از زمانی که چیزی برای منازعه وجود داشته و هر یک از طرفین به داشتن و تملیک آن علاقه داشته اند، انسان ها در حال نبرد با یکدیگر بوده اند. اگر چه دنیای جنگ نسبت به روزهای اولیه آن تغییرات بسیاری داشته است، قوانین کلی همچنان بدون تغییر مانده اند. معمولاً طرفی که برتری عددی و تکنولوژیکی دارد، بدون در نظر گرفتن دیگر فاکتورها، برنده نبرد خواهد بود. اما همانطور که گفتیم معمولاً چنین است نه همیشه. در اندک مواردی دیده شده که ارتش هایی بدون برتری فاحش نسبت به طرف مقابل در میدان نبرد و حتی با داشتن مشکلات و کاستی های بسیار، توانسته اند بر دشمنی پیروز شوند که هم تعداد نیروهایش بیشتر بوده و هم از لحاظ تکنولوژی نظامی پیشرفته تر بوده است.
اینجاست که پای تاکتیک های نظامی هوشمندانه به میان می آید. برخی از این تاکتیک ها و استراتژی های ویژه چنان مشهور هستند که هنوز هم در آکادمی های نظامی آموزش داده می شوند و برخی دیگر نیز به خاطر عواقب بزرگتری که این جنگ ها داشته اند، به کلی فراموش شده اند. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با ۱۹ استراتژی و تاکتیک نظامی هوشمندانه ای آشنا کنیم که در تاریخ نبرد و جنگ ها مورد استفاده قرار گرفته اند.
۱- فتح دهلی توسط تیمور لنگ
تیمور لنگ که یک جنگاور ترک-مغولی بود، در آن دوران فرمانروای آسیای مرکزی بوده و قصد تسخیر هند را داشت. در جریان نبرد دهلی در دسامبر ۱۳۹۸، تیمور لنگ با این تاکتیک جنگی هوشمندانه، به سادگی توانست دهلی را تسخیر کند. پیش از حمله، تیمور در مورد فیل های مشهور جنگی هندی ها شنیده بود، فیل هایی که بدن هایشان با زره پوشانده شده و عاج هایشان به شمشیر و نیزه مجهز شده بود. برای شکست این فیل های جنگی، تیمور از یک تاکتیک جنگی هوشمندانه استفاده کرد که باعث شد فیل های هندی به لشکر خودی حمله کنند. او از سربازان خود خواست تا سر راه فیل های دشمن یک سری میخ های ترکیبی خاص بگذارند. این ابزارهای فلزی از ۴ میخ ساخته شده بودند که نوک یکی از آن ها همواره به سمت بالا بود.
او می خواست به سواران ارتش خود آموزش دهد که در مواجهه با فیل ها، این میخ های فلزی را سر راهشان بیندازند اما مدتی بعد نظرش عوض شده و یک تاکتیک هوشمندانه تر را به کار گرفت. او به نیروهایش دستور داد تا مقدار زیادی خشک را روی پشت بوفالوها و شترهای ارتشی قرار داده و سپس آن ها را آتش بزنند. حیوانات زبان بسته که از آتش روی پشتشان وحشت کرده بودند، بی محابا به سمت فیل های هندی هجوم بردند، اقدامی که باعث وحشت فیل ها شده و آن ها را وادار به فرار به سمت عقب کرد. در این حین سربازان هندی زیر دست و پای فیل های خودی له می شدند. به همین سادگی بود که تیمور توانست دهلی را تصرف کرده و تنها یک روز بعد وارد قلعه جهان پناه دهلی شود. او چنان از هندی ها کشت که برج هایی از جمجمه کشته شدگان ساخت.
۲- استراتژی قلعه خالی در چین
تاکتیک جنگی «استراتژی قلعه خالی» توسط سلسله های پادشاهی چینی استفاده می شد که ۳۲اُمین استراتژی در میان ۳۶ دکترین جنگی چینی ها بود. این تاکتیک در واقع از روانشناسی معکوس برای گیج کردن دشمن استفاده می کرد. درهای قلعه ها برای نیروهای دشمن باز شده تا وارد شوند اما به جای ورود، نیروهای دشمن دست به عقب نشینی می زدند زیرا فکر می کردند که یک مکان خالی ممکن است تله ای برای آن ها باشد و در معرض شبیخون قرار گیرند. این تاکتیک جنگی چینی به شدت به شانس وابسته است و به طور موفقیت آمیزی توسط بسیاری از فرماندهان چینی به کار گرفته شده است. سائو سائو از این استراتژی در نبرد علیه لو بو استفاده کرد. وقتی لو بو همراه با ۱۰۰۰۰ سربازش به محل استقرار سائو سائو رسید، سائو سائو علیرغم اینکه تنها چند صد سرباز داشت، با استفاده از استراتژی قلعه خالی توانست او را شکست دهد. این تاکتیک همچنین توسط ژنرال ژائو یون از فرماندهای لیو بی در نبرد رودخانه هان در سال ۲۱۹ نیز مورد استفاده قرار گرفت که باعث شکست سائو سائو شد.
