است تا مهر تاییدی باشد بر ارزش تاریخی این بنا.

موزه‌ های یزد

در یزد آثار تاریخی را در خانه‌هایی به نمایش گذاشته‌اند که خودشان تاریخچه بالابندی دارند و حرف‌های زیادی برای گفتن از تاریخ. موزه سکه و مردم شناسی و موزه آب دو مورد از معروف‌ ترین موزه‌ های یزد هستند که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.

موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده

اگر کمی از سمت مسجد جامع به طرف محله فهادان در کوچه‌ های آشتی‌ کنان قدم بزنید به موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده می‌رسید. این موزه در خانه عرب زاده قرار دارد که یکی از یادگاری‌های قاجاری این شهر است. به محض اینکه وارد بنا می‌شوید اتاق‌ها را می‌بینید که دور تا دور حوض دست به دست هم داده‌اند.

این مجموعه ۱۰ سالن دارد که در آن سکه‌ های دوره‌ های تاریخی مختلف و همچنین وسایل و سبک زندگی گذشته مردم یزد به نمایش گذاشته شده است. این سکه‌ها به همت استاد حسین حیدرزاده، استاد علم سکه شناسی، در طول سال‌های ۵۵ تا ۸۳ گردآوری و حالا در این خانه تاریخی به نمایش گذاشته شده‌اند.

۵۰۰۰ قطعه سکه قدیمی از جنس طلا، نقره، مس و برنج از دوره‌های مختلف را می‌توان در این موزه یکجا دید. علاوه بر سکه، اسکناس‌ های دوره‌ های مختلف ایران از دوره ناصر‌الدین شاه تاکنون نیز در این موزه وجود دارد.

در بخش مردم شناسی موزه ۱۰۰۰ قطعه از وسایل مورد استفاده مردم در ۴۲ دوره تاریخی گذشته (از دوره هخامنشیان تا به امروز) مثل انواع وسایل لازم برای پختن نان در منزل، زیور آلات و تسبیحات از سنگ‌ های قیمتی مثل کهربا و اسناد و نسخه‌های خطی به نمایش گذاشته شده است. هر چند این موزه به همت استاد حیدرزاده پا گرفته و شخصی بوده، در حال حاضر به میراث فرهنگی واگذار شده است.

موزه آب

یکی از کلماتی که چیدن آن کنار کویر کمی سخت به نظر می‌رسد، آب است. حالا این شهر کویری موزه‌ای دارد به نام آب که نشان می‌دهد مردم این شهر چطور آب را به دل این شهر کویری کشانده‌اند.

موزه آب یزد در کنار یکی از جاهای دیدنی معروف یزد یعنی میدان امیرچخماق قرار دارد. خانه‌های تاریخی یزد خودشان یک موزه هستند از هنر معماری، گچ‌بری و آینه‌کاری دوره قاجاری و وقتی داخل آن‌ها یک موزه هم برپا ‌شود، موزه در موزه می‌شود.

موزه آب یزد هم در یکی از همین خانه‌ های تاریخی باشکوه یزد، خانه کلاهدوزها، تاسیس شده است. سید علی اکبر کلاهدوز از تجار معروف و بلندآوازه قاجار بود که همراه خانواده‌اش روزگاری در این بنای باشکوه زندگی می‌کرد. زمانی دو قنات از این خانه عبور می‌کردند که قنات زارچ هنوز هم از آن می‌گذرد.

در این موزه تاریخچه آب و چاه و قنات یزد در ۵ طبقه به نمایش گذشته شده است. در طبقه دوم این بنا یک پایاب هشت ضلعی می‌بینید که در عمق ۱۰ متری زمین قرار گرفته است. این پایاب دما را برای نگهداری مواد خوراکی ثابت نگه می‌داشته است. در وسط همین طبقه حوضی قرار دارد که به خاطر قناتی که از وسط آن می‌گذشته، هوا همیشه خنک و مطبوع بوده است.

برای دیدن بخش اصلی موزه باید به طبقه سوم بروید. در این طبقه می‌توانید ابزارهایی که در روند تکامل تامین آب یزد استفاده شده است را ببینید مثل ابزار اندازه گیری حجم آب، وسایل تامین روشنایی در قنات، اسناد و مدارک خرید و فروش آب و ظروف نگهداری و حمل آب.

