شب و روز عید در تقویم گریگوریان به عنوان تعطیلات سال نو مشخص شده اند. در بسیاری از نقاط جهان مردم ۳۱ دسامبر و اول ژانویه را آغاز سال نو دانسته و جشن می گیرند اما در بسیاری از فرهنگ های دیگر سال نو در روز اول ژانویه آعاز نمی شود. حتی در بعضی مناطق که روز ۳۱ دسامبر را به آتش بازی و خوشگذرانی اختصاص می دهند نیز تعطیلات سال نو سنتی در زمان دیگری از سال واقع است مانند سال نو چینی ها.
اگر می توانستید تمام طول سال را به کشورهای مختلف سفر کنید بدون شک با جشن های سال نو متعدد و منحصربفردی مواجه می شدید. در برخی از فرهنگ ها شروع سال نو با تغییر فصل همراه است و در برخی دیگر سال نو بعد از پایان فصل برداشت محصول و یا در حین یک جشن مذهبی آغاز می شود.
در ادامه به ۱۰ جشن عمومی که به منزله آغاز سال جدید است اشاره می کنیم.
سال نو چینی (ماه ژانویه یا فوریه)
سال نو چینی در تمامی کشورهای چین بزرگ (sinosphere) جشن گرفته می شود که معمولا با سال نو قمری ویتنامی که به آن تت (Tet) گفته می شود مقارن است. از آن جا که این سال نو بر اساس تقویم قمری تعیین می شود زمان آن سال به سال فرق می کند اما همواره در اواسط ژانویه یا اواسط و اواخر فوریه جشن گرفته می شود.
در چین سال نو بزرگترین تعطیلی سال است و در طول جشن سال نو مدارس و ادارات به مدت دستکم یک هفته تعطیل شده و ده ها میلیون نفر از مردم برای دیدار اقوامشان به سفر می روند. در جشن سال نو مراسم رقص اژدها یا رقص شیر برگزار می شود که در آن عروسک هایی به اندازه طبیعی و با دم های دراز که توسط تعدادی بازیگر کنترل می شوند به حرکت در می آیند. در طول این جشن ها که ممکن است دو هفته نیز به طول بیانجامد مراسم آتش بازی نیز برگزار می شود اما اغلب مردم این تعطیلات را به خوردن غذاهای سنتی و دیدار با اقوام، دوستان و همسایگان سپری می کنند.
سال نو در بالی اندونزی (ماه مارس)
اگر چه شب سال جدید در جزیره بالی اندونزی بسیار شلوغ است اما جشن سال نو در این شهر قطعاً کم سروصداتر از جشن چینی ها خواهد بود. روز عید که در ماه مارس است نیِپی (Nyepi) نامیده می شود. روز “نیپی” آرام ترین و خلوت ترین روز سال در جزیره توریستی بالی است. در واقع این روز را “روز سکوت” می نامند زیرا تمام هندوها در این روز به تعمق، عبادت و روزه داری مشغول می شوند. بدین منظور در این روز خاص تمامی کسب و کارها و حتی فرودگاه جزیره تعطیل است.
روز قبل از “نیپی” تمامی هندوهای ساکن جزیره بالی و تمام کشور اندونزی دور هم جمع شده و جشن می گیرند. در برخی از این جشن ها پیکرهای بزرگی به نام اوگوه-اوگوه (ogoh-ogoh) توسط افراد حمل می شوند. این پیکرهای دیو مانند نشانگر بدی هایی است که در تمام طول سال انجام شده که با سوزاندن آن ها در آخر شب بدی ها از بین می روند.
سال نو ایرانی ( ماه مارس)
سال نو ایرانی که “نوروز” نام دارد هر ساله در نقطه اعتدال بهاری اتفاق می افتد.قدمت این جشن به دوران باستان و دین زرتشتی باز می گردد که اولین دین توحیدی جهان شمرده می شود. این عید در ایرانیان و اندک کشورهای فارسی زبان منطقه قفقاز و آسیای مرکزی جشن گرفته شده و جزو تعطیلات رسمی به شمار می آید.
در روز عید “نوروز” ایرانیان سفره ای به نام هفت سین پهن کرده که ظرف هایی خاص و تزیینی همراه با شمع و رومیزی های رنگین روی آن قرار می گیرند. در این ایام ایرانیان دور هم جمع شده و رسومات خاصی را به اجرا می گذارند اما معمولا مانند دیگر جشن های سال نو در سایر نقاط جهان به دیدار اقوام و دوستان خود می روند. معمولا این نوع از رفت و آمدها دوطرفه بوده و نوعی مهمانی چرخشی اتفاق می افتد.
سال نو تای (Thai) (ماه آوریل)
سونگکران (Songkran) عید سال نو بودایی ها است که هر ساله در ۱۳ آوریل آغاز می شود. در واقع در این روز بوداییان به معابد رفته و برای روحانیون بودایی مستقر در این معابد غذا و پیشکش می برند. همچنین در این روز بخصوص بوداییان مجسمه های بودا را با استفاده از آب تمیز می کنند.
البته تمیز کردن مجسمه های بودا به یک سری آب بازی های خیابانی نیز منجر شده است بدین صورت که خیابان ها کاملا بسته شده و مردم به همدیگر آب می پاشند. در روز عید “سونگکران” که سه روز به طول می انجامد علاوه بر بوداییان، گردشگران نیز در مراسم آب پاشی شرکت می کنند. البته در کشور کامبوج نیز در همین تاریخ جشن سال نو با نام “چول چنام تمی (Choul Chnam Thmey) برگزار می شود که در آن از آب پاشی خبری نیست.
سال نو آشوری ها (ماه آوریل)
قدمت سال نو آشوریان به دوران آشوری ها و بابلیان برمی گردد که دیرزمانی دو تمدن بزرگ و قدرتمند بشری بودند. این جشن در اول آوریل در نواحی شمال عراق، ایران، سوریه و البته مهاجران آشوری به ویژه در ایالات متحده آمریکا جشن گرفته می شود. در طول تعطیلات سال نو آشوریان گردهمایی ها و مراسم فرهنگی خاصی برگزار می شود. در مناطقی از ایالات متحده مانند شیکاگو که جمعیت زیادی از آشوریان وجود دارد مردم دور هم جمع شده و جشن می گیرند.
برای مثال تمامی کلیساها، کلوب ها و سازمان های فرهنگی متعلق به آشوریان در این فستیوال شرکت کرده و در خیابان ها به جشن می پردازند.
سال نو مائوری (Maori) (ماه ژوئن)
ماتاریکی (Matariki) یک جشن سنتی مائوری است. به باور مائوری ها در این روز هفت ستاره ،که ستاره شناسان غربی آن ها را هفت دختر اطلس می نامند، طلوع می کنند که در تقویم ستاره شناسی مائوری ها بسیار مهم هستند. این ستاره ها در اواخر ماه می ظاهر شده و در ماه ژوئن به بیشترین درخشش خود می رسند. در این ماه جشن های سنتی زیادی در بین مائوری ها برگزار شده که به هوا فرستادن بادبادک های رنگی از مهم ترین آن هاست.
این فستیوال با زمستان در نیمکره جنوبی همزمان شده که اواخر فصل برداشت محصول در نیوزیلند است. عید سال نو مائوری برای دهه ها فراموش شده بود اما عده ای از مائوری ها در اوایل دهه ۲۰۰۰ بار دیگر این جشن را به عنوان یک جشن سنتی و فرهنگی زنده کردند. از آن زمان تاکنون هرساله این جشن بزرگ تر شده و اهالی نیوزیلند از هر قومیتی در آن شرکت می کنند.
