همه چیز درباره زبان ایرانیان در دوره‌ های مختلف تاریخ

همه چیز درباره زبان ایرانیان در دوره‌ های مختلف تاریخ

زبان مردم ایران در دوره‌های مختلف تاریخی تفاوت هایی با یکدیگر داشته، ولی زبان فارسی همواره حفظ شده و به نسل های بعد انتقال یافته است. لازم به ذکر است که پرداختن به موضوع زبان در دوره های مختلف کار نسبتاً دشواری است و آنچه که تا امروز به ما در این باره کمک کرده، مدارک باقی مانده از زمان های تاریخی مختلف است.

زبان شیرین فارسی در اوایل هزاره اول پیش از میلاد مسیح با ورود آریایی‌ها در سرزمین‌های ایران شکل گرفت، این زبان جزء زبان‌های هندی و اروپایی نیز محسوب می‌شود.

با گذشت زمان در طول تاریخ به دلایل مختلفی مثل جنگ، مهاجرت افراد مختلف به ایران و … تغییرات جزئی و یا حتی وسیع در زبان فارسی به وجود آمد، گاه برخی از تغییرات تنها ناشی از سهولت استفاده از این زبان بوده است تا افراد مختلف راحت‌تر بتوانند این زبان را فرا بگیرند.

تمامی تغییرات به وجود آمده در زبان فارسی به منظور راحت‌تر کردن فهم و درک این زبان بوده است، همه اقوام ایرانی زبان فارسی را به عنوان یک زبان مشترک استفاده می‌کنند.

مراحل سه گانه زبان فارسی

آشنایی با مراحل سه گانه زبان فارسی اطلاعات بسیار خوب و سودمندی در مورد زبان مردم ایران در دوره‌های مختلف تاریخی به ما خواهد داد. گروهی به نام ایلامیان در زمان‌های بسیار دور قبل از تشکیل سلسله آریایی هخامنشی در ایران فرمانروایی می‌کردند، این زبان تا مدت‌های طولانی در داخل کشور رواج داشت و مردم آن را به کار می‌برند، یک سری آجر‌های مکتوب زیگورات و یا معبد‌های های ایلامی بخصوص، مدارک مهمی هستند که نشان دهنده خط میخی و زبان ایلامی به کار گرفته شده در آن زمان است.

امپراتوری بزرگ هخامنشی در سال ۵۵۳ پیش از میلاد در ایران شکل گرفت، این امپراطوری بزرگ منجر به تنوع و افزایش اقوام در ایران شد، هر کدام از این اقوام یک سری آداب و رسوم مهم و خاص داشتند و حتی هر کدام از یک زبان مشخص استفاده می‌کردند.

با گسترده شدن مرز‌های کشور نیاز به یادگیری زبان‌های خارجی بجز زبان فارسی باستان نیز در کشور شکل گرفت که البته نحوه پرداختن به آموزش این زبان‌ها چندان مشخص نیست.

در عصر هخامنشی، زبان بابلی بسیار پرطرفدار بود و افراد زیادی با این زبان سخن می‌گفتند و این گونه با یکدیگر در ارتباط بودند. شواهد زبان بابلی در کتیبه آرامگاه داریوش و یا حتی منشور کوروش قابل مشاهده است و این موضوع نشان دهنده اهمیت این زبان در دوره هخامنشی می‌باشد.

با گذشت زمان، زبان‌های دیگری نیز به زبان فارسی باستان اضافه شد، ولی در نهایت هنگامی که دولت هخامنشی نابود شد، زبان فارسی باستان نیز تقریبا از میان رفت.

زبان اوستائی

اوستا یک کتاب مقدس مربوط به دین زرتشتی است که به عنوان یادگار از زبان اوستائی باقی مانده است، گاه یک سری از زبان‌های تنها به صورت چند کلمه در برخی از نوشته‌ها یافت می‌شود که ممکن است در آن زمان، زبان گروهی خاصی از اقوام ساکن در ایران بوده باشد با این حال مشخص است که برای زرتشتیان زبان اوستائی اهمیت بسیار زیادی داشته است.