اتاق اسناد در تالار آیینه قرار دارد، که یکی از باشکوه‌ترین بخش‌های این خانه تاریخی است. در بخش اسناد، اسنادی از قبیل کتابچه میرآب‌ها و اسناد توزیع آب را می‌بینید. حتی اسنادی وجود دارند که نشان می‌دهند مهریه بعضی خانم‌ها آب بوده است.

موزه آیینه و روشنایی یزد

موزه آیینه و روشنایی یزد، تنها موزه تخصصی در رابطه با موضوع نور در ایران است. این موزه در سال ۱۳۷۷ خورشیدی بعد از تعمیراتی در خانه «صراف‌زاده» افتتاح شد. در این موزه می‌توانید انواع پیه‌سوز، شمع‌سوز، نفت‌سوز و اشیای برقی را ببینید. اشیای موزه از جنس سفال، شیشه، برنج، مس و برنز هستند. ساختمان این موزه کوشکی در میان باغ است که در زمان پهلوی اول ساخته شده است. این موزه در یزد، خیابان کاشانی، رو به روی بوستان هفت تیر قرار دارد.

خانه هنر یزد

خانه هنر یزد درست در بافت قدیمی این شهر زیبا و کویری قرار دارد. هر گوشه از این شهر را که نگاه کنید، هنر مردم شهر را نظاره‌گر خواهید بود. خانه هنر یزد نیز یکی از ابنیه تاریخی است که هنرمندی مردمان این شهر را به اوج می‌رساند. این خانه زیبا در نزدیکی ابنیه تاریخی دیگر همانند خانه لاری‌ها و همچنین مدرسه ضیائیه قرار دارد. تا چهار نسل از خاندان قدیمی ملک‌زاده، در این خانه زندگی می‌کردند. در حال حاضر این خانه به یک مجموعه فرهنگی برای جوانان تبدیل شده است. در حقیقت می‌توان آن را پاتوق کسانی دانست که به هنر و هنرمندی علاقه دارند.

در این خانه بخشی را به کافه تبدیل کرده‌اند. در این کافه می‌توانید در کنار انواع نوشیدنی‌های جدید همانند قهوه، انواع نوشیدنی‌های سنتی همانند شربت بهارنارنج سفارش دهید و نوش جان کنید. همچنین این خانه بخش‌های متعدد فرهنگی همانند فروشگاه صنایع‌دستی دارد که شما را سرگرم می‌کند. همچنین انواع نمایشگاه‌های مختلف هنری را نیز در این خانه زیبا برگزار می‌کنند. پس اگر اهل هنر هستید و به‌دنبال جایی برای سرگرمی می‌‌گردید، سری به این خانه بزنید.

آدرس: استان یزد، یزد، خیابان امام، محله‌‌ی فهادان، حوالی زندان اسکندر، جنب مسجد چهل محراب

مجموعه میدان امیر چخماق

میدان امیر چخماق از آن دیدنیهای یزد است که خوراک عکس است. بیشتر عکس‌هایی که از میدان امیرچخماق گرفته‌اند، خود بنا را به همراه انعکاس آن در حوض جلوی بنا نشان می‌دهد. میدان امیر چخماق بعد از غروب و با آن نورپردازی نارنجی رنگش در زیباترین حالت خود است. این بنا دارای تکیه، بازار، مسجد و دو آب انبار است که رد پای تاریخ آن به دوره تیموریان برمی‌گردد.

این مجموعه تاریخی که در اول لیست مکان‌ های دیدنی یزد جا خوش کرده است، به دست حاکم یزد در دوره شاهرخ تیموری یعنی امیر جلال‌الدین چخماق و به کمک همسر او ساخته شده است. تکیه و مسجد امیر چخماق در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.

در گوشه‌ای از حیاط تکیه می‌توانید نخل معروف یزد را هم ببینید. دور حیاط مغازه‌های سوغاتی فروشی و رستوران هم هستند که اگر موقع ناهار یا شام آنجا باشید، حسابی سر مغازه‌دارها شلوغ است. در نبش حیاط شیرینی معروف حاج خلیفه را می‌بینید که سوغاتی‌های لذیذ یزد از قطاب و باقلوا گرفته تا کیک یزدی، نبات و انواع شیرینی را می‌فروشند.

آتکشده یزد

آتکشده از جاهای دیدنی یزد میزبان آتش مقدس ۱۵۰۰ ساله است که نه تنها پیروان زرتشت بلکه گردشگرانی از هر دین و آیین را به این آتشکده می‌کشاند.

