چگونه می توان مهریه را از همسر گرفت؟ مراحل و مدارک دریافت مهریه

مهریه یک حق است که زنان دارند و طبق این حق قانونی، می توانند نسبت به مطالبه مهریه اقدام کنند. راه هایی که همگی پس از امتناع زوج از پرداخت حق شرعی و قانونی، آغاز می شود. هر چیزی که ارزش مالی داشته باشد و بتوان در اقتصاد، برای آن قیمتی تعیین کرد، موضوع مهریه است.

از خانه و اجاره بها گرفته تا حتی تعلیم، مصداق مهریه خواهد بود. مهر، کلمه ای است عربی و در فارسی، معادل کابین بر آن نهاده اند. در بحث مهریه، دارایی مورد نظر است که قابلیت تملک داشته باشد. یعنی دارایی باید دارای ارزش بوده و قابلیت نقل و انتقال داشته باشد.

مثلا مهریه ای که شامل ۲ اسب سفید شاخ دار باشد!، مصداق مهریه نیست. چون هم ارزش نامشخص دارد و هم قابلیت تملک و نقل و انتقال ندارد. مهریه هایی که کالای مشخصی در اقتصاد است، مثل خانه، چون ارزش ذاتی و مستقل دارد، هر زمانی که شوهر، آن را ادا کند، دیگر دینی به همسر ندارد.

این برای مهریه که کالای معینی است صادق است. اما در باب مهریه که ویج رایج مملکت است، صادق نیست. چون ارزش پول در طولانی مدت، کاهش می یابد. لذا، زوج بایستی بر اساس شاخص توریمی که هر سال بانک مرکزی اعلاممی کند، دین خود را محاسبه به روز کرده و آن را پرداخت کند. لذا مبلغ مندرج در عقدنامه که پس از گذشت زمان ممکن است بسیار ناچیز باشد، با این شاخص تورمی، تعدیل شده و تجدید ارزیابی خواهد شد.

تعیین مهریه به توافق طرفین بستگی دارد. رکن عقد نکاح نیست و می توان مهری را تعیین نکرد و پس از عقد زوجین، بر آن توافق کنند. اما اگر در عقدنامه، مهر ذکر شود، یعنی «مهر المسمی» باشد، بایستی به گونه ای ذکر شود که هیچ کدام از طریق یعنی زن و همسرش، نسبت به نوع کمیت و کیفیت آن، تردید و شکی نداشته باشند. یعنی مهریه باید معلوم و مشخص باشد.

مطالبه مهریه

مطالبه مهریه طبق قانون، روالی دارد. مطابق قانون، به مجرد عقد، زن، مالک مهری می شود که توافق شده و مشخص است. قانون به زن این حق را داده است که از زمان مالکیت قانونی زن به مهریه، بتواند آن را تصرف کند. پس، مطالبه مهریه، از حقوق خاصه زوجه و از دیون ممتازه است.

دادگاه خانواده، از جمله مراجعی است که زوجه قادر است در آنجا، مهریه خود را از همسرش مطالبه کند. زوجه برای مطالبه مهریه، بایستی دادخواست مکتوب خود را تسلیم ادادگاه خانواده دراستان محل سکونت کند. اگر موضوع مهریه، از انواع ملک (غیر منقول) باشد، مثل زمین و خانه، دادگاه محلی که ملک در آن حوزه واقع شده است، صالح خواهد بود.

در زمان ارائه دادخواست زوجه نسبت به مطالبه مهریه در دادگاه خانواده، وی می تواند به منظور جلوگیری از نقل و انتقال احتمالی اموال توسط زوج یا قصد فرار از پرداخت مهریه، خواستار توقیف اموال کند. این موضوع در قالب تامین خواسته در محاکم قضایی، مطرح می شود.

زوجه ، قادر است هزینه های پرداختی مثل هزینه دادرسی که بابت رسیدگی به دعوای مطالبه مهریه بایستی توسط زوجه پرداخت و به حساب دادگستری واریز شود و هم چنین حق الوکاله وکیل را نیز درخواست کند.

