از اکسیژن تا خاک و فلزات؛ اگر همه منابع طبیعی زمین تمام شوند چه اتفاقی می افتد؟

انسان از زمانی که پا بر روی زمین گذاشته از منابع طبیعی فراوان و ارزشمندی که کره زمین بی دریغ در اختیارش گذاشته استفاده برده.

به مواد غذایی ای که فروشگاه ها را پر کرده اند فکر کنید، به دستگاه های پزشکی ای که در بیمارستان ها جان افراد را نجات می دهند و به گوشی هوشمندتان که زندگی را برایتان بسیار راحت تر کرده. بدون وجود منابع طبیعی هیچ کدام این ها هم وجود نداشتند.

در واقع ما به قدری به بودن آن ها عادت کرده ایم که وجودشان برایمان تبدیل به امری بدیهی شده و دیگر به چشم مان نمی آید؛ ما حتی نمی توانیم خود را در دنیایی بدون آن ها تصور کنیم. در حالی که بسیاری از این منابع تجدیدپذیر نیستند و از بین رفتن آن ها فاجعه بار خواهد بود.

حالا می خواهیم ببینیم اگر همه ی منابع طبیعی زمین از بین بروند چه سرنوشتی در انتظار ما خواهد بود.

اکسیژن

در میان فراوان ترین عناصر جهان، اکسیژن مقام سوم را دارد. گرچه وجود اکسیژن برای ما تبدیل به امری بدیهی شده، اما حدود یک میلیون سال است که میزان اکسیژن در سیاره زمین رو به کاهش گذاشته. علت اصلی این مسأله انتشار گاز کرین دی اکسید است و به گفته ی بعضی محققان در نتیجه ی آن هوای قابل تنفس کره زمین به زودی به پایان خواهد رسید، گرچه بیشتر دانشمندان معقدند ما در آستانه ی یک بحران اکسیژن نیستیم. با این حال، اگر برای حتی ۵ ثانیه هیچ اکسیژنی در سیاره زمین وجود نداشته باشد، این اتفاق چنان عواقب هولناکی دارد که سقوط هواپیماها و پودر شدن سازه های بتنی تنها گوشه ای از آن ها است. به این ترتیب اینکه چه بلایی بر سر بدن ما خواهد آمد چندان غیر قابل تصور نیست.

آب

۴/۶ میلیارد سال است که آب سیاره ی زمین را سیراب می کند. حدود ۷۰ درصد از سطح کره زمین را این منبع طبیعی پوشانده که شامل اقیانوس ها، دریاها، رودخانه ها و دریاچه ها می شود. در جو زمین و حتی زیر سطح آن هم آب وجود دارد. اما بیشتر از ۹۵ درصد این آب غیرآشامیدنی است و ما با کمبود فزاینده ی آب شیرین در مقایسه با مقدار مورد نیازمان رو به رو هستیم. طبق پیش بینی های کارشناسان اگر واقعاً روزی آب شیرین کره زمین به پایان برسد، دنیا شاهد فجایعی مثل جنگ، خشکسالی و سقوط اقتصاد جهانی خواهد بود.

درختان

کره زمین بیشتر از ۳ تریلیون درخت دارد. جنگل ها ۳۰ درصد از سطح زمین را پوشانده اند. اما درخت های سیاره ی ما ما در حال نابودی هستند. کره زمین در فاصله ی سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ بیشتر از ۱،۲۹۴،۹۹۴ کیلومتر مربع از این منبع طبیعی را بر اثر جنگل زدایی از دست داد و میزان آن به ۴۶ درصد از زمان آغاز تمدن انسان رسیده است. بدون وجود درختان، دنیا از هم فرو خواهد پاشید. درختان اکسیژن تولید می کنند، از خاک محافظت می کنند، چرخه ی آب را تنظیم می کنند، سیستم های غذایی ما را تأمین می کنند و مواد و مصالح ارزشمندی برای ساخت و ساز در اختیار ما می گذارند.