بعد از اینکه ورودی را از باجه بلیط تهیه کردید وارد حیاط آتشکده می‌شوید. اینجا هم مانند میدان امیر چخماق در اغلب عکس‌ها خود بنا با انعکاس آن در حوض گرد رو‌به‌روی آن گره خورده است. حیاط آتکشده سرسبزی همیشگی خود را وام‌دار کاج‌ها و سروهایی است که تمام فصل‌ها دست از سبزی نمی‌کشند. بنای آتشکده یزد در دوره پهلوی اول ساخته شده است.

یکی از ویژگی‌های اصلی معماری آتشکده‌ ها ساده بودن آن‌هاست و بر عکس خیلی از عبادتگاه‌ها از شکوه و تزئینات معماری در آن‌ها خبری نیست. آتشکده زرتشتیان یزد با الهام از معماری تخت جمشید و آتکشده پارسیان هند ساخته شده است. در بالای بنا هم نگاره فروهر می‌درخشد. سرستون‌های سنگی جلوی بنا جلوه‌ای از هنر هنرمندان اصفهانی است. این سرستون‌ها در اصفهان تراشیده شده‌اند و به یزد آورده شده‌اند.

آتش مقدس

برای دیدن آتش مقدس باید پله‌ها را بالا بروید و وارد بنا شوید. در یک اتاقک شیشه‌ای و داخل ظرف گلدان مانندی از جنس برنز آتش مقدس را می‌بینید که ۱۵۰۰ سال است بی‌وقفه روشن نگه داشته شده است. مسئولیت روشن نگه داشتن آتش با شخصی به نام هیربد است که با اضافه کردن چوب‌های خشک و مقاوم مثل چوب بادام و زردآلو آن را روشن نگه می‌دارد. روی دیوارهای سالن هم از کتاب مقدس زرتشت نوشته‌هایی به زبان زرتشتی، فارسی و انگلیسی دیده می‌شود.

نمایشگاه عکاسی

در قسمت زیر زمین نمایشگاه عکاسی دائمی برپاست که آثار هنرمندان زرتشتی سبک زندگی، مراسم‌ها و آیین‌ها و پوشش زرتشتیان یزد و شهرهای اطراف را به تصویر کشیده است.

ساباط های یزد

ساباط های یزد را می‌توان مهربانی معماری کویر دانست که در جاهای دیدنی یزد نمونه‌های بسیاری دارد. فلسفه‌ی ایجاد این ساباط‌ها که روی کوچه‌ها بنا می‌شدند، پناه دادن به رهروان گرمازده است تا برای لحظاتی زیر سایه‌های خنک این پوشش، نفسی تازه کنند. ساباط های یزد همچنین در زمهریر زمستان‌های کویر، گرمایی مطبوع زیر حصار خود ایجاد می‌کنند.

ساباط ها از جمله جاهای دیدنی یزد هستند که سبب ایجاد نوعی صمیمت و نزدیکی بیشتر در میان ساکنین کوچه‌ها و محله‌ها می‌شدند. از دیگر ویژگی های خاص ساباط‌های یزد این است که در کوچه‌های بن بست درهایی زیر این ساباط‌ها تعبیه می‌شد تا امنیت اهالی کوچه تامین شود، که به آن‌ها در بند می‌گویند.

باغ دولت آباد

باغ دولت آباد یکی از زیباترین باغ‌ های ایرانی است که یونسکو هم در ستایش این باغ، آن را به لیست میراث جهانی خود اضافه کرده است. در مجموع ۹ باغ از باغ‌های ایرانی در لیست یونسکو ثبت شده‌اند که یکی از آن‌ها هم در سفر به یزد می‌توانید ببینید. این باغ ۲۶۰ سال است که جای خود را در دل شهر یزد محکم کرده است و گل سرسبد مراکز دیدنی یزد است.

حوض بزرگ و فواره‌های باغ دولت آباد شما را به عمارتی در وسط باغ می‌رسانند. عمارتی که به شکل هشت ضلعی و در دو طبقه بنا شده است. پنجره‌های ارسی با شیشه‌های رنگی، حوضخانه و کاربندی‌ها زیبایی‌ها عمارت را چندین برابر می‌کند. بادگیری که مانند تاج بر سر این عمارت نشسته، بلندترین بادگیر دنیاست.

