کنوانسیون پالرمو و CFT چه هستند و چرا تا این اندازه اهمیت دارند؟ [اینفوگرافی]

با اعلام خبر تصویب مشروط کنوانسیون پالرمو توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام، بار دیگر موضوع پیوستن ایران به کنوانسیون‌های بین‌المللی مرتبط با مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در صدر اخبار قرار گرفته است. این تصمیم، پس از سال‌ها چالش و کش‌وقوس در نهادهای قانون‌گذاری و نظارتی جمهوری اسلامی، گامی محتاطانه به‌سوی هم‌راستایی با استانداردهای مالی جهانی تلقی می‌شود. اما پالرمو چیست؟ CFT چه نقشی در این میان دارد؟ و چرا پیوستن یا نپیوستن به این کنوانسیون‌ها تا این اندازه اهمیت دارد؟

پالرمو چیست و چه هدفی دارد؟

کنوانسیون پالرمو نام کوتاه‌شده کنوانسیون ملل متحد برای مبارزه با جرایم سازمان‌یافته فراملی (UNTOC) است که در سال ۲۰۰۰ در شهر پالرمو ایتالیا تصویب شد و به همین نام شناخته می‌شود. این کنوانسیون با هدف مبارزه فراگیر با جرایمی نظیر قاچاق انسان، قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه، پول‌شویی و فساد مالی فراملی طراحی شده است.

ایران در سال ۱۳۸۲ این کنوانسیون را امضا کرد اما تصویب نهایی آن در داخل کشور، سال‌ها به تأخیر افتاد و بالاخره در سال ۱۳۹۷ با تأیید مجلس و شورای نگهبان به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شد. حالا و پس از حدود پنج سال تعویق، این مجمع سرانجام به تصویب مشروط پالرمو رضایت داده است.

اهمیت پیوستن به پالرمو از آن جهت است که این کنوانسیون، چارچوبی جهانی برای مقابله با جرایم سازمان‌یافته ارائه می‌دهد و همکاری قضایی، اطلاعاتی و امنیتی بین کشورها را تقویت می‌کند. کشورهایی که عضو این کنوانسیون هستند، متعهد می‌شوند شبکه‌های غیرشفاف مالی و جرائم اقتصادی را محدود کرده و تبادل اطلاعات بین‌المللی در حوزه مقابله با فساد را تقویت کنند.

CFT چیست و چه ارتباطی با FATF دارد؟

CFT کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم و نام یکی از مهم‌ترین کنوانسیون‌های تکمیلی در کنار پالرمو است. این کنوانسیون به کشورها الزام می‌کند که اقدامات قانونی و نظارتی لازم برای شناسایی، مسدود کردن و مقابله با منابع مالی تروریستی را اتخاذ کنند.

ایران در سال‌های اخیر تحت فشار نهاد بین‌المللی FATF (گروه ویژه اقدام مالی) قرار گرفته تا برای خروج از لیست سیاه این نهاد، دو کنوانسیون پالرمو و CFT را تصویب و اجرا کند. FATF وظیفه نظارت بر شفافیت مالی کشورها را دارد و کشورهایی که از قواعد آن پیروی نمی‌کنند، به لیست کشورهای پرریسک و غیرهمکار اضافه می‌شوند.

عضویت در گروه ویژه اقدام مالی (اف‌ای‌تی‌اف) مستلزم پیوستن به دو کنوانسیون پالرمو و عهدنامه مقابله با تامین مالی تروریسم (سی‌اف‌تی) است.

پیوستن ایران به CFT می‌تواند تأثیر مستقیمی بر بهبود وضعیت بانکی، تسهیل مبادلات ارزی و دسترسی به نظام مالی جهانی داشته باشد. در غیر این صورت، بانک‌ها و نهادهای بین‌المللی از تعامل با ایران پرهیز خواهند کرد که این مسأله آثار منفی اقتصادی قابل توجهی خواهد داشت.

چرا این کنوانسیون‌ها در ایران جنجالی شدند؟

بررسی و تصویب کنوانسیون‌های پالرمو و CFT در سال‌های گذشته در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور با واکنش‌های متفاوتی همراه بوده است. بخش قابل توجهی از این واکنش‌ها به دغدغه‌هایی درباره حفظ استقلال تصمیم‌گیری ملی و ملاحظات امنیتی بازمی‌گردد.

برخی کارشناسان و مسئولان معتقدند که پیوستن به این کنوانسیون‌ها ممکن است دست کشور را در برخی حوزه‌های حساس سیاست خارجی و تعاملات منطقه‌ای محدود کند. از نگاه این گروه، تعهد به برخی مفاد ممکن است با سیاست‌های کلان کشور در زمینه همکاری‌های منطقه‌ای در تضاد قرار گیرد.

در مقابل، طیف دیگری از کارشناسان اقتصادی و حقوقی بر این باورند که عدم پیوستن به این کنوانسیون‌ها موجب تداوم انسداد در مسیر تعاملات بانکی و مالی ایران با جهان خواهد شد و کشور را در وضعیت مبهم یا پرریسک در نظام مالی بین‌المللی نگه می‌دارد؛ وضعیتی که آثار آن بر تجارت خارجی، سرمایه‌گذاری و حتی معیشت عمومی، به‌طور مستقیم احساس می‌شود.