خاک

یکی از مقامات سازمان ملل اذعان کرده خاک کره زمین با چنان سرعتی در حال فرسایش است که ممکن است ظرف حدوداً ۶۰ سال آینده این منبع طبیعی را به کلی از دست دهیم. گرمایش زمین، جنگل زدایی ها و استفاده از مواد شیمیایی در کشاورزی، همگی در تخریب خاک نقش دارند و در واقع ما با سرعتی بیشتر از آنکه بتوانیم خاک را بازتولید کنیم، آن را مصرف می کنیم. ما برای پرورش حدوداً ۹۵ درصد از مواد غذایی خود به خاک زراعی سالم نیاز داریم و اگر خاک حاصلخیزی برای رشد محصولات کشاورزی وجود نداشته باشد، تمام تمدن بشری از بین می رود.

گیاهان

همچون درختان، گیاهان هم ما را تغذیه می کنند و به ما اکسیژنی که تنفس می کنیم را می دهند. اگر گیاهان از بین بروند، انسان ها و حیوانات از گرسنگی تلف و دچار خفگی خواهند شد. البته اکسیژن تا مدتی در جو زمین باقی می ماند اما خیلی قبل تر از تمام شدن اکسیژن، مواد غذایی به پایان می رسد. چقدر احتمال دارد که گیاهان کره زمین از بین بروند؟ همه چیز به وضعیت آب و خاک و البته ذخیره ی بذر ما بستگی دارد. خوشبختانه خزانه جهانی بذر سوالبارد در نروژ ساخته شده تا جلوی انقراض گیاهان گرفته شود.

سوخت های فسیلی

سوخت های فسیلی مثل ذغال، نفت و گاز طبیعی از میلیون ها سال پیش وجود داشته اند و از بقایای گیاهان و جانوران به وجود آمدند. ما برای چیزهایی مثل گرما، انرژی، سوخت و تولید وسایل روزمره مثل وسایل برقی، دستگاه های الکترونیک و لوازم آرایشی به آن ها وابسته هستیم. اما وابستگی ما به این منابع تجدید ناپذیر باعث نابودی کاهش ذخایر آن ها شده و در تغییرات آب و هوایی هم نقش دارد. طبق پیش بینی های برخی دانشمندان، اگر انرژی دیگری را جایگزین نکنیم، سوخت های فسیلی سیاره زمین تا سال ۲۰۶۰ به اتمام خواهند رسید.

فلزات کمیاب

در دنیا ۶۲ فلز مختلف از جمله روی و مس وجود دارد، اما فلزات کمتر شناخته شده ای مثل ایندیوم و گالیوم هم هست که ما آن ها را استخراج می کنیم و از آن ها در تولید محصولات، ساختمان سازی و بسیاری صنایع دیگر استفاده می کنیم. این فلزات تجدیدناپذیر هستند، یعنی اگر روزی به پایان برسند، دیگر برای همیشه تمام شده اند. اگر فلزات سیاره زمین تا به حال تمام شده بودند – که البته دانشمندان چنین اتفاقی را در آینده ی قابل پیش بینی ما نمی بینند – مجبور بودیم بدون وسایلی زندگی کنیم که برای زندگی ما حیاتی هستند، مثل گوشی های هوشمند و کامپیوترها، تجهیزات پزشکی نجات بخش مثل دستگاه های ام آر آی، خودروها و سازه های مدرن.

حیوانات و ماهی ها

گرچه ما اغلب آن ها را جزء منابع طبیعی به حساب نمی آوریم، اما حیوانات و ماهی ها به طور طبیعی وجود دارند و از آنجایی که ما از آن ها استفاده می کنیم، آن ها یکی از حیاتی ترین منابع ما محسوب می شوند. اگر غذای حیوانات تا به حال از بین رفته بود، حیوانات هم از بین رفته بودند، اما از آن نگران کننده تر این است که آیا ماهی های سیاره زمین هم نابود خواهند شد. صندوق جهانی طبیعت در سال ۲۰۱۲ در مورد صید بیش از اندازه ی ماهیان هشدار داد و گزارشات اخیر هم آن را تأیید کرده. نابودی موجودات آبزی هم به سلامت انسان ها و هم اکوسیستم زمین صدمه می زند و برخی پیش بینی کرده اند این اتفاق تا سال ۲۰۵۰ رخ خواهد داد.