مجموعه این بنا با آن حوض بزرگ پر آب در وسط باغی سرسبز با درختان انگور و سرو و کاج تداعی‌گر بهشت و بهاری جاودان است.

دخمه زرتشتیان

در آیین زرتشت اجساد را دفن نمی‌کنند بلکه آن‌ها را در دخمه یا برج خاموشان می‌گذارند تا گوشتشان غذای پرنده‌ها شود. بعد استخوان‌ها را به چاهی منتقل می‌کنند.

آدرس دخمه زرتشتیان یزد ۱۵ کیلومتری یزد و نزدیک منطقه صفائیه است. به محوطه دخمه‌ها که برسید دو بنا می‌بینید که یکی قدیمی‌تر از دیگری است. دخمه‌های زرتشتیان به سه بخش مردان، زنان و کودکان تقسیم شده است. در انتهای دخمه اجساد آقایان قرار می‌گرفت، دایره میانی متعلق به خانم‌ها بوده و در نوار بعد از این دایره میانی اجساد کودکان را قرار می‌دادند. وسط این دخمه‌ها چاه بسیار بزرگی وجود دارد که استخوان‌های باقی مانده از اجساد را در آن می‌ریختند.

برج خاموشان

برج خاموشان یزد در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد قرار دارد. این بنا، دخمه یا دادگاه زرتشتیان بوده است. زرتشتیان طبق آیین و سنت خود، اموات خود را در دخمه‌ها قرار می‌دادند تا طعمه کرکس‌ها شوند. سپس استخوان‌های به جای مانده از اجساد را داخل فضای میان تهی دخمه می‌ریختند. این برج بر بلندای کوهی در منطقه صفائیه یزد قرار دارد.

آب انبار شش بادگیر

بیش از ۱۰۰ آب انبار در شهر یزد وجود دارد که آب انبار شش بادگیری به خاطر تعداد بادگیرهای آن از همه معروف‌تر و از جاهای دیدنی یزد است. برای شهر کویری مثل یزد آب اهمیت زیادی داشته است و به همین خاطر آب انبارهای زیادی در این شهر دیده می‌شود.

آب انبار شش بادگیری یزد که نامش در فهرست آثار ملی هم ثبت شده در دوران قاجار ساخته شده است. ۳ بادگیر این بنا قدیمی هستند و ۳ بادگیر دیگر جدید. این آب‌انبار هم مانند تمام آب انبارهای دیگر، خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر دارد. هر کدام از این بخش‌ها کارکردهای مختلف داشته‌اند: خزینه برای نگهداری آب در دل زمین، بادگیر برای خنک نگه داشتن آب در خزینه، گنبد روی خزینه برای تمیز نگه داشتن آب و پاشیر راهرویی بوده برای برداشتن آب.

آب‌انبار شش بادگیری که این روزها یکی از جاذبه‌های گردشگری یزد است، تا ۱۰ سال پیش مردم از آن استفاده می‌کردند.

آب‌ انبار گیو

آب‌انبار گیو یزد در سال ۱۳۲۰ ساخته شده است. این آب‌انبار در گذشته نقش مهمی برای تامین آب مورد نیاز مردم داشته است. آب‌انبار همان‌طورکه از نامش مشخص است، مکانی برای ذخیره آب بوده است. ذخیره آب به خصوص در مناطق کویری چون یزد، اهمیت بسیار زیادی داشته است. آب‌انبار گیو یزد از بناهای ساخته شده در دوران قاجار است. این آب‌انبار در سال ۱۳۷۵ ثبت ملی شده است. آب‌انبار گیو در محله‌ زرتشتیان، اطراف بلوار بسیج قرار دارد.

قنات زارچ

قنات زارچ در استان یزد، عنوان طولانی‌ترین قنات دنیا را دارد. طول این قنات ۱۰۰ کیلومتر است. این قنات از روستای فهرج آغاز می‌شود و پس از عبور از چندین روستا و محلات مختلف شهر یزد به طرف زارچ حرکت می‌کند.

بعد از ورود اسلام به ایران، مسجد تاریخی شهر یزد در حریم این قنات ساخته شد تا هم برای پر کردن آب‌انبار زیر مسجد و هم برای وضوگرفتن نمازگزاران از آن استفاده شود. از ویژگی‌های دیگر قنات زارچ می‌توان به مربعی بودن مقطع چاه‌های آن در مقایسه با همتایان دیگر اشاره کرد که مقطعی بیضوی یا دایره‌وار دارند. پیشینه حفر چنین چاه‌هایی به زمان زرتشتیان بر می‌گردد.

