۱۰ جت جنگنده جهان که بیشترین برد رزمی را دارند؛ از JF-17 Thunder تا Su-57 Felon

هواپیماهای نظامی نقش‌های بسیار متنوعی در میدان نبرد دارند، و اغلب می‌توانید نقش یک هواپیما را با نگاه کردن به حروف به کار رفته در نام آن یا فقط با توجه به شکل هواپیما تعیین کنید. اینها به نوبه خود عملکرد، تجهیزات و تسلیحات هواپیما را مشخص می کنند. در حالی که ارتش های جهان از انواع بی شماری از هواپیماهای جنگی استفاده می کنند، تعداد کمی از آنها به اندازه جت های جنگنده با واژه “نظامی” عجین شده اند.

موزه ملی نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا، جت های جنگنده را این گونه تعریف می کند: «هواپیماهایی که برای رهگیری و انهدام سایر هواپیماها و/یا موشک ها طراحی شده اند» و همچنین وسایل نقلیه هوایی که قادر به «مداخله و پشتیبانی نزدیک هوایی» هستند. جت های جنگنده برای حمله به اهداف به شکلی سهمگین و سریع به کار گرفته می شوند- آنها دونده های المپیک دنیای هوانوردی هستند. برای آن ها امکان درگیری های طولانی وجود دارد، اما ایده آل نیست زیرا جت های جنگنده ظرفیت سوخت کافی برای پروازهای طولانی را ندارند. با این حال، برخی از جت های جنگنده می توانند برای مسافت بیشتری نسبت به سایرین پرواز کنند.

در اینجا ۱۰ جت جنگنده ای را معرفی خواهیم کرد که بیشترین برد را داشته و برای مدت طولانی تری می توانند پرواز کنند.

سریع ترین جت جنگنده حال حاضر جهان ساخت کدام کشور است؟

برد پروازی به چه معناست؟

وقتی مردم در مورد عملکرد یک جت صحبت می کنند، معمولاً به سراغ سرعت آن می روند. شما می توانید اطلاعات زیادی در مورد سریع ترین جت های جهان و سریع ترین جت های جنگنده جهان پیدا کنید، اما “برد پروازی” به چه معناست؟ پاسخ بسیار ساده است.

بر اساس تعریف ناسا، برد یک هواپیما با ضرب سرعت زمینی آن در حداکثر زمان پرواز محاسبه می شود. حداکثر زمان پرواز توسط عوامل متعددی از جمله میزان سوخت هواپیما، نوع موتور و تنظیم دریچه گاز تعیین می شود. در همین حال، سرعت زمینی دقیقاً همان چیزی است که به نظر می رسد: سرعتی که هواپیما روی زمین حرکت می کند. ما باید این عدد را بدانیم، زیرا جهت باد و سرعت وزش آن بر سرعت هواپیما تأثیر می گذارد. اگر دو هواپیما با “سرعت” یکسان حرکت کنند، وسیله نقلیه ای که در مسیر باد حرکت می کند به جلو هل داده شده و به سرعت زمینی بالاتری می رسد و هواپیمایی که مخالف مسیر باد حرکت می کند، با وزرش باد جنگیده و سرعت زمینی کمتری را تجربه می کند.

یکی از مشکلات در محاسبه «برد پروازی» جت های جنگنده، وجود هواپیماهای سوخت رسان است که می توانند بدون نیاز به فرود هواپیماهای جنگنده، به آن ها سوخت برسانند. در دنیای ایده آلی که سوخت نامحدودی داشته و نیازی به تعمیر هواپیما ندارید، این سوخت رسان ها می توانند برد پروازی یک جت را تقریباً به طور نامحدودی افزایش دهند. با این حال، محاسبه “حداکثر زمان پرواز”، این قابلیت را نیز در نظر می گیرد و فقط یک باک پر از سوخت را در محاسبات خود لحاظ می کند. سوخت‌گیری‌ها برد پرواز را افزایش نمی‌دهند، فقط کیلومتر شمار را ریست می کنند.