هلیوم

شاید اگر بدانید که در میان فراوان ترین عناصر جهان، هلیوم مقام دوم را دارد، تعجب کنید اما نباید اینطور باشد. هلیوم یک گاز طبیعی و تجدید ناپذیر است که از عناصر کلیدی اسکنرهای پزشکی، کرایوژنیک، ابر آهنرباهای مورد استفاده در تحقیقات حوزه ی سلول های مغزی و حتی دستگاه های مورد استفاده ی ارتش، محسوب می شوند. گرچه فقط ۱۵۰ سال از کشف این گاز می گذرد، اما دانشمندان معتقدند ما همین حالا هم در حال نزدیک شدن به نقطه ی بحرانی هستیم. اگر گاز هلیوم سیاره زمین به پایان برسد، این مسأله دست کم به تندرستی انسان ها لطمه وارد خواهد کرد.

نمک

در میان مواد معدنی ای که ما آن ها را استخراج می کنیم و از آن ها برای بهبود زندگی خود بهره می بریم، نمک بی تردید شناخته شده ترین آن ها است. نمک یا همان سدیم کلراید، یک منبع طبیعی تجدیدناپذیر است که از آن نه فقط برای آشپزی و نگهداری مواد غذایی، بلکه برای تولید کلر و سدیم هیدروکسید هم استفاده می شود، دو ماده ای که در تولید مواد مصنوعی مثل پلاستیک، نایلون و شیشه ی ضدگلوله کاربرد دارند. گرچه ذخایر نمک حالا وضعیتی بحرانی ندارد، اما اگر تمام شده بود، باید جایگزینی برای عمده ی وسایل خانگی پیدا می کردیم که به نوعی از نمک تولید شده بودند؛ البته غذاهای ما هم بی مزه می شدند.

فسفر

فسفر، یک ماده ی معدنی کمیاب اما حیاتی است که فقط در اندک نقاطی از دنیا یافت می شود، از جمله چین، مراکش و ایالات متحده آمریکا. کودها باید به قدری سالم باشند که بتوانند محصولات کشاورزی را تغذیه کنند و صنعت کشاورزی برای حفظ سلامت کودها به ماده ی فسفر نیاز دارد. بدون وجود این ماده با کمبود غذایی جدی در سطح جهانی مواجه می شویم. مرکز تحقیقاتی فسفر دنیا در مورد محتمل بودن این کمبود هشدار داده، مگر اینکه ذخایر بیشتری از این منبع طبیعی زندگی بخش بیابیم. فسفر باعث افزایش سلامت اکوسیستم های آبی هم می شود که رشد جلبک ها و دیگر گیاهان آبزی را کنترل می کند.

انرژی باد و خورشیدی

انرژی خورشیدی و نیروی بادی را منابع طبیعی تجدیدپذیر می دانند، یعنی تا زمانی که خورشید در آسمان وجود داشته باشد (خورشید باعث ایجاد باد هم می شود) این انرژی ها به پایان نخواهند رسید. شاید تنها راه اتمام این انرژی ها از طریق اثر موجی باشد، یعنی اگر مواد و مصالحی که از آن ها برای ساخت صفحات خورشیدی و آسیاب های بادی استفاده می شود به نوعی به اتمام برسند. اگر خورشید یک روز ناپدید شود، نیروی جاذبه، مدار زمین و آب و هوای قابل تحمل و زندگی به آن شکلی که می شناسیم، از بین خواهند رفت. در این شرایط آخرالزمانی تنها امید باقی مانده برای انسان، پناه بردن به زیردریایی ها و همینطور زیستگاه هایی است که در آن ها از انرژی زمین گرمایی استفاده می شود.