قنات زارچ در تیرماه ۱۳۸۴ ثبت ملی شد.

آسیاب آبی اشکذر

آسیاب آبی دستگاهی بوده که برای آرد کردن گندم و غلات دیگر از آن استفاده می‌کردند که با سرعت و فشار آب کار می‌کرده است. آسیاب آبی اشکذر از بزرگ‌ترین آسیاب‌های ایران است. این آسیاب در دوره صفویه ساخته شده است و در گذشته، سنگ‌های آن با آب قنات همت‌آباد با قدرت زیادی کار می‌کرده است.

مقرنس کاری فضای داخلی، نقش‌های هندسی اطراف دیواره‌ها، آجرکاری محوطه اصلی آسیاب و صحن آسیاب آبی اشکذر که با ظرافت خاصی کار شده‌اند، این آسیاب را منحصربه‌فرد می‌کند. ویژگی خاص دیگر آسیاب اشکذر این است که در دل کویر ساخته شده و از این نظر در جهان بی همتا است.

کل مجموعه آسیاب اشکذر در زیر زمین ساخته شده است و آب مورد نیاز آسیاب از قنات های زیرزمینی و آب جاری شده در آن تامین می‌شود که از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این آسیاب به شمار می‌آید.

آنچه از این آسیاب بر روی زمین دیده می‌شود دروازه‌ طاقدار آجری است که به زیر زمین ورودی دارد. مجموعه اصلی آسیاب در عمق هفت متری زیر زمین ساخته شده است و پس از عبور از دالانی در زیر زمین می‌توانید به آن برسید.

این آسیاب در حاشیه غربی کویر یزد و در ضلع جنوب شرقی در فاصله ۲۰ کیلومتری یزد، در امتداد مسیر جاده اصلی رستاق قرار گرفته است که اشکذر را به بندر آباد و روستای مجاور متصلی می‌کند. آسیاب اشکذر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

کویر کاراکال

سفر به کویر یکی از جذاب‌ترین انواع گردشگری است که به کرّات مورد انتخاب بسیاری از افراد قرار می‌گیرد. شهر یزد به دلیل قرار گرفتن در منطقه گرم و خشک کشور، کویرهای متعددی دارد که یکی از معروف‌ترین‌های آن، کویر کاراکال است.

کاراکال نام گربه‌ای‌ست که از دیرباز در این کویر می‌زیسته و علت شهرت کویر کارال نیز به همین سبب است. البته به دلیل نزدیکی روستای صادق آباد به این منطقه، به آن کویر صادق آباد نیز گفته می‌شود‌.

از تفریحات مهم و جذابی که در این کویر می‌توانید تجربه کنید، باید به شترسواری، سافاری، موتورسواری روی شن‌های طلایی، غلت خوردن از بالای تپه‌های شن روان و پیاده‌روی در نخلستان اشاره کرد.

رقص شن‌های روان، پیوند آبی آسمان با شن‌های کویر، کمپینگ و شب ماندن، تماشای ستارگان در سیاهی شب و زیبایی بی‌مثال کویر کاراکال، باعث شده تا این کویر به عنوان یکی از مقاصد گردشگری ایران مطرح شود، بنابراین تجربه خاص کویرگردی را از دست ندهید.

کویر سیاه کوه

کویر سیاه کوه از دیگر جاهای دیدنی یزد است که در میان گردشگرهای داخلی و خارجی، طرفداران زیادی دارد. این کویر در حد فاصل نمکزار و باتلاق قرار گرفته و محیطی زیبا و دیدنی است. نقشه هوایی کویر سیاه کوه می‌گوید که این مکان شبیه به هلال ماه است و در قوس هلالی آن کوه سیاه کوه قرار گرفته.

اگر تا ۴۰ کیلومتری شما شهر اردکان پیش بروید، می‌توانید کویر شگفت‌انگیز سیاه کوه را ببینید و از سفر به آنجا لذت ببرید.

گنبد عالی ابرکوه

گنبد عالی ابرکوه که با نام گنبد علی هم شناخته می‌شود از بناهایی است که از دوران سلجوقیه باقی مانده است. در حال حاضر این بنا از سالم‌ترین بنای آن دوران محسوب می‌شود. ساختار گنبد عالی از سنگ و ساروج است. این گنبد در واقع گور امیر عمیدالدین شمس الدوله علی هزار اسب از خادمان دیلمان و مادرش بوده که به دستور فرزندش ساخته شده است.