یک سری مدارک کتبی و واضح نشان دهنده زبان‌های خوارزمی، سکائی، سغدی و … در آن زمان است که بیشتر به نواحی شرقی فلات ایران مربوط می‌شود.

برخی از زبان‌ها طول عمر چندان زیادی در تاریخ ایران نداشته اند و تنها با مهاجرت برخی از اقوام در ایران شکل گرفته اند، ولی بعد از مدت کوتاهی از بین رفته اند و افرادی زیادی طرفدار آن زبان نشده اند. زبان اوستائی یک سری آوا‌ها و اصوات خاصی دارند به همین دلیل دسته بندی آن در زبان دسته شرغی و یا دسته غربی کار مشکلی است.

زبان ایرانی میانه

در واقع زبان ایران میانه به زبان‌های بین دوره‌های گذشته و دوره کنونی گفته می‌شود که می‌توان گفت زبان فارسی امروزه نوع تغییر یافته زبان ایران میانه است، نمی‌توان به صورت دقیق یک بازه زمانی خاص برای شکل گیری زبان میانه در نظر گرفت باید توجه داشت که زبان به صورت یهویی و سریع تغییر نکرده است بلکه این اتفاق همواره در سالیان طولانی و به صورت تدریجی شکل گرفته است، بنابراین مشخص کردن زمان دقیق رایج شدن هر زبان کار بسیار دشوار و تقریباً غیر ممکن است.

در زمان هخامنشیان آثار و نوشته‌ها نشان می‌دهند که زبان فارسی باستان نسبتاً دشوار‌تر و نامفهوم‌تر بوده است و قواعدی که برای زبان به کار می‌رفته بسیار نامطلوب و ناهنجار بوده است.

به مرور زمان با توجه به تاریخ کشف هر یک از آثار می‌توان گفت که قواعد به کار گرفته شده در زبان آسان‌تر شده اند و این زمان بیشتر مربوط به دوره نابودی هخامنشیان است پس از همان زمان، زبان ایرانی میانه رواج پیدا کرده است.

زبان میانه پهلوی، زبان پارتی اشکانیان و زبان ساسانیان نمونه‌هایی از زبان ایرانی میانه هستند، تغییرات زبان مردم ایران در دوره‌های مختلف تاریخی نشان می‌دهد که با روی کار آمدن هر امپراطوری زبان فارسی نیز تغییر بسیار زیادی کرده است.

گاه زبان مردم ایران در دوره‌های مختلف تاریخی با توجه به نوع صوت و آوای خاص آن‌ها به دو گروه تقسیم بندی می‌کنند مثل زبان فارسی دسته غربی و زبان فارسی دسته شرغی که هر کدام ویژگی و یا حتی قواعد مشخصی دارند. امروزه نیز گاه برای لهجه‌ها و گویش‌های خاص تقسیم بندی زبانی انجام می‌شود برای مثال لهجه سواحل خزر، لهجه کردی، لری، بلوچی و … به دسته غربی تعلق می‌گیرند و با دسته شرقی متفاوت هستند.

زبان پارتی

زبان پارتی مربوط به اقوام، مخصوص شمال شرقی ایران است، این اقوام که قوم پارت نامیده می‌شدند، بسیار مورد توجه قرار گرفته بودند، کتیبه‌های شاهان ساسانی دارای زبان پارتی و زبان فارسی میانه است البته کتیبه‌های قدیمی تری مثل کالجنگال نیز حاوی نمونه از زبان پارتی است که کمک زیادی به کسب اطلاعات در مورد زبان مردم ایران در دوره‌های مختلف تاریخی کرده است.

