«ابولا» دوباره قربانی می‌گیرد

آیا «واکسن ابولا» نجات‌بخش مردم کنگو خواهد بود؟

بیماری ابولا بار دیگر موجی از نگرانی‌ها را در جمهوری دموکراتیک کنگو در آفریقای مرکزی به‌راه انداخته است. در روزهای اخیر، یک نفر در اثر ابتلا به بیماری ابولا در کنگو جان خود را از دست داد و ۱۱ تن دیگر همچنان با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند.

به گزارش وزارت بهداشت کنگو از میان ۱۱ مبتلای شناسایی شده، سه تن عضو تیم درمانی این بیماری در کنگو بوده‌اند که در جریان درمان بیماران مبتلا به این ویروس آلوده شده‌اند. دلیل ابتلا این نیروهای امدادی نیز استفاده آنها از توالت‌های غیربهداشتی روستاهای کنگو بوده است.

این نهمین باری است که بیماری ابولا در کنگو گزارش می‌شود.

در ماه دسامبر (اواخر پاییز سال گذشته) نیز دست‌کم ۱۷ مبتلای ویروس ابولا در روستایی واقع در شمال غرب کنگو جان خود را از دست داده‌ بودند.

در روز پنج‌شنبه هفته گذشته، وزیر بهداشت کنگو اعلام کرد: از چهارم ماه آوریل، ۴۵ مورد تب هموراژیک گزارش شده است که مجموعا ۲۵ کشته در پی داشته است. پزشکان تایید کرده‌اند که ۱۴ مورد به طور قطع به ویروس ابولا مبتلا بوده‌اند، مرگ ۱۰ تن مشکوک بوده و ۱۲ مورد دیگر محتمل به ابولا هستند.

بدنبال شیوع دوباره بیماری ابولا در کشور کنگو، دور جدیدی از ساخت واکسن‌های ضد ابولا در دستور کار قرار گرفته است. همچنین، تیم اورژانس و تجهیزات لازم برای مهار هر چه سریع‌تر این بیماری نیز در اولویت رسیدگی مسئولان قرار گرفته است.

جیمز فولکر، سخنگوی سازمان جهانی Gavi: اتحادیه واکسن، در این رابطه گفته: بیش از ۵ هزار دوز از واکسن ابولا در کینشاسا – پایتخت کشور کنگو – وجود دارد و مقامات رسمی وزارت بهداشت این کشور انتظار دارند ۴ هزار دوز دیگر نیز در سریع‌ترین زمان ممکن تهیه و در دسترس قرار بگیرد.

واکسن موردبحث در ماه دسامبر سال ۲۰۱۶ کشف شد. مرک شرکت تولیدکننده این واکسن است و در زمان معرفی آن اعلام کرده بود که تزریق آن مقاومت انسان در برابر این ویروس را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.

در آن زمان گفته می‌شد، استفاده از این واکسن نیازمند چراغ سبز دولت کنگوست چرا که هنوز استفاده از آن دارای مجوز رسمی نیست و عوارض جانبی بالایی دارد. همچنین دمای مفید این واکسن بین منفی ۶۰ تا منفی ۸۰ درجه سانتیگراد است و تامین این دما در مناطق دورافتاده کنگو بسیار دشوار است.

واکسن ابولا در سال ۲۰۱۵ در گینه آزمایش شده است. گینه یکی از چند کشور غرب آفریقا بود که ویروس ابولا در آن شیوع پیدا کرد. این واکسن آزمایشی با نظارت سازمان بهداشت جهانی به شش هزار نفر که در خطر آلودگی به ویروس بودند تزریق شد.

ده روز بعد از دریافت واکسن، نتیجه آن بسیار رضایت‌بخش بود به‌طوری که حتی یک نفر هم به بیماری ابولا مبتلا نشد اما در جمعیت مشابهی که این واکسن را دریافت نکرده بودند ۲۳ نفر به ابولا مبتلا شدند.

در مورد عوارض جانبی آن هم باید گفت، از میان کسانی که واکسن را دریافت کرده بودند تنها یک نفر به عوارض جانبی مبتلا شد که این عارضه، تب، به‌سرعت برطرف شد.

این ویروس برای اولین بار پس از وقوع تب و لرزهای کشنده در جنگل‌های گرمسیری حاشیه رودخانه ابولای کشور کنگو در سال ۱۹۷۶ میلادی کشف شد.

آزمایشات سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ ثابت کرد، این واکسن تقریبا مصونیت صد در صد در مقابل ابولا ایجاد می‌کند.

واکسن ابولا چگونه عمل می‌کند؟

این واکسن که rVSV-ZEBOV نام دارد، ساخت شرکت داروسازی مرک است. دمای مفید این واکسن بین منفی ۶۰ تا منفی ۸۰ درجه سانتیگراد است و گفته می‌شود تحت این دما می‌تواند تا دو هفته سالم بماند.

