ژانر «زندان»- اعم از درامی که داستان آن در زندان گذشته یا مربوط به فرار از زندان است- یکی از جذاب ترین و مهیج ترین ژانرهای سینمایی است. فیلمی که داستان آن در زندان می گذرد می تواند نقدی سیاسی بر سیستم نامناسب زندان ها، داستانی در مورد تنش ها و درگیری های بین دارودسته ها در زندان، بررسی یک شخصیت که از زندان به عنوان تم عاطفی آن استفاده می شود باشد که همگی در زمینه درام های زندانی قرار می گیرند.
فیلم «رستگاری در شاوشنک» (The Shawshank Redemption) ساخته ماندگار فرانک دارابونت که از داستانی کوتاه با عنوان «ریتا هی وورث و رستگاری در شاوشنک» (Rita Hayworth and the Shawshank Redemption) اقتباس شده استاندارد طلایی فیلم های ژانر زندان به شمار می آید. در واقع، بر اساس رتبه بندی وبسایت سینمایی معتبر IMDb، این فیلم در میان ۵ فیلم برتر تاریخ سینما قرار داشته و بسیاری آن را بهترین فیلم تاریخ سینما می دانند به همین دلیل می توان آن را استاندارد طلایی کل سینما نیز دانست. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با ۱۰ درام زندانی آشنا کنیم که طرفداران فیلم «رستگاری در شاوشنک» از تماشای آن ها لذت خواهند برد.
۱۰- ستاره شدن
پیش از کارگردانی فیلم نئو وسترن تحسین شده «اگر از آسمان سنگ ببارد» (Hell or High Water) با بازی کریس پاین، دیوید مکنزی در یک درام زندانی ستایش شده دیگر به نام «ستاره شدن» (Starred Up) هدایت جک اوکانل را بر عهده داشت. جاناتان آسر به عنوان سناریو نویس فیلم، آن را بر اساس تجربیات شخصی خود به عنوان یک مددکار در زندان های مردانه دسته B در جنوب غربی شهر لندن و کار با برخی از خطرناکترین خلافکاران و جنایتکاران بریتانیا و کمک به آن ها نوشته بود. نتیجه تجربیات او به خلق شخصیت اصلی داستان فیلم با نام اریک منتهی شد، یک نوجوان ۱۹ ساله که به خاطر تمایلات نامتعارفش به خشونت از ندامتگاه نوجوانان به زندان بزرگسالان منتقل می شود.
۹- فرار از آلکاتراز
زندان آلکاتراز که دیگر وجود خارجی ندارد، زندانی واقع در یک جزیره در سواحل سانفرانسیسکو بود که در زمان خود به عنوان یکی از مشهورترین، مخوف ترین و امنیتی ترین زندان های جهان شناخته می شد. در فیلم «فرار از آلکاتراز» کلینت ایستوود نقش یک زندانی در این جزیره را ایفا می کند که نقشه ای دقیق و پیچیده برای فرار در سر دارد. این داستان در واقع نسخه دراماتیزه شده فرار واقعی یک زندانی در سال ۱۹۶۲ از این زندان فوق امنیتی است اگر چه سناریو نسخه سینمایی به مقدار بسیار زیادی از واقعیت ماجرا فاصله دارد. این فیلم نسبت به بسیاری از دیگر فیلم های ژانر زندان سرعت بالاتری دارد و در یک سوم پایانی شاهد سکانس هایی پرتنش و مهیج هستیم. این فیلم توسط دان سیگل کارگردانی شده که کارگردانی بسیاری از بهترین فیلم های ایستوود مانند «هری کثیف» و «بلوف کوگان» را بر عهده داشته است.
۸- مرا گناهکار بدان
پیش از آنکه فرانچایز «سریع و خشن» کارنامه حرفه ای وین دیزل را تعریف کند، او استعداد بازیگری خود را در قالب یک درام مربوط به خانواده های خلافکار در فیلم «مرا گناهکار بدان» (Find Me Guilty) به کارگردانی سیدنی لومت نشان داده بود. این فیم داستان واقعی گانگستری است که در یک ماجرای تیراندازی گرفته شده و به ۳۰ سال زندان محکوم شد. در جریان دادگاه رسیدگی به پرونده، او اصرار داشت که خودش نقش وکیل مدافع را بازی کرده و از خود دفاع کند تا خشم قاضی، هیئت منصفه و تیم حقوقی که بر روی پرونده این خانواده خلافکار تحقیق می کنند را برانگیزد. از آنجایی که وی از شهادت دادن علیه دیگران امتناع می کرد، طول دوره دادگاه بیش از ۲۱ ماه به طول انجامید که آن را به طولانی ترین دادگاه فدرال در طول تاریخ تبدیل ساخت.
۷- نیروی خشن
فیلم «نیروی خشن» (Brute Force) که به کارگردانی ژول داسن بزرگ، کارگردان نابغه و صاحب سبک سینمای فرانسه، در دهه ۴۰ منتشر شد داستان یک زندانی خشن و شرور با بازی برت لنکستر را روایت می کند که رو در روی رهبر سختگیر نگهبانان زندان قرار می گیرد. این فیلم نقدهای اجتماعی-سیاسی فراوانی نسبت به سیستم اداره زندان ها دارد. علیرغم سیاه و سفید بودن فیلم، در این عنوان هیچ نگاه سیاه و سفیدی به زندانی ها و نگهبانان وجود ندارد و شرارت و پلیدی را در هر دو سوی سیستم به نمایش می گذارد. با این بن مایه ها و سبک منحصربفرد فیلم در نورپردازی و برداشت سکانس ها، «نیروی خشن» یک نمونه کلاسیک از فیلم نوآر نیز به شمار می آید.
۶- درگیری در سلول شماره ۹۹
فیلم «درگیری در سلول شماره ۹۹» (Brawl in Cell Block 99) به کارگردانی اس کریگ. زاهلر که فیلم‌هایش از لحاظ خشونت بسیار فراتر از فیلم های کوئنتین تارانتینو است، داستان یک خلافکار سابق با بازی وینس واون را روایت می کند که پس از اینکه نمی تواند کار پیدا کند به همان کسب و کار خلاف سابق خود باز می گردد. در نهایت وی در میان درگیری میان نیروهای پلیس و شرکایش در جرم که به آن ها اعتماد ندارد گرفتار شده و در نهایت، پس از دستگیری، به چند سال زندان محکوم می شود. در شرایطی که او سال های اولیه زندانش را می گذراند، فرزندش به دنیا می آید که به نظر بدترین اتفاقی است که می تواند برای وی رخ دهد. اما بعد از آن شرایط نیز بدتر شده و یک دارودسته خلافکار با ربودن همسرش او را وادار می کند که در داخل زندان برای آن ها کار کند.
۵- مسیر سبز
فیلم «رستگاری در شاوشنک» تنها فیلمی نیست که فرانک دارابونت بر اساس یکی از داستان های استفن کینگ ساخته است. فیلم «مسیر سبز» (The Green Mile) یکی دیگر از ساخته های او با موضوع زندان است که بر اساس رمانی بسیار قطور ساخته شده و به همین دلیل دارای داستانی شلوغ تر و مدت زمانی طولانی تر (کمی بیش از سه ساعت) نسبت به «رستگاری در شاوشنک» است. اما با درخشش مایکل کلارک دانکن و تام هنکس در نقش های اصلی داستان- اولی در نقش یک شبه مسیح که به ناحق به اعدام محکوم شده و دیگری در نقش یک نگهبان زندان که مشکل مجاری ادراری وی توسط شخصیت اول به شکل معجزه آسایی درمان می شود- هیچگاه مخاطب را خسته نمی کند.
۴- برانسون
بزرگترین نقطه قوت این فیلم زندگینامه ای در مورد مایکل پترسون که با لقب چارلز برانسون شناخته می شود بازی تام هاردی در نقش شخصیت اصلی ماجراست. برانسون که به عنوان خشن ترین جنایتکار عصر مدرن بریتانیا شناخته می شود هر از گاهی خشونت های شدیدی از خود نشان می داد که دائماً او را به سلول انفرادی منتقل می کرد و این موضوع بعدها باعث ایجاد مشکلات روحی و عاطفی برای وی شد. این فیلم علیرغم کوچک بودن و کمتر دیده شدن، به یک فیلم ستاره ساز و نقطه عطفی در کارنامه کاری تام هاردی منتهی شد به طوری که توجه هالیوود را به این بازیگر بریتانیایی جلب کرد. مدت کوتاهی بعد از انتشار «برانسون»، هاردی به یکی از همکاران اصلی کریستوفر نولان تبدیل شده و در فیلم «مکس دیوانه: جاده خشم» نیز جای مل گیبسون را گرفت.
۳- قطار سریع السیر نیمه شب
فیلم «قطار سریع السیر نیمه شب» (Midnight Express) به کارگردانی آلن پارکر و نویسندگی الیور استون، کارگردان معروف فیلم های سیاسی، که برای نویسندگی فیلمنامه این فیلم برنده جایزه اسکار نیز شد، داستان یک دانشجوی جوان آمریکایی را روایت می کند که به جرم تلاش برای خارج کردن مقداری حشیش از ترکیه دستگیر شده و به زندان می افتد. این فیلم بر اساس ماجرای واقعی سرگذشت بیلی هیس ساخته شده که نقش او را در این فیلم برد دیویس بازی می کند. این فیلم به خاطر تصویرسازی ترسناک و خشنش از سیستم زندان های ترکیه چنان جنجال آفرین شد که استون سال ها بعد از انتشار فیلم و در جریان سفرش به ترکیه به خاطر این موضوع از مردم این کشور عذرخواهی کرد.
۲- تاریخ مجهول آمریکا
در فیلم «تاریخ مجهول آمریکا» (American History X) ادوارد نورتون و ادوارد فرلانگ نقش دو برادر که در یک گروه نژادپرست معتقد به برتری سفیدپوست ها هستند را ایفا می کنند. نورتون در این داستان برادر بزرگ تر بوده که در طول مدت سه سال حضورش در زندان دیدگاه های نژاد پرستانه اش به کلی تغییر می کند. او پس از آزادی دیگر باوری به قوانین و ایده های نئوناژی ها نداشته و سعی می کند برادرش را نیز از این جریان و گروه خارج کند اما مشخص می شود که تغییر باورهای ایدئولوژیک برادرش از آنچه که فکر می کرد بسیار دشوارتر است. با یک سبک روایی غیرخطی و سبک فیملبرداری سیاه و سفید، «تاریخ مجهول آمریکا» یک درام بسیار پرتاثیر و تکان دهنده است که پیام منحصربفردی را ارائه می دهد.
۱- لوک خوش دست
ترکیب بی نقص یک قهرمان و یک شرور در فیلم «لوک خوش دست» (Cool Hand Luke) باعث می شود که پل نیومن در نقش یک زندانی بامزه و دوست داشتنی این فیلم را از آنِ خود کند، شخصیتی که می خواهد خوش بگذراند اما در سمت تاریک قانون گرفتار شده و در طرف دیگر داستان نیز سردسته نگهبانانی قرار دارد که اگر چه خشونت و بیرحمی او قابل درک است اما همواره سعی دارت عزت نفس زندانیان را از آن ها گرفته و درگیری بین این دو باعث می شود که «لوک خوش دست» به یک شاهکار سینمایی تبدیل شود. این فیلم نقدی قوی و تاثیرگذار بر سیستم اداره زندان ها در ایالات متحده داشته و این پیام نقدآمیز را از طریق درگیری بین ایدئولوژی های مبتنی بر شخصیت به تصویر می کشد. این فیلم به خاطر یکی از دیالوگ هایش مشهور است اما زیبایی و جذابیت «لوک خوش دست» تنها به همینجا خلاصه نمی شود.
مسیر سبز که واقعا بعد از شاوشنگ معرکه‌س.
فیلم پاپیون با بازی استیو مک کویین هم خیلی جذاب و عالی بود.