سرو ابرکوه

سرو ابرکوه درختی در شهر ابرکوه یا ابرقوه است که از پیرترین موجودات زنده دنیا محسوب می‌شود. محیط تنه‌ این درخت بر روی زمین اطرافش، ۱۱/۵ متر است. ارتفاع درخت نیز ۲۵ تا ۲۸ متر است. این سرو طبق نظر الکساندروف، دانشمند روس، بیش از ۴ هزار سال قدمت دارد. در کتاب نزهت القلوب، حمدالله مستوفی درباره ابرکوه این گونه نوشته است: «در آن‌جا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد.»

بعضی از افسانه‌ها نیز کاشت این درخت را به زرتشت یا به پسر نوح نسبت می‌دهند. سرو ابرکوه یکی از آثار طبیعی ملی ایران است.

حمام خان یزد

حمام خان یزد در سال ۱۲۱۲ هجری قمری به دستور حاکم وقت یزد ساخته شد. این بنا در دوران قاجار ساخته شده و چون بیشتر بزرگان شهر از آن استفاده می‌کردند به «حمام خان» معروف شده است. این حمام در گذشته علاوه بر استفاده به عنوان محلی برای استحمام، جایی برای گذراندن اوقات فراقت، گفتگو، رفع خستگی، جمع شدن دوستان و حل و فصل مسائل زندگی بوده است. اما اکنون روح تازه‌ای در کالبد بنا دمیده شده و با تغییر کاربری آن به رستوران و چایخانه سنتی، گردشگران بسیاری را به این سو جذب می‌کند.

روستای خرانق

روستای خرانق در ۸۵ کیلومتری یزد قرار دارد. این روستا بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت دارد. درون روستا، قلعه‌ای قدیمی وجود دارد که تا ۲۰ سال پیش مسکونی بوده است. در کنار قلعه، قدمگاه حضرت امام رضا (ع) قرار دارد که به گفته مردم، این عمارت آخرین مکانی بوده که آن حضرت برای استراحت کاروان خود انتخاب کرده‌اند. مناره‌ای از قرن ۱۷ و کاروانسرایی در حومه‌ی روستا مرمت شده است که می‌توانید با هزینه‌ای مناسب در آنجا اقامت کنید.

منار جنبان خرانق

اگر می‌خواهید تنها منارجنبان تمام خشتی دنیا را ببینید، درست آمده‌اید. منار جنبان خرانق یکی از دیدنی‌ترین منار جنبان‌های دنیا است که پیکره آن کاملا از خشت است. این منار جنبان با معماری خارق‌العاده‌اش مربوط به دوره ساسانیان است و از منارجنبان معروف اصفهان قدیمی‌تر است.

منارجنبان خرانق با فشار دست به حرکت در می‌آید و سه طبقه دارد. این بنا در ضلع شمالی مسجد جامع خرانق قرار دارد و قدمتی بیشتر از مسجد دارد. در این منار جنبان دو راه پله مجزا تعبیه شده که یکی برای بالا رفت و دیگری برای پایین آمدن است. نکته جالب این است که تکان خوردن این منار جنبان به وضوح قابل دیدن است. منار جنبان خرانق در ۶۵ کیلومتری اردکان و در مسیر طریق‌الرضا قرار دارد.

آرامگاه سید رکن الدین

بقعه سید رکن الدین در قدیم با نام مدرسه رکنیه شناخته می‌شد. این بنای تاریخی بخش کوچکی از یک مجموعه‌ بسیار وسیع است که شامل مدرسه، رصدخانه، کتابخانه، مسجد، بیت‌الادویه، دارالشفا و خانقاه بوده است. امروزه از این مدرسه قسمت‌های کمی برجای مانده و به نام بقعه‌ سید رکن‌الدین شناخته می‌شود.

با توجه به نوشته‌هایی که در کتب تاریخی استان یزد وجود دارد، به نظر می‌رسد ساخت این بنای تاریخی در سال ۵۲۷ هجری قمری به پایان رسیده و پس از گذشت قرن‌ها از ساخت آن، با تغییراتی که به مرور زمان در آن اتفاق افتاده است، امروزه و به این شکل، باقی مانده است.