بعد از رسیدگی به دادخواست زوجه نسبت به مطالبه مهریه، اگر دادگاه به این نتیجه برسد که زوج، قبلا مهریه همسر را پرداخت نکرده است، زوج را محکوم به پرداخت مهر مطالبه شده می کند.

اما زوج می تواند به حکم صادره اعتراض کند و به این اعتراض در دادگاه دیگری که مرجع بالاتری هست، رسیدگی خواهد شد. اگر حکم اولیه زوجه تایید شود، با مراجعه به دادگاه بدوی یعنی همان دادگاهی که حکم محکومیت زوج را نسبت به پرداخت مهریه صادر کرده است، میتواند نسبت به مطالبه مهریه اقدام کند. در این مورد،معرفی مالی از اموال زوج صورت گرفته و تقاضای اجرای حکم می کند و شوهر طبق حکم صادره، مکلف به پرداخت مهریه همسر خویش است.

اگر دارایی زوج برای پرداخت مهریه همسرش کافی نباشد چه باید کرد؟

در این حالت، زوج می تواند دادخواستی با عنوان «اعسار از محکوم به»، تسلیم دادگاه کرده و عنوان کند که گر چه طبق قانون، مکلف به پرداخت مهریه مقرره است، اما به خاطر بیکاری یا درآمد پایین یا بالا بودن تعداد فرزندان یا دلایل مستند دیگر، قادر به پرداخت مهریه نیست.

یا قادر به پرداخت بخشی از آن نیست. لذا درخواست تقسیط کند. دادگاه می تواند متناسب با وضعیت مالی زوج، میزان قسط را تعیین کند. دومین مرجع صالح برای مطالبه مهریه توسط زوجه، ثبت اسناد است. متفاوت با دادگاه خانواده است.

مشمول بانوانی است که دارای سند رسمی ازدواج بوده و در آن، به میزان و نوع مهریه اشاره شده باشد. هم چنین، همسر آن ها دارای زمین و مسکن و حساب بانکی باشد. با معرفی این دارایی ها به دایره اجرای ثبت، نسبت به وصول مهریه اقدام میکند. در غیر این صورت، موفق به دریافت مهریه نشده و هزینه دادرسی هم باید پرداخت شود. هزینه دادرسی نیز ۵ درصد مبلغ مهریه مطالبه شده اعلام شده است.

اگر زوج، مالی برای توقیف و پرداخت مهریه نداشته باشد، زوجه قادر است طبق ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، تقاضای بازداشت شوهر را تا روز تادیه کند. اگر زوج اثبات کند که از پرداخت ناتوان است، حبس ندارد. در غیر این صورت، زندان می شود. طبق قانون مجلس شورای اسلامی، میزان مهریه متعارف ۱۱۰ سکه بهار آزادی است.

البته با توافق طرفین می توان، ۱۱۰ سکه را به صورت عندالاستطاعه، وصول کرد. زن می تواند تا زمانی که مهر به او تسلیم نشده، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد، امتناع کند. به شرطی که تکلیف زوج به پرداخت مهریه، از همان لحظه وقوع عقد، ایجاد شده باشد. اگر با پرداخت مهر، زوجه از تمکین خودداری کند، حق نفقه وی ساقط می شود.

چند نکته مهم

در صورتی زن می تواند ۱۰۰۰ سکه بهار آزاد عند الاستطاعه را به عنوان مهریه مطالبه کند که بتواند اموالی از زوج را معرفی و توقیف کند. برای مطالبه مهریه عندالمطالبه، مرد ملزم است که مهریه عند المطالبه را تحت هر شرایطی پرداخت کند. تحت هر شرایطی،مهریه به زوجه تعلق می گیرد مگر در صورت بذل مهریه از طرف زن. زن می تواند مهریه را در ازای طلاق توافقی، مهریه خود را بذل کند.

مهریه می تواند پس از طلاق نیز به صورت اقساط پرداخت شود و حتما نیازی به پرداخت قل از طلاق نیست. حتی در صورت اثبات رابطه نامشروع زن، مهریه به وی تعلق می گیرد. وراث زن قادر هستند که مهریه زن فوت شده را از همسرش، مطالبه کنند.

• بخوانید: ۵ دادگاه جنجالی ۲  قرن اخیر