مسئولین در پی مهیا ساختن محیطی با سرمای موردنظر در Mbandaka، شهری در نزدیکی استان اکواتور واقع در شمال‌غربی کنگو هستند. این شهر حدود ۱.۲ میلیون نفر جمعیت دارد. جدیدترین گزارش ابتلا به ابولا در روز پنج‌شنبه در وانگاتا یکی از مناطق سالم مبانداکا گزارش شد.

«پیتر سلاما»، مدیر انجمن امدادرسانی و مسئول مستقیم WHO در روز جمعه اعلام داشت، واکسیناسیون مردم در مبانداکا از هفته دیگر آغاز خواهد شد. در مرحله اولیه این طرح ۱۵۰ نفری که آلوده به ویروس هستند واکسیناسیون خواهند شد. سپس خویشان و نزدیکان این افراد واکسن دریافت می‌کنند. به این ترتیب گمانه‌زنی می‌شود که در فاز اولیه این طرح ۸ هزار تا ۱۰ هزار نفر واکسیناسیون خواهند شد که به مدت سه ماه ادامه خواهد داشت.

اشخاصی که واکسن دریافت می‌کنند، ۳، ۱۲، ۲۱، ۴۲، ۶۳ و ۸۴ روز بعد باید مورد آزمایش و معاینه قرار بگیرند.

بر اساس یافته‌هایی موجود، اثربخشی واکسن ابولا ۱۰۰ درصدی است. به این معنا که می‌توان پیش از ابتلای مردم به ویروس ابولا، جلوی این بیماری را گرفت و از شیوع آن پیشگیری کرد.

ویروس ابولا نخستین بار در سال ۱۹۷۶ شناسایی شد. در آن زمان حدود حدود ۳۰۰ نفر به این ویروس مبتلا شدند و  ۸۰ درصد مبتلایان به بیماری ابولا جان باختند. اما شیوع بیماری در سال ۲۰۱۳ در چهار کشور غرب آفریقا که جان یازده هزار نفر را گرفت، ضرورت واکسن ابولا را به جهانیان نشان داد.

در خلال سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ میلادی نیز با انتشار مجدد این ویروس که از گینه شروع شد و به سیرالئون، لیبریا و نیجریه گسترش یافت، حدود ۴۰۰ نفر جان خود را از دست دادند.

ابولا یک بیماری عفونی کشنده است که باعث خونریزی داخلی می شود و از طریق تماس با مایعات ترشح شده از بدن بیماران منتقل می شود.

ویروس ابولا یکی از کشنده‌ترین ویروس‌ها است که باعث بیماری شدید در انسان و پستانداران می‌شود و در میان انسان‌ها و میمون‌ها در آفریقا شایع است.

علائم و نشانه‌های ابولا چیست؟

ابولا اغلب به شکل یک آنفلوآنزای ناگهانی شروع می‌شود و با احساس خستگی، تب، ضعف، کاهش اشتها، درد عضلانی، درد مفاصل، سردرد و گلودرد همراه است. البته ممکن است پس از مدتی، تنگی نفس و درد قفسه سینه همراه با تورم، سردرد و گیجی نیز روی دهد.

اغلب مبتلایان روی سطح پوست خود بخش‌های قرمز  با برجستگی کوچک مشاهده می‌کنند که ممکن است بین ۵ تا ۷ روز وجود داشته باشند. این قرمزی‌ها نشانه توسعه بیماری هستند.

تب ابولا معمولا بالای ۳۸.۳ درجه سانتی‌گراد است و با عارضه‌هایی همچون استفراغ، اسهال و درد شکم همراه است.

بعضا مشاهده شده ۵ تا ۷ روز پس از بروز اولین علائم، بیمار با خون‌ریزی داخلی (دستگاه گوارشی) و خارجی مواجه شود. همه افراد آلوده نشانه‌هایی از لخته شدن خون در بدن خود را دارند.

بیماران ممکن است یک یا دو هفته پس از شروع علائم بهبودی حاصل کنند. اما اغلب به دردهایی همچون درد مفاصل، التهاب کبد، کاهش شنوایی، احساس خستگی، ادامه ضعف و کاهش اشتها مبتلا می‌شوند.

مرگ، به‌طور معمول بین ۶ تا ۱۶ روز پس از شروع علائم و اغلب به دلیل فشار خون پایین و از دست دادن مایع رخ می‌دهد. به‌طور کلی، خون‌ریزی نشان دهنده نتیجه بدتر و وضع بحرانی است و این از دست رفتن خون ممکن است منجر به مرگ شود. بیماران اغلب پیش از مرگ به کما می‌روند.