سال نو اتیوپیایی (ماه سپتامبر)
سال نو اتیوپیایی انکوتاتاش (Enkutatash) نام دارد و در روز ۱۱ یا ۱۲ سپتامبر هر سال جشن گرفته می شود. این تاریخ از تقویم قبطی گرفته شده که بر اساس تقویم جولیوس سزاری تنظیم شده است. همچنین سپتامبر در اتیوپی پایان فصل بارش باران تلقی می شود.
در مناطق روستایی در روز عید “انکوتاتاش” ابتدا مردم در کلیساها حضور یافته و سپس غذاهای خاصی سرو کرده و به دوستان و همسایه ها گل تقدیم می کنند. اگر چه این جشن کاملا سنتی و مذهبی است اما اتیوپیایی های سکولار نیز در این روز سال نو را به همدیگر تبریک می گویند. برخی افراد نیز در این روز به همدیگر کارت پستال هدیه می دهند.
سال نو گجراتی (ماه اکتبر یا نوامبر)
گروه های قومی و زبانی مختلف در هند سال نو را در تاریخ های متفاوتی جشن می گیرند. بیشتر تعطیلات سال نو در ماه آوریل قرار دارد به غیر از گجرات که در غرب هند واقع است و جشن سال نو در آن درست بعد از پایان جشن سال نو هندوها که دیوالی (Diwali) نام دارد برگزار می شود.
سال نو گجراتی ها که بستو واراس (Bestu Varas) نام دارد با اواخر اکتبر یا اوایل نوامبر مصادف می شود. حلقه های آتش بازی در صبحگاه روز جشن (ساعت ۴ صبح) برپا شده و جشن سال نو آغاز می گردد. مردم محلی ورودی خانه هایشان را با دسته های گل، برگ درختان و طراحی های حلقه ای تزیین می کنند که در بین مردم محلی رانگولی (rangoli ) نامیده می شود.
سامهاین (Samhain) (ماه اکتبر یا نوامبر)
سامهاین فستیوالی بود که توسط سلتی ها (Celtic) در انتهای فصل برداشت محصول جشن گرفته می شد. برخی از سنت های این جشن باستانی توسط جوامع غربی پذیرفته شده و در قالب جشن هالویین برگزار می شود. سلتی ها در این روز با استفاده از نمادهای جمجمه، استخوان و آتش به روح نیاکان خود ادای احترام می کردند که امروزه به شکل کدوهای توخالی حاوی یک چراغ تبلور یافته است.
در دنیای امروزی تلاش بسیاری شده که جشن سامهاین در قالب یک جشن نوکافری (neo-pagan) در سال نو جشن گرفته شود. سلتی ها در پایان هر فصل جشن می گرفتند و جشن “سامهاین” یکی از ۴ جشن سالانه آن ها به شمار می رفت اما بر اساس نظر انسان شناسان جشن “سامهاین” به عنوان جشن سال نو سلتی ها در نظر گرفته می شد. با این وجود بسیاری از گروه های نوکافر این جشن را به عنوان جشن سال نو خود انتخاب کرده و آن را با انجام آتش بازی و رقصیدن و برخی مراسم سنتی دیگر که ریشه در فرهنگ باستانی سلتی ها دارد برگزار می کنند.
هوگمانای (Hogmanay) (ماه دسامبر)
جشن سال نو در اسکاتلند هوگمانای نام دارد. اسکاتلند نیز همانند اروپا و دنیای غرب از تقویم گریگوری استفاده می کند از این رو جشن “هوگمانای” نیز با اواخر دسامبر و اوایل ژانویه مصادف می شود. البته در جشن “هوگمانای” خبری از هوا کردن بادبادک و خوردن نوشیدنی نیست.
این جشن با آتش بازی و رژه رفتن با شعله های دستی و چرخاندن حلقه های آتشین در خیابان های شهرها و پایکوبی ها و اجرای نمایش همراه است. در شب سال نو اسکاتلندی ها خانه های خود را تمیز کرده و بعد از نیمه شب به صورت نمادین پای به خانه خود می گذارند که به این سنت “اولین قدم” (first foot) گفته می شود.
بدون نظر