۱۰- F-16 Fighting Falcon

F-16 Fighting Falcon ساخت لاکهید مارتین یکی از معروف ترین جت های جنگنده امروزی در آسمان است. این هواپیماها سال‌هاست که مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقاط قوت و ضعف زیادی دارند. F-16 Fighting Falcon ممکن است به سرعت هواپیماهایی مانند F-15 Eagle و F-14 Tomcat نباشد، اما می تواند مدت طولانی تری در آسمان بماند.

نیروی هوایی ایالات متحده از سال ۱۹۷۶ تاکنون از F-16 استفاده می کند. این جت ها در مدل های مختلفی مانند F-16A و F-16B عرضه می شوند. تفاوت اصلی بین این نسخه ها تعداد صندلی ها است – F-16A یک سرنشین دارد، در حالی که F-16B برای دو خلبان جا دارد. در حالی که F-16 در دسته جت های جنگنده طبقه بندی می شود، می تواند نقش های مختلفی ایفا کند. در طول عملیات طوفان صحرا، F-16 ها اغلب به فرودگاه ها، تأسیسات تولید نظامی و سایت های موشک اسکاد حمله می کردند.

طبق اطلاعات رسمی، برد پروازی جنگنده F-16 Fighting Falcon بیش از ۳,۲۰۳ کیلومتر است. برای مقایسه، طول سرزمین ایالات متحده در طولانی ترین مسیر پیوسته ۴,۴۸۰ کیلومتر است. با این حال، نیروی هوایی ایالات متحده در برگه اطلاعات خود از عبارت “برد فرابری” (ferry range) استفاده می کند که به مسافتی که یک هواپیما می تواند با حداکثر سوخت و حداقل تجهیزات از جمله بار و مسافر داشته باشد، اشاره دارد. یک F-16 کاملاً مسلح قادر به دستیابی به این برد نخواهد بود، به خصوص هنگامی که در حداکثر سرعت خود در آسمان پرواز کند.

۹- Chengdu J-20 Black Eagle

ممکن است انتظار داشته باشید که برخی از اعداد و ارقام عملکردی یک هواپیما به ضرر دیگر حوزه های کارکردی باشد. به عنوان مثال، یک باک جادار سوخت می تواند بر سرعت تأثیر منفی بگذارد و فضای مورد نیاز برای مهمات را اشغال کند، در حالی که یک جت با موتورهای قدرتمند ممکن است فضای کافی برای نگهداری سوخت زیادی نداشته باشد. چین راهی برای ساخت جت جنگنده ای پیدا کرده که می تواند با سرعت های بالا برای مدت طولانی تر از اکثر رقبا پرواز کند.

J-20 Black Eagle یک جت جنگنده پنهانکار است که سرویس خود را در سپتامبر ۲۰۱۷ آغاز کرد. این هواپیما نه تنها یکی از سریع‌ترین جت‌های جنگنده در جهان است —که فقط پایین تر از F-22 Raptor و Dassault Mirage 2000 قرار می گیرد—بلکه چین می‌تواند J-20 را سریع تر از سرعت تولید جت های جنگنده توسط کشورهای دیگر تولید کند. باور عمومی بر این است که J-20 Black Eagle نتیجه مهندسی معکوس یک جنگنده F117A Nighthawk ساخت لاکهید مارتین است که در سال ۱۹۹۹ بر فراز صربستان سرنگون شد.

برد عملیاتی J-20 Black Eagle حدود ۳,۳۸۱ کیلومتر محاسبه شده است. در نگاه اول، این عدد افزایشی جزئی نسبت به برد اف-۱۶ فایتینگ فالکون به نظر می رسد. با این حال، وزن J-20 تقریباً دو برابر بیشتر از جنگنده آمریکایی است، حتی بدون سوخت یا تسلیحات. اما از سوی دیگر، J-20 حداکثر سرعتی معادل ۲,۰۸۸ کیلومتر در ساعت دارد، در حالی که F-16 دارای سرعت ۲,۴۰۰ کیلومتر در ساعت است.