این بنا در خیابان مسجد جامع کبیر، کوچه سید رکن الدین قرار دارد. آرامگاه سید رکن الدین در آذر ۱۳۱۴ ثبت ملی شد.

آرامگاه سید شمس الدین

آرامگاه سید شمس الدین باقی‌مانده‌ مجموعه بنایی در محله چهار منار یزد است. بانی این مکان سید شمس الدین فرزند سید رکن الدین است.

آرامگاه سید شمس الدین از دید تزئینات، یکی از شاهکارهای هنر معماری یزدی محسوب می‌شود که نقشه آن را سید شمس الدین در تبریز کشیده است. در حال حاضر تزئیناتی مانند کتیبه کچ‌بری، کاشی‌کاری‌های معرق، طرح‌ها و گل‌اندازی‌ها و شمسه‌ها و ترنج‌ها از این بنا باقی مانده است.

هتل‌ های سنتی یزد

هتل‌های سنتی یزد در واقع خانه‌های قاجاری هستند که به هتل تبدیل شده‌اند. اغلب کسانی که به یزد سفر می‌کنند سعی می‌کنند در این هتل‌های سنتی که حال و هوای زندگی‌های قدیمی و باصفا در آن‌ها جاری است اقامت داشته باشند.

در هتل‌های سنتی از جاهای دیدنی یزد معماری و فضای خانه‌های قدیمی حفظ شده است اما امکانات زندگی امروزی در اختیار مهمان‌ها قرار می‌گیرد. بیشتر غذاهای ایرانی و سنتی یزد هم در رستوران‌های این هتل‌ها سرو می‌شود.

هتل شرق، هتل فهادان و هتل ملک‌ التجار از جمله هتل‌های یزد هستند که در روزگار گذشته خانه اعیان و تجار بودند و حالا میزبان گردشگران شهر یزد.

کاروانسرای زین‌ الدین

کاروانسرای زین‌ الدین یزد ۴۰۰ سال قدمت دارد و به دستور شاه عباس ساخته شده بود. این کاروانسرا در دو طبقه ساخته شده و مصالح ساخت آن آجرهای خشتی است. کاروانسرای زین‌الدین در ۶۰ کیلومتری جاده یزد-کرمان است. در سال ۲۰۰۶، سازمان یونسکو جایزه‌ بهترین بنای بازسازی شده را به کاروانسرای زین‌الدین اهدا کرد.

بازار مسگری

یکی از صنایع دستی قدیمی یزد علاوه بر ترمه و داری‌ بافی، مسگری بوده است. بازار قدیمی مسگرهای یزد که تاریخ آن به دوره تیموری برمی‌گردد، نشان‌دهنده قدمت صنعت مسگری در این شهر است. بنای بازار از خشت و گل و آجر ساخته شده است و سقف‌های ضربی دارد.

در گذشته بیش از ۱۶۰ مسگر و استادکار قدیمی در این بازار مشغول بودند و صدای چکش‌هایشان روی ورقه‌های مسی در بازار می‌پیچید. هرچند تعداد این حرفه‌ای‌های مسگری در بازار مس این روزها اندازه گذشته نیست، اما بازار هنوز رونق خود را دارد. در بازار مسگرها که قدم بگذارید تا چشم کار می‌کند ظروف مسی است که از درها و دیوارهای مغازه به روی مهمانان برق می‌زنند. قندان، گلدان، قابلمه، فنجان، سینی، کماجدان، کشکول و اغلب ظروف آشپزخانه مسی را در این بازار می‌توانید پیدا کنید. این ظروف با ذوق و سلیقه مسگرهای یزدی به برجسته کاری‌ها و طر‌های اسلیمی و هخامنشی مزین شده‌اند.

یخچال خشتی میبد

در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال یزد، یخچال خشتی میبد قرار گرفته که بنایی برای ساخت و تولید یخ بوده است. داخل یخچال‌ها معمولا سه بخش اصلی با نام‌های دیوار سایه‌انداز، حوضچه‌ تولید یخ و مخزن یخ وجود داشته است. در ساخت بنای این یخچال، از خشت و گل استفاده شده است. خشت و گل بهترین عایق بوده، چرا که مانع ورود گرما و خروج سرما می‌شده است. یخچال خشتی میبد مربوط به دوره قبل از قاجار (احتمالا صفویه) و بزرگترین یخچال در نوع خود است.