زبان پارتی بیشتر مربوط به دوره فرمانروایی اشکانیان است، یکسری جزئیات خاصی در مورد این زبان وجود دارد که گاه اشتباه تعبیر می‌شود برای مثال بسیاری از افراد معتقدند که زبان پارتی با زبان پارسی متفاوت است و نباید آن‌ها را یکی دانست در واقع زبان پارتی زبان مخصوص پهلوی است و با زبان پارسی متفاوت است. امروزه زبان فارسی که می‌نامیم نوع تغییر یافته زبان میانه است که آن را به عنوان زبان فارسی نو می‌شناسیم و از آن استفاده میکنید.

فارسی میانه و فارسی دری

بسیاری از افراد فارسی میانه و فارسی دری را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند، اما در واقع واژگان متفاوتی که در این دو زبان به کار گرفته شده است نشان می‌دهند که این دو زبان با یکدیگر متمایزند و نمی‌توان آن‌ها را یکی در نظر گرفت.

فارسی یک زبان عام است و طبق تعریف زبان شناسی یک زبان عام باید حد میانی بین سایر زبان‌ها باشد، تا از این طریق ارتباط در آن منطقه به درستی شکل بگیرد در غیر این صوت نمی‌توان به درستی با دیگران ارتباط برقرار کرد. زبان فارسی دری یک نوع زبان متداول و رایج ایرانی بود، این زبان به تدریج تغییر یافت و زبان فارسی امروزی را شکل داد.

زبان فارسی

دوره مربوط به روی کار آمدن زبان فارسی از سال ۸۶۷ میلادی شناخته شده است، البته خود زبان فارسی را نیز امروزه به دسته‌های مختلفی می‌توان تقسیم بندی کرد، یک سری از این زبان‌ها تنها در داخل مرز‌های کشور وجود دارند مثل گیلکی و یا مازندرانی، اما یکسری از زبان‌های شناخته شده مثل کردی هم در داخل کشور و هم در خارج از آن مورد استفاده قرار می‌گیرند و علاوه بر این، زبان‌هایی مثل یغنابی مزاری تنها در مرز‌های خارج از ایران دیده می‌شوند.

پشتو نیز یکی از زبان‌های مربوط به دوره جدید است که جزء زبان‌های رسمی کشور افغانستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. زبان بلوچی به الفبای ایران نوشته می‌شود، این زبان را علاوه بر ایران در در پاکستان و حتی افغانستان نیز می‌توان مشاهده کرد.

یک سری واژگان فارسی که در ایران و افغانستان و حتی پاکستان استفاده می‌شوند با یکدیگر تفاوت دارند و این موضوع از جهات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این در تاجیکستان نیز یک سری واژگان فارسی وجود دارد که آن‌ها نیز با زبان فارسی ایران متفاوت هستند، نکته مهمی که در مورد زبان تاجیکستان وجود دارد تاثیر زبان روسی بر آن است که همین موضوع سبب تغییر و تحول زبان تاجیکستان شده است.

ورود یک سری زبان‌های کشور‌های همسایه تاثیرات بسیار چشمگیر و قابل ملاحظه‌ای در گویش زبان و حتی الفبای آن ایجاد کرده است، تمامی این تغییرات باعث شده است که دیگر واژگان فارسی این کشور‌ها با یکدیگر مشابه نباشند و تغییر پیدا کنند.

زبان فارسی از گذشته تا به امروز برای سهولت در استفاده تغییر پیدا کرده است تا دیگران بتوانند به آسانی با آن ارتباط برقرار کنند و آن را فرا بگیرند، زبان مردم ایران در دوره‌های مختلف تاریخی تغییرات بسیار زیادی داشته و اکنون به زبان فارسی امروز تبدیل شده است.

منبع: fararu
مطالب دیگر از همین نویسنده
مشاهده بیشتر
دیجیاتو
۱۸ نظر

ورود

  • رامین بهمن ۷, ۱۴۰۲

    فعلاً که زبان فارسی پچیزی ارزش ندارد
    جزو ۲۰ زبان بین المللی هم نیست و فقط شمال ایران به این زبان صحبت می‌کند
    حتی جنوب ایران و شمال شرقی این کشور هم به زبان های عربی و ترکی صحبت دارند

    • 🐱Mahdi😼 بهمن ۷, ۱۴۰۲

      جنوب ایران فقط بخش کوچکی عربی صحبت میکنن،شمال شرقی هم بخش هایی هست که دو زبان متفاوت تلاقی کردن و مردم برای ارتباط باهم دیگه فارسی صحبت میکنن.
      اینقدر ارزش خود و کشورتان را پایین نیارید،فارسی یکی از غنی ترین زبان ها در دنیاست و آثاری داره که خیلی از زبان ها از آن بی بهره هستند.

    • الخ الخ الخ بهمن ۷, ۱۴۰۲

      کم چرت بگو مومن. خودم بچه خرم ابادم از اینا تا خود بندر عباس و زاهدان من رفتم دیدم فارسیه. تا سنندج رفتم فارسی خیلی دیدم صحبت کنن. اهواز رفتم دیدم نصف نصف عرب و فارسیه
      بوشهر که کلا لهجه خاص و قشنگ خودشو داره. نصف نصف عربی فارسیه.
      مشهد رفتم همه فارسی.
      بچه های افغان میشناسم همه فارسی.
      خود من لری ام ولی زبونمون لری هست. لری خودش فارسیه. درسته کلمات برا یکی دیگه شاید نامفهوم باشه ولی معنیش و مفهومش فارسیه. اونور اب میگن. اینور او میگن. والله
      کم ..بگو مومن

      • پاسخ بهمن ۷, ۱۴۰۲

        کم چرت بگو نادان
        حتی یک بازی یا فیلم در کشور های دنیا به زبان فارسی ساخته نشده است
        مگر اینکه افتخار شما همین افغانستان باشه که همون هم پشتو و دَری هستش و ربطی به فارسی الان نداره
        تمام آذربایجان غربی و شرقی حتی ۱۰ درصد هم فارسی زبان ندارد و مردمش تورک و ترک زبان هستن
        اون تعداد شهر هم که اسم آوردی فقط اصفهان و شیراز کامل فارسی زبان هستش

        • 🐱Mahdi😼 بهمن ۷, ۱۴۰۲

          بازی پرنس آو پرشیا جدید اومده فارسیه😂
          اگه تا الان ساخته نشده چون بازی هایی که وارد میشن غیر قانونیه،اگه مثل بقیه دنیا آزاد بود،شرکت سازنده برای سود بیشتر دوبله فارسی هم اضافه میکرد.

          در ضمن،دری ،لحجه ای از فارسی هست،مثل فارسی اصفهانی یا فارسی یزدی،اونم فارسی دری هست.
          زبان فارسی زبان ملی تمام مردم ایران هست،از دیرباز تا کنون تمام سلاطین و شاهان ایران،حتی آنان که از جای دیگر کوچ کردند،این زبان را به عنوان زبان رسمی و درباری برگزیده اند.

        • امین بهمن ۸, ۱۴۰۲

          چرت رو تو میگی.اذربایجان غربی که بیشتر از نصف کرد هستن.کاری ندارم😂😂زبان فارسی زبان شعر دنیاست و دومین زبان کلاسیک دنیاست.هیچ زبانی به اندازه پارسی از نظر شعر و ادبیات غنی نیست.این چیزایی که گفتم حرف من نیست یک تحقیق کوچولو کافیع.زبان های رسمی دنیا شیش تاست که ترکی هم جزوش نیست اصلا ترکی زبان مستقلی نیست چون نصفش فارسی عربی و فرانسویه.و خود ترکیه تا صد سال پیش فارسی حرف میزدن و اگر برین موزه استانبول نامه های دربار عثمانی رو میبینید که فارسیع.😂فیلم به زبان فارسی ساخته نشده؟یعنی سطحت همینقدره؟ مثلا امریکا فیلم ترکی ساخته😁جدا از اینکه صنعت فیلمسازی در ایران محدوده ولی از نظر جوایز موفق بوده.فقط اصفهان و شیراز فارسی هستن😂من خودم بچه مشهدم پس ما کجایی حرف میزنیم😁نکنه ترکی😂بوشهر بندعباس(که لهجه پارسی خیلی قدیمی دارن) کرمان یزد تهران شهر همدان(نه کل استان) خراسان جنوبی و… اینا چی😁. انگار تا حالا مسافرت نرفتی مثلا شمال یا مثلا کردستان کرمانشاه . اکثر مردم ایران فارسی زبانن حالا تو فشاری بشی تغیر نمیکنه بقیه هم درسته زبان مادریشون فارسی نیست ولی زبان فارسی میراثشونه بجز عده کوچکی مثل شما که نمیدونم چطور نظراتتون ثبت میشه

        • امین بهمن ۸, ۱۴۰۲

          سطحو.میگه کدوم کشور فیلم به زبان فارسی میسازه😂 همون بستون که نتفلیکس زد تو دهن فیلم اتاتورک 😂مرد حسابی هر کشور به زبون خودش فیلم میسازه.اینا هیچ مطمئن باش با همین محدودیت فیلم سازی فسلمای ایران صد ها برابر ارزشمند تر از فیلمای ترکی هستن که مادر و پدر خیانتکاران 😂جوایز بین المللی هم که واضحه. نمیدونم نظرم ثبت نشد انگار ولی فکر میکنی مثلا ما مشهدیا کجایی حرف میزنیم؟یا کرمانی ها یزدی ها اراکی ها قمی ها بندعباسی ها بوشهری ها تهرانی ها همدانی ها(شهر همدان نه کل استان چون استان همدان لر داره کرد داره ترک داره) خراسان جنوبی یا ما مشهدی ها.نکنه فکر میکنی ترکیم😂 آذربایجان غربی هم که اکثرا کرد هستن . برو موزه استانبول نامه های فارسی درباره عثمانی رو ببین و بخون.ترکیه تا همین صد سال پیش زبونش چی بود؟؟همین الان زبان ترکی استانبولی نصفش فارسی عربی فرانسویه.من نمیگم یه تحقیق کوچولو کافیه. جدا از اینکه تمامی زبان های ایرانی بسیار زیبا و دلنشین هستن زبان فارسی زبان شعر دنیا انتخاب شده دومین زبان کلاسیک .کل ترک زبون ها و عرب زبون های ایران سر جمع بیست میلیون هم نمیشه(امار سازمان سیا امریکا).حداقل دو تا مسافرت خارج استانی بکن😂بهت نخندن.نظراتتون هم که اصلا برام تعجب اوره که چرا تایید میشه

      • ایران بهمن ۸, ۱۴۰۲

        نه داشم.بوشهر نصف فارسی نصف عربی نیست. اکثرا فارسیه.یه چیزی جا افتاده فکر میکنن هر کی جنوبیه عربه.که کاملا غلطه نظر سنجیم بکنی نود درصد این استان میگن زبان اولشون فارسیه (که نظر سنجیشم شده)

    • علی بهمن ۸, ۱۴۰۲

      😂😂جنوب عربی صحبت میکنن؟😂واقعا تصورت اینه کل مردم در خوزستان بوشهر بندرعباس عربن؟نه جانم.من بوشهریم خودم ما زبان اولمون فارسیع لهجمونم خیلی قدیمیه.ایران کلا دو سه میلیون عرب داره.جنوب ایران بیشتر فارس لر هست.این از این که تیرت به سنگ خورد .شمال شرق هم که آذربایجان غربی اصلا منطقه ای کرد نششینه.زبان فارسی ارزش نداره😂 زبان فارسی دومین زبان کلاسیک جهانه و به عنوان زبان شعر دنیا انتخاب شده.و یکی از تاثیر گذارترین زبان های دنیاست. و در فرستادن وویجر یک و دو که پیام فضایی بود شعر فارسی انتخاب کردن.همه اینا هیچ اکثر بازیگرای دنیا شعر های فارسی خالکوبی میکنن.ار ده شاعر برتر تاریخ فقط پنج تاش فارسی زبونه😂میفهمی یعنی چی؟.حالا اینا به کنار .فقط شمال ایران فارسی صحبت میکنن؟😂توی فضای مجازی چی؟.

      • ابوعلی بهمن ۸, ۱۴۰۲

        تو غلط کردی
        من عربم ساکن خوزستان و زبانم عربی
        الان فارسی تایپ کردم حالم …

        • 🐱Mahdi😼 بهمن ۸, ۱۴۰۲

          پان عرب طرفدار جمال عبدالناصر 🥴
          کی میخواهید دست از حماقت های تکراری بردارید؟؟؟

    • قلی بهمن ۸, ۱۴۰۲

      داش حالا ناراحتی نداره که😂 پاشو یه بیلیط بخر برو باکو.برو سرود ملی باکو بخون(ولی اونم پره از واژه های فارسی ها😁).ایران دیگه خاک نمیده .شما ها دوست داشتید از ایران برید 😂

    • یل سیستان بهمن ۸, ۱۴۰۲

      جدا از اینکه کل زبون های رسمی دنیا شیش تاست .اصلا زبان ترکی هم جزو زبان های بین‌المللی نیست😂حداقل فارسی به عنوان زبانی که غنی ترین ادبیات رو داره شناخته شده .و همین که توسط اعراب نابود نشده (مثل خیلی از زبون ها مثلا مصری)خودش بزرگیشو نشون میده.در ایران زبان های مختلفی هست ولی زبان فارسی هویت ایرانه.اگه یغوب لیث نبود اگر فردوسی نبود اگر رودکی نبود.الان ایرانیا خودشونو عرب میدونستن درست مثل مصری ها.حالا شما هم خودتونو عذاب ندید شما ها در اقلیت هستید(ایران ستیزان).

    • خی بهمن ۸, ۱۴۰۲

      نزنید این حرفا رو به ضررتونه بخدا .من گفتم که.الان ملی گرا های ایرانی عاشق هیتلرناا دیگه خود دانید😂 نگید نگفت

      • 🐱Mahdi😼 بهمن ۸, ۱۴۰۲

        هیتلر هم چپ بود،مثل تمام تجزیه طلب ها و کمونیست ها .
        یچیزی که کمونیست ها خوب جا انداختن این بود که گفتن هیتلر و موسولینی راست گرا بودن،در صورتی که هر دو سوسیالیست و چپ بودن.

        لعنت خدا به هرچی جهان وطنیه

        • خی بهمن ۸, ۱۴۰۲

          نمیگم هیتلر خوب بود میگم با این حرفاشون باعث تحریک عده ای میشن باعث ایجاد انگیزه ای هیتلر گونه در بعضیا میشن.البته منظور شما رو نفهمسدم .ولی وطن پرستی در دنیایی که همه مردم وطن پرست هستن اجباریه وطن پرست نباشی.کشورتو ویران میکنن.مثل نظرات این دوستمون که دیدی.متسفانه ایران کم دشمن نداره

  • بهنام بهمن ۸, ۱۴۰۲

    چی میگی مغولی اجنبی شما بی هویت تر و حقیرتر از این حرفایی که بخوای در مورد عزمت زبان و تاریخ فرهنگ ایران زمین حرف بزنی الان هر چی دارین به خاطر زبان و فرهنگ این سرزمینه وگرنه تو بیگانه الان هنوز داشتین تو بیابونای مغول همدیگرو میخوردین

  • بازدیدکننده بهمن ۱۲, ۱۴۰۲

    دبیره ی میخی درست است وگرنه زبان میخی نداریم،زبان پارسی همان است که بوده
    شاهنامه ی فردوسی اشعارش همان است که بوده