۳- دار و دسته جادویی در جنگ جهانی دوم
در جریان جنگ جهانی دوم، یک شعبده باز بریتانیایی به نام جاسپر ماسکلین با تشکیل گروهی موسوم به «دار و دسته جادویی» در سال ۱۹۴۱ که شامل یک نجار، یک برقکار، یک نقاش، یک خلافکار، یک شیمی دان، یک طراح دکور و یک مرمت کننده عکس بود، تاکتیکی موثر را علیه نیروهای نازی به کار گرفت. او با کمک دار و دسته جادویی اش توانست از بندر اسکندریه در برابر نیروی هوایی آلمان محافظت کند. این بندر بسیار بزرگ بوده و پنهان کردن کشتی های بریتانیایی غیرممکن بود. به جای پنهان کردن بندر اسکندریه، او یک بندر مجاور را به آتش کشید. ماسکلین با استفاده از گل و لای و مقوا، کشتی ها و خانه هایی ساخت که از بالا کاملاً واقعی به نظر می رسیدند و سپس آن ها را چراغانی کرد. خلبانان آلمانی فکر می کردند که بندر اشتباهی را بمباران کرده اند و به همین خاطر بیشتر بمب هایشان را روی بندر ساختگی ریختند و بدین ترتیب بود که بندر اسکندریه در امان ماند.
به جاسپر دستور داده شد کانال سوئز را مخفی کند تا توپچی های بریتانیایی بتوانند هواپیماهای آلمانی را در تاریکی تشخیص دهند. او با استفاده از آینه های متعدد، چراغ و منعکس کننده ها توانست کانال سوئز را مخفی کند که باعث گیج شدن خلبان های آلمانی و برخوردشان می شد. در سال ۱۹۴۲ در جریان نبرد العلمین در مصر، جاسپر ارتشی از ارواح ساخت که متشکل از ۱۰۰۰ تانک، خطوط لوله و همچنین هزاران سرباز، گلوله، هواپیما و توپ غیرواقعی بود. این مانکن ها به وضوح توسط خلبانان آلمانی دیده شده و بمباران شدند. جاسپر و مردانش با اینکار توجه آلمانی ها را به سمت جنوب معطوف کردند در حالی که نیروهای واقعی بریتانیایی از سمت شمال حمله کرده بودند.
۴- عملیات اورانوس
مطالب زیادی در مورد علت شکست نیروهای آلمانی در جنگ جهانی دوم نوشته شده است اما بیشتر این مطالب به نبردهای غرب این جنگ بزرگ مربوط بوده اند. اکثر ما در مورد اینکه عملیات های نظامی روس ها علیه آلمانی ها بسیار سرسختانه و بدون ترس بود شنیده ایم و اینکه هرگز نباید در فصل زمستان به فکر حمله به روسیه بیفتید. با تمام این ها، باید بدانیم که آلمانی ها تقریباً به پیروزی کامل رسیده و روسیه را تسخیر کرده بودند و اگر تاکتیک های جنگی استالین و رهبران شوروی نبود، جنگ جهانی دوم پایان متفاوتی می داشت. نقطه عطف جبهه شرقی جنگ جهانی دوم، نبرد استالینگراد بود که بزرگ ترین رویارویی جنگی در تاریخ بشر بود و بیشترین تعداد سرباز در دو ارتش به کار گرفته شد. شرایط در ابتدا برای روس ها دشوار بود و آلمان ها تقریباً به سادگی در حال پیروزی بودند البته تا زمانی که خطوط تامین تسلیحات و مایحتاج نیروهایشان بدون مشکل به کارش ادامه می داد.
استالین نیز به این موضوع آگاه بود و از ژنرال هایش خواست تا یک تاکتیک ریسکی اما هوشمندانه را برای به محاصره درآوردن نیروهای آلمانی استفاده کنند. در عملیات موسوم به اورانوس، تسلیحات و کمک های نظامی که قرار بود در اختیار نیروهای مقاوم در داخل شهر استالینگراد قرار گیرد، به دو ارتشی اختصاص داده شد که در شمال و جنوب شهر مستقر بودند. هدف این دو گروه رسیدن به پشت نیروهای آلمانی و قطع کردن خطوط تدارکاتی شان و سپس محاصره آن ها و بکارگیری تاکتیک کلاسیک حمله گازانبری بود. شاید علاقه به وطن یا ترسشان از خشم استالین در صورت شکست بود که باعث شد نیروهای روسی در این عملیات پیروز شدند. آن ها خطوط تدارکاتی آلمان ها را قطع کرده و آن ها را محاصره خود درآوردند که نقطه عطفی در مسیر جنگ استالینگراد بود. این عملیات نه تنها استالینگراد و بقیه شهرهای روسیه را از تسخیر شدن توسط نازی ها نجات داد بلکه سرنوشت جنگ جهانی دوم را نیز تغییر داد زیرا با تسخیر استالینگراد و دیگر سرزمین های روسیه، سرنوشت جنگ در جبهه غربی نیز سرنوشت دیگری می یافت.
۵- هتل مجلل برای افسران نازی
در جریان جنگ جهانی دوم، هزاران اسیر جنگی آلمانی در بریتانیا نگهداری می شدند. وقتی گروهی از ژنرال های آلمانی به اسارت درآمدند، به جای زندان به یک عمارت بسیار باشکوه و مجلل برده شدند و آن ها شرایط بسیار خوبی برایشان فراهم شد. آن ها در این عمارت متعلق به دولت بریتانیا نگهداری می شدند، خدمتکاران شخصی داشته و غذا و نوشیدنی های باکیفیت و لاکچری دریافت می کردند. آن ها همچنین اجازه داشتند به رادیو آلمان گوش دهند و روزنامه هایی نیز در اختیارشان قرار می گرفت که اخبار روز جنگ را روایت می کردند. ژنرال های آلمانی دائماٌ به حماقت بریتانیایی ها خندیده و آن ها را مسخره می کردند اما نمی دانستند که تمامی این عمارت با دستگاه های شنود کنترل می شود. سرویس های اطلاعاتی بریتانیا به تمامی گفتگوