زامبراتیا؛ کهن ترین قایق دست‌دوز جهان با قدمت دستکم ۱۲,۰۰۰ سال + ویدیو

یک قایق کاملاً دست دوز که قدیمی‌ترین قایق در مدیترانه است، پس از این‌که برای هزاران سال بدون هیچ آسیبی در کف دریای آدریاتیک کرواسی آرامیده بود، در حال آماده‌سازی برای سفر بعدی خود می‌باشد. اما این بار این قایق که تخته‌های آن به‌طور واقعی به هم دوخته شده‌اند، از راه زمینی به فرانسه برای مرمت منتقل خواهد شد. این قایق که در آب‌های شبه‌جزیره ایستریا در شمال غربی کرواسی کشف شده است، متعلق به دوره‌ای بین اواخر قرن دوازدهم تا اواخر قرن دهم قبل از میلاد است: دوران انتقال از عصر برنز به عصر آهن.

زامبراتیا (Zambratija)، در ابتدا حدود ۱۰ متر طول داشت و تنها یک‌سوم آن باقی‌مانده است. در ابتدا، دانشمندان فکر می‌کردند این یک قایق رومی است که با تکنیک باستانی ساخته شده که در آن تخته‌ها با ریشه‌های چوب یا الیاف گیاهی به هم دوخته شده‌اند. چند قایق مشابه دیگر نیز قبلاً در دریای آدریاتیک پیدا شده‌اند. اما به‌طور غیرمنتظره‌ای، تحلیل‌های نمونه‌های چوب با استفاده از رادیوکربن‌سنجی که در کرواسی، آمریکا و فرانسه انجام شده‌اند، همگی عمر آن را خیلی قدیمی‌تر از این تاریخ‌ها نشان داده‌اند.

گمان می‌رود زامبراتیا یک قایق بدون بادبان بوده که برای هفت تا نه قایقران ساخته شده بود و بر اساس طرح قایق می‌توان فرض کرد این قایق برای کشتیرانی سریع در امتداد ساحل یا از طریق تنگه‌های رودخانه‌ای در شمال آدریاتیک ساخته شده بود. در قرون بعدی، احتمالاً از چنین قایقی برای دزدی دریایی در شمال آدریاتیک، با بازداشتن کشتی‌های رومی حامل غلات برای تأمین نیروهایشان، استفاده می‌کردند.

این قایق دست دوز با طناب های الیاف گیاهی دوخته شده بود که ردّ آن‌ها هنوز روی چوب قابل‌مشاهده است.

قبل از اینکه دانشمندان نهایتاً تصمیم بگیرند آن را از آب خارج کنند، طی عملیاتی ظریف که در ماه ژوئیه گذشته انجام شد، لاشه با یک سازه فلزی محافظت شده بود.

زامبراتیا در نهایت در ۱۵ قطعه جداگانه بیرون آورده شد که به یک انبار منتقل شدند. در آنجا، آن‌ها تمیز، تجزیه و تحلیل و برچسب‌زنی شدند. بقایای شکننده به یک استخر در آزمایشگاه تحقیقاتی آرک-نوکلئارت منتقل خواهند شد که در حفاظت و مرمت اشیای باستان‌شناسی باستانی تخصص دارد.

وقتی این کار انجام شد، زامبراتیا قادر خواهد بود سفر نهایی به خانه خود یعنی کرواسی را انجام دهد که در همان جا به نمایش گذاشته خواهد شد.

این قایق گواهی بر فناوری شگفت‌انگیز ساکنان باستانی ایستریا است. یکی از متخصصان می گوید: «داشتن یک قایق شناور در آن دوره، قطعاً برای یک جامعه قبیله‌ای افتخاری به‌شمار می‌رفت. علاوه‌براین، ساختن چنین قایقی، اگر از دیدگاه امروز ما به ۳,۲۰۰ سال پیش نگاه کنیم، فناوری ای در حد یک فضاپیما در زمان ما داشته است.»