۸- PAC JF-17 Thunder

وقتی به پاکستان فکر می کنید، احتمالاً عبارت “نیروی هوایی بزرگ” به ذهنتان خطور نمی کند. نیروی هوایی این کشور بسیار کوچک است. پاکستان ممکن است هواپیماهای بیشتری از مثلاً مولداوی یا سورینام داشته باشد، اما به اندازه ایالات متحده یا چین هواپیما ندارد. با این حال، کمیت هواپیماهای موجود به ندرت تأثیری بر کیفیت آنها دارد.

جت جنگنده JF-17 Thunder محصول همکاری مجتمع هوانوردی پاکستان (PAC) و شرکت هواپیماسازی چنگدو چین (CAC) است، که اخیراً J-20 Black Eagle را توسعه داده است. پاکستان در سال ۲۰۰۷ شروع به استقرار JF-17 کرد و در حالی که این جنگنده ستون فقرات نیروی هوایی پاکستان را تشکیل می دهد، JF-17 در نیروهای هوایی میانمار، نیجریه و آذربایجان نیز به کار گرفته شده است.

وب سایت رسمی PAC ادعا می کند که JF-17 Thunder دارای برد فرابری ۳,۴۶۱ کیلومتر است. JF-17 با وزن حدود ۷,۹۶۵ کیلوگرم بدون سلاح و سوخت، سبک تر از F-16 و J-20 است، بنابراین منطقی است که این هواپیما بتواند طولانی تر پرواز کند. با این حال، با حداکثر سرعت تنها ۱,۲۹۰ کیلومتر در ساعت، در مقایسه با سایر جت های جنگنده با سرعت حلزون پرواز می کند.

۷- Shenyang J-11 Flanker B

بسیاری از هواپیماهای نظامی صرفاً نسخه های با تفاوت جزیی نسبت به هواپیماهای قبلی هستند. برای کشورهای متحد، دریافت فناوری متحدین، از جمله جت های نظامی، و بهینه سازی آن برای خود با تغییرات جزیی غیرمعمول نیست. چین از همین روش برای بدست آوردن یک جت جنگنده با برد پروازی قابل توجه استفاده کرده است.

Shenyang J-11 Flanker B+ یک جت جنگنده است که بر اساس جنگنده سوخو Su-27 Flanker، یکی از ترسناک ترین جت های شوروی در دوران جنگ سرد، ساخته شده است. با این حال، مهندسان و خلبانان چینی تا سال ۱۹۹۲ به این هواپیما دست نیافتند. سه سال بعد، روسیه به چین اجازه داد تا جت‌های Su-27 خود را تولید کند، به‌ویژه مدل‌های Su-27SK با ارابه‌های فرود تقویت‌شده و رادار متفاوت. این هواپیماها به جت های جنگنده J-11 تبدیل شدند که امروزه می شناسیم.

در حالی که Su-27 Flanker مسلماً برتر از J-11 Flanker B+ است، نسخه کپی قانونی چین هنوز هم نیرویی است که باید رویش حساب کرد. برد عملیاتی J-11 حدود ۳,۵۰۹ کیلومتر و حداکثر سرعت آن در ۲,۴۸۵ کیلومتر در ساعت است. جالب اینجاست که وزن J-11 تقریباً به اندازه Chengdu J-20 است، اما از نظر سرعت، برد و سقف پروازی (بالاترین ارتفاعی که هواپیما می تواند با خیال راحت پرواز کرده و کارآمد بماند) از آن بهتر است. در حالی که Shenyang J-11 در چین ساخته می شود، بیشتر تسلیحات آن از روسیه است.

۶- Gne JH-7 Flounder / FBC-1 Flying Leopard

در حالی که جت های جنگنده در انتهای پایین محدوده برد هواپیمای جنگی فعال قرار دارند، جت های بمب افکن به سمت مخالف این طیف تمایل دارند. با این حال، طرح‌های هواپیماهای نظامی می‌توانند بیش از یک نقش در میدان نبرد داشته باشند که بر عملکرد آنها تأثیر می‌گذارد. هنگامی که به یک جت جنگنده قابلیت بمب افکنی می دهید، برد پروازی بیشتری نیز به آن می بخشید.

Xi’an JH-7 Flounder یک جنگنده / بمب افکن ترکیبی است که می تواند دو سرنشین را در خود جای دهد. در حالی که این هواپیما در چین ساخته شده است، بر یک موتور توربوفن بریتانیایی Spey ساخت رولز رویس متکی است. جالب اینجاست که JH-7 دو نام مستعار دارد. نام مستعار رسمی این هواپیما “پلنگ پرنده” (Flying Leopard) است، اما در ناتو به جای آن از “Flounder” به معنای سفره ماهی استفاده می شود. نسخه‌های صادراتی این هواپیما نام مستعار «پلنگ پرنده» را حفظ کرده‌اند، اما با اسم رسمی FBC-1 نامگذاری مجدد شده‌اند.

بر اساس گزارش ها، هر دو هواپیمای JH-7 و FBC-1 قابلیت های یکسانی دارند. حداکثر برد عملیاتی این هواپیما ۳,۶۷۸ کیلومتر و سرعت آن بین ۱,۱۶۳ تا ۱,۷۸۹ کیلومتر در ساعت، بسته به ترجیح خلبانان برای حمل سوخت یا تسلیحات بیشتر، خواهد بود. در مورد تسلیحات، JH-7/FBC-1 می تواند تا ۹ تن مهمات از جمله موشک، بمب های هدایت شونده و بمب های پرتابی استاندارد را حمل کند. علیرغم اینکه این هواپیماها قادر به انجام وظیفه بمباران می باشند، در واقع سبکتر از جت های جنگنده صرف مانند Shenyang J-11 Flanker B+ و Chengdu J-20 Black Eagle هستند که ممکن است برد پروازی بالای JH-7/FBC-1 را توضیح دهد.

۵- Dassault Rafale

Dassault Aviation یک شرکت هوافضای فرانسوی است که در زمینه ساخت جت های خصوصی و نظامی تخصص دارد. این شرکت یکی از معدود تولیدکنندگانی است که هنوز هواپیماهای موتور تری جت تولید می کند. در بخش محصولات دفاعی داسو، این شرکت یکی از چابک‌ترین جت‌های جنگنده جهان را نیز می سازد که دارای برد پروازی چشمگیری است.

Dassault Rafale یک جت جنگنده دو موتوره با بال دلتا است که از نظر فنی قادر به ایفای نقش هایی بیشتر از جنگنده صرف است. این هواپیما می تواند به عنوان یک هواپیمای شناسایی، یک جت دفاع هوایی و حتی یک پلتفرم سوخت گیری عمل کند. برخلاف سایر هواپیماهای نظامی، رافال به جای ساختار استاندارد آلومینیوم و تیتانیومی از مواد کامپوزیت ساخته شده است که باعث می شود نسبتاً سبک وزن باشد.

در حال حاضر، برد فرابری داسو رافال عدد قابل توجه ۳۶۸۰ کیلومتر است، اما این آمار با برد فرابری های جنگنده های دیگر متفاوت است. به ادعای وب سایت رسمی داسو، این هواپیما آن مسافت را با سه “باک پرتابی” (مخزن سوخت کمکی بیرونی) طی کرده است. زمانی که این جنگنده برای نبرد به دو موشک کروز و موشک های رزمی و محافظت از خود (MICA) – و سه باک سوخت پرتابی – مجهز می شود، برد موثر داسو رافال به ۱۸۴۰ کیلومتر کاهش می یابد. با این حال، رافال یکی از معدود جت های جنگنده ای است که در جریان تمرینات توانسته عملکرد بهتری نسبت به F-22 Raptor داشته یا آن را «ساقط» کند، بنابراین شاید درست نباشد که آن مخازن سوخت پرتابی اضافی را خیلی برجسته کنیم.

۴- KAI KF-16 Fighting Falcon

در حالی که اف-۱۶ فایتینگ فالکون یک جت جنگنده در حد اسطوره است، اما نقاط ضعفی نیز دارد. مطمئناً، سرعت پرواز آن قطعاً نسبت به بسیاری از هواپیماهای موجود در این لیست برتری دارد، اما برد پروازی آن در مقایسه با اکثر جنگنده های دیگر جایگاه بالایی ندارد. عکس این موضوع در مورد نسخه کره ای این جنگنده صدق می کند.

در سال ۱۹۹۱ ، صنایع هوافضای کره (KAI) مجوز تولید جت های جنگنده F-16 خود، به ویژه هواپیماهای F-16 C/D را دریافت کرد. این جنگنده ها به آنچه به نام KAI KF-16 Fighting Falcon شناخته می شود تبدیل شدند. از نظر ظاهر، این هواپیماها کم و بیش شبیه به F-16 اصلی به نظر می رسند، اما قسمت های داخلی داستان کاملاً متفاوتی دارند. هر جزء این هواپیما، از موتور گرفته تا تجهیزات جمینگ راداری یک پله بالاتر از F-16 است.

در حالی که طراحی داخلی KF-16 Fighting Falcon یک ارتقاء مستقیم نسبت به F-16 اصلی است، در مورد عملکرد کلی نمی توان همین را ادعا کرد. اگر برد را در نظر بگیرید، KF-16 جنگنده اورجینال آمریکایی را پشت سر می گذارد، زیرا نوع کره جنوبی می تواند تا ۴,۱۷۶ کیلومتر را طی کند، در حالی که این عدد برای نسخه اصلی آمریکایی ۳,۲۰۳ کیلومتر است. با این حال، وقتی صحبت از سرعت به میان می‌آید، KF-16 تنها می‌تواند حداکثر سرعت ۱,۳۹۲ کیلومتر در ساعت را مدیریت کند، در حالی که F-16 با سرعت ۲,۴۰۰ کیلومتر در ساعت از آن پیشی می گیرد. با این حال، KF-16 حدود ۴۵۰ کیلوگرم سبک تر از F-16 است، اما می تواند حدود ۴ تن تجهیزات، سوخت و مهمات بیشتری را حمل کند که در طول ماموریت های نظامی یک موهبت است.

۳- Sukhoi Su-27 Flanker

قبلاً از Shenyang J-11 Flanker B+ و برد پروازی چشمگیر آن WPFJ کردیم. در آن مدخل، اشاره کردیم که این جت جنگنده بر اساس Su-27 Flanker ساخته شده است. در حالی که J-11 قابلیت های دوربردA را از سوخو Su-27 به ارث برده است، نسخه اصلی آمار حتی چشمگیرتری دارد.

Su-27 Flanker در اصل برای رقابت با هواپیماهای آمریکایی مانند McDonnell Douglas F-15 Eagle و Grumman F-14 Tomcat طراحی شده بود. مانند JH-7 Flounder، ناتو نام مستعار فلنکر را برای Su-27 انتخاب کرد. در حالی که Su-27 به عنوان یک جنگنده برتری هوایی در نظر گرفته شده بود، برای همکاری نزدیک با جت های Mikoyan MiG-29 Fulcrum ساخته شد. Su-27 Flanker در نهایت پایه و اساس یک خانواده کامل از جنگنده ها، از جمله Shenyang J-11 و دیگر جنگنده های مدل Su را تشکیل داد.

برخلاف اکثر هواپیماهای این مقاله، برد Su-27 Flanker در هوا محاسبه شده است. طبق اسناد نظامی موجود در شبکه یکپارچه سازی داده های OE (ODIN) – یک منبع اطلاعاتی تجهیزات نظامی در سراسر جهان – برد Su-27 تقریباً ۳,۵۰۹ کیلومتر است. با این حال، منابع دیگر حداکثر برد این جت جنگنده را به ۴,۳۷۴ کیلومتر نزدیک می دانند. همچنین این منابع مدعی هستند که Su-27 برد رزمی مؤثری در حدود ۱,۱۹۴ کیلومتر دارد.

۲- Sukhoi Su-57 Felon

هواپیمای Chengdu J-20 Black Eagle تنها جت جنگنده پنهانکار جهان در این فهرست نیست. این جنگنده چینی حتی تنها جت جنگنده پنهانکار با برد پروازی قابل توجه در جهان نخواهد بود. روسیه هواپیماهای زیادی دارد که در حال حاضر یکی از آنها پیشرفته ترین جت جنگنده این کشور است.

Su-57 Felon ساخت سوخو بازمانده اتحاد جماهیر شوروی است. این جت به عنوان جنگنده ای برای مدرن کردن نیروی هوایی این کشور و همچنین عملیات در قابلیت پنهانکاری در نظر گرفته شده است. توسعه این هواپیما در دهه ۱۹۸۰ آغاز شد و پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی ادامه یافت. در مقایسه با هواپیماهای غربی مانند F-22 Raptor، جنگنده Su-57 چندان پنهانکار یا چابک نیست، اما قابلیت‌های تهاجمی هوا به زمین و برد پروازی فوق العاده ای را ارائه می‌کند.

با استفاده دوباره از F-22 Raptor به عنوان یک معیار مقایسه، این جت جنگنده دارای برد فرابری بیش از ۲۹۶۰ کیلومتر است. در همین حال، Su-57 به برد فرابری بسیار چشمگیر ۴۴۷۴ کیلومتر دست یافته است. با این حال، هنگامی که برای نبرد مسلح می شود، برد جت جنگنده روسی در حالی که با سرعت مادون صوت پرواز کند به ۳۴۷۸ کیلومتر کاهش می یابد – این عدد در سرعت فراصوت به ۱۴۹۱ کیلومتر می رسد. در حال حاضر، اعتقاد بر این است که روسیه بین ۴ تا ۱۵ فروند Su-57 عملیاتی دارد، اما ولادیمیر پوتین قصد دارد تا قبل از سال ۲۰۲۸ این تعداد را تا ۷۶ فروند افزایش دهد. این که آیا این اتفاق می‌افتد یا نه، با توجه به سرعت تولید کند و هزینه‌های بالاتر این جت جنگنده در مقایسه با جنگنده های دیگر روسیه، چیزی است که باید دید.

۱- McDonnell Douglas F-15 Eagle

علیرغم آنچه از نام آن پیداست، F-16 Fighting Falcon جانشین F-15 نیست. این جت ها جایگاه های متفاوتی را در نیروی هوایی ایالات متحده و خریداران دیگر این دو پر می کنند. F-16 مقرون به صرفه تر است، در حالی که F-15 می تواند بیشتر از رقبای خود در آسمان بماند.

McDonnell Douglas F-15 Eagle یک جنگنده تاکتیکی مناسب تمام شرایط آب و هوایی است که اولین بار در دهه ۱۹۷۰ معرفی شد. این هواپیما چندین نسخه داشته که از جمله موارد دیگر، تعداد صندلی‌ها را تغییر داده است. نیروی هوایی ایالات متحده ادعا می کند که F-15 Eagle مسئول ۳۴ پیروزی از ۳۷ پیروزی رزمی هوا به هوا در طول عملیات طوفان صحرا بوده و مدل “E” نقش حیاتی شکار پرتابگرهای موشک اسکاد در شب را داشته است.

در طول این مقاله، هر هواپیما رکورد برد هواپیمای قبلی را چند کیلومتر، شاید چند صد کیلومتر، در بهترین حالت بهبود می بخشید، اما وقتی صحبت از برد پروازی به میان می‌آید، F-15 Eagle برنده واقعی این مقایسه است. برد این جت جنگنده ۵۵۲۰ کیلومتر (بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر بیش از جنگنده دوم در لیست) است. این برد کافی است تا اف-۱۵ طولانی ترین مسیر پیوسته مساحت آمریکا را پیموده و سپس به نقطه شروع بازگردد. با این حال، مانند Dassault Rafale، این دستاورد بدون مقداری سوخت اضافی امکان پذیر نیست. برای دستیابی به این برد فرابری، F-15 به سه مخزن سوخت خارجی و تعداد نامشخصی مخازن سوخت تطبیقی (مخازن اضافی وصل شده به هواپیما) نیاز دارد.