اگر یک شهاب سنگ به زمین برخورد کند چه اتفاقی می افتد؟

کسانی که به دنیای دایناسورها علاقمندند می دانند که ۶۶ میلیون سال قبل شهاب سنگی در منطقه ی یوکاتان پنینسولای مکزیک به کره زمین برخورد کرد.

اما بهتر است قبل از هر چیزی تعریفی از شهاب سنگ داشته باشیم. شهاب سنگ تکه ای از خرده سنگ های آسمانی است که وقتی موفق به ورود به جو سیاره ما و برخورد با زمین می شود به آن شهاب می گویند. و تقریباً هم یک شهاب سنگ بود که به ۱۸۰ میلیون سال حکومت دایناسورها پایان داد. شهاب سنگی به عرض ۱۵ کیلومتر با زمین برخورد کرد و گودال شهاب سنگی چیکسولوب را پدید آورد که ۱۵۰ کیلومتر عرض دارد. با برخورد این شهاب سنگ بیشتر دایناسورها، پستانداران و خزندگان دریایی و بالدار از میان رفتند (گرچه فعال شدن آتشفشان ها هم در این انقراض جمعی دخیل بود). اطراف محل برخورد شهاب سنگ به طور کامل ویران شد. شدت موج و حرارت انفجار به حدی بود که مواد زیادی وارد جو کره زمین شد. همین امر مانع از رسیدن نور خورشید به کره زمین شد و به دنبال آن زنجیره ای از وقایع رقم خورد که منجر به فروپاشی اکوسیستم زمین گشت. این چیزی است که آن زمان رخ داد. اما حالا اگر شهاب سنگی به زمین برخورد کند چه اتفاقی خواهد افتاد؟

وزش تندباد

اول از همه باید بدانید که این اتفاق اصلاً بسیار بعید است. تنها هر ۵۰۰ هزار سال یک بار شهاب سنگی با زمین برخورد می کند که واقعاً خطرساز باشد. با این حال، دانشمندان می خواهند بدانند در صورت وقوع چنین اتفاقی سناریوهای احتمالی چه خواهد بود. در سال ۲۰۱۷ گروهی از محققان انگلیسی مقاله ای منتشر کردند که پیامدهای احتمالی این واقعه را بر اساس شبیه سازی های کامپیوتری نشان می داد. در این شبیه سازی ها به آثار برخورد شهاب سنگ در نقاط مختلف زمین پرداخته شده بود. بزرگ ترین خطر پیش روی بشر با توجه به آن اندازه شهاب سنگی که دانشمندان کار شبیه سازی را بر اساس آن انجام دادند و همینطور تجربیات ثبت شده ای که تا به حال از مواجه با شهاب سنگ ها داشته ایم، تندباد بود. بله درست متوجه شدید، تندباد. در سال ۲۰۱۳ شهاب سنگی به آسمان شهر چلیابینسک ِ روسیه رسید. این شهاب سنگ میان آسمان و زمین متلاشی شد و به دنبال آن خسارات و صدماتی به بار آمد که علت آن شوک آیرودینامیکی بود. این شوک مردم را زمین زده و به ساختمان ها آسیب وارد کرده بود. این امر باعث به پرواز در آمدن خرده شیشه ی پنجره ها شده و به شکلی غیرمستقیم جراحاتی به بار آورده بود. و همه ی این ها در حالی است که این شهاب سنگ حتی با زمین برخورد نکرده بود. هر چه شهاب سنگ بزرگ تر باشد احتمال بیشتری وجود دارد که تندبادی شکل بگیرد که بتواند تمام شهرها را با خاک یکسان کند.

تابش حرارتی

خطر بزرگ دیگری که در رابطه با برخورد شهاب سنگ حیات ما را تهدید می کند، مسأله ی تابش حرارتی است. در سال ۱۹۰۸ نیز در منطقه ی سیبری ِ روسیه شهاب سنگ دیگری پیش از برخورد، میان آسمان و زمین منفجر شد. تابش حرارتی ناشی از این انفجار ۲ هزار کیلومتر جنگل را نابود ساخت و باعث آتش گرفتن ۳۰۰ کیلومتر درخت شد. خوشبختانه در آن زمان سیبری مکان دورافتاده ای بود و افراد بسیار کمی در آنجا زندگی می کردند. به همین دلیل این حادثه هیچ خسارت جانی دربرنداشت. گرچه محققان انگلیسی در مقاله ی خود به این نکته اشاره کردند که انرژی آزاد شده از انفجار این شهاب سنگ به طور قطع برای بار آوردن تلفات انسانی کافی بود.

