صنعت «خودیاری» (self-help) در حال شکوفایی است و تحقیقات حوزه ی روانشناسی مثبت گرا ـ مطالعه ی علمی دلایل شکوفایی مردم ـ در این رونق و شکوفایی نقش بسزایی داشته است. در عین حال، نرخ اضطراب، افسردگی و آسیب به خود در مقیاس جهانی در حال اوج گرفتن است. بنابر این آیا با وجود این همه پیشرفت در زمینه روانشناسی شاد بودن غیرممکن است و ما محکوم به ناشاد بودن هستیم؟
بر طبق مقاله ی تاثرگذاری که در سال ۲۰۰۵ در Review of General Psychology منتشر شد، ۵۰ درصد شادی مردم را ژن هایشان تعیین می کنند، ۱۰ درصدش به شرایط بستگی دارد و ۴۰ درصد آن به «فعالیت آگاهانه» (بیشتر این که آیا مثبت اندیش هستید یا نه) وابسته است.
این نمودار شادی مورد نقدهای بسیاری قرار گرفت چرا که بر مبنای فرض هایی درباره ی ژنتیک بود که بی اعتبار شده اند. در پاسخ به نقدها، نویسندگان آن مقاله در سال ۲۰۱۹ رویکرد جدیدی با ریزه کاری و جزئیات بیشتر در خصوص تاثیر ژن ها بر شادی اتخاد کردند که تعامل ژنتیک و محیط را نیز در نظر می گرفت.
طبیعت و تربیت از یکدیگر مستقل نیستند. برعکس، ژنتیک مولکولی نشان می دهد که این دو به طور مدام بر یکدیگر تاثیر می گذارند. ژن ها رفتاری را که در انتخاب محیط به افراد کمک می کند، تحت تاثیر قرار می دهند. برای مثال، برونگرایی که از والدین به فرزند به ارث می رسد در شکل دادن گروه های دوستی به بچه ها کمک می کند.
به همین ترتیب محیط هم بیان و نحوه ی بروز یافتن ژن ها را تغییر می دهد. برای مثال، هنگامی که مادران باردار در معرض قحطی قرار گرفتند، ژن های نوزادان شان متناسب با آن تغییر کردند که به تغییرات شیمیایی ای منجر شد که تولید عامل رشد را سرکوب می کرد. این باعث تولد نوزادان کوچک تر از حد معمول با عارضه هایی نظیر بیماری قلبی-عروقی شد.
همچنین این که افراد می توانند شادتر شوند یا نه به «حساسیت محیطی» آن ها یعنی قابلیت شان برای تغییر وابسته است.
بنابر این روانشناسی مثبت گرایی که برای همه ی افراد جواب بدهد وجود ندارد چرا که همه ی ما همانند DNA مان منحصر به فرد هستیم و به همین ترتیب قابلیت متفاوتی برای شاد بودن و افت و خیزهای آن در سراسر زندگی داریم.
اما با این که ژنتیک در سعادت و خوشی ما تاثیر بسزایی دارد، هویت ما را تعیین نمی کند. چیزهای دیگری نظیر انتخاب های ما در مورد مکان زندگی مان، کسی که با او زندگی می کنیم و شیوه ی زندگی مان شادی ما و شادی نسل های بعدی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
بدون نظر