سونامی

گمانه زنی هایی در اینباره صورت گرفته که در صورت وقوع سونامی بر اثر برخورد شهاب سنگ با زمین تلفات انسانی این واقعه چه میزان خواهد بود. و آنطور که محققان انگلیسی پی بردند، سونامی ناشی از برخورد یک شهاب سنگ با زمین امری نگران کننده محسوب می شود – اما تنها به این شرط که آن شهاب سنگ به یک اقیانوس برخورد کند، امری که محققان احتمال وقوع آن را ۲۰ درصد محاسبه کرده اند. با این حال، سونامی مخرب ترین اثر برخورد شهاب سنگ با یک اقیانوس خواهد بود و بسته به اندازه ی شهاب سنگ، عامل ۷۰ تا ۸۰ درصد تلفات جانی این حادثه خواهد بود. این امر برای مردمی که در نزدیکی اقیانوس ها زندگی می کنند نگران کننده محسوب می شود و شاید لازم باشد محل زندگی خود را تغییر دهند.

ویرانی ساختمان ها

برخورد یک شهاب سنگ بزرگ به زمین باعث نابودی حیات به شکلی که ما می شناسیم خواهد شد. دانشمندان می خواستند بدانند در صورت برخورد شهاب سنگ های به مراتب کوچک تر چه اتفاقی رخ خواهد داد، به همین دلیل در سال ۲۰۰۸ به شبیه سازی آن پرداختند. بر اساس این شبیه سازی، در صورت برخورد شهاب سنگی با ۶۱ متر قطر، تا شعاع ۸ کیلومتری محل برخورد، ساختمان های بتنی با خاک یکسان خواهند شد. این بدان معنی است که اگر شهاب سنگی در وسط یک شهر فرود آید، تمام شهری به مساحت پاریس با خاک یکسان خواهد شد. چون شهاب سنگی در آن اندازه تا ۵۰ مگا تن انرژی تولید می کند. حتی شهاب سنگی به اندازه ی یک خانه، تا شعاع ۱/۵ کیلومتری برخورد، ساختمان ها را تخریب خواهد کرد.

نابودی کشاورزی

آثار برخورد شهاب سنگی آنچنان بزرگ که بر روی کره زمین ویرانی به بار آورد، تنها بلافاصله پس از برخورد احساس نخواهد شد. این برخورد بازتاب هایی دارد که به مرور نمایان خواهد شد. مثلاً گروهی از محققان ناسا پی بردند برخورد شهاب سنگی بزرگ تر از ۲ کیلومتر می تواند آب و هوای کره زمین را برهم ریزد، امری که باعث نابودی گسترده ی محصولات کشاورزی و از میان رفتن حیات خواهد شد. به گفته ی دانشمندان، گرد و غباری که از برخورد شهاب سنگ به زمین بلند می شود مانع از رسیدن نور خورشید به سیاره ما خواهد شد؛ دود ناشی از آتش سوزی ها هم در این امر دخیل خواهد بود و این ها همگی کره زمین را گرفتار چیزی خواهد کرد که به آن زمستان ناشی از برخورد شهاب سنگ گفته می شود، امری که باعث نابودی کشاورزی و قحطی گسترده خواهد شد.

پایان دنیا

برخورد شهاب سنگی به اندازه ی حدوداً ۸۰۴ متر کافی است تا به پایان دنیایی که می شناسیم برسیم. این امر احتمالاً بدین معنی است که یک شهاب سنگ به اندازه ی آنی که موجب انقراض دایناسورها شد، در صورت برخورد گودالی به پهنای ۱۶۱ کیلومتر ایجاد و حیات را در محل برخورد خود به کلی نابود خواهد کرد، زلزله ای به پا خواهد کرد که تا هزاران کیلومتر آن سوتر احساس و باعث نابودی کشاورزی خواهد شد. این در اصل به معنای پایان زندگی اغلب موجودات زنده ی کره زمین است. برخورد شهاب سنگی بزرگ تر از آن، سرعت چرخش کره زمین را کندتر خواهد کرد – البته خوشبختانه آن زمان دیگر اصلاً وجود نداریم تا تبعات این اتفاق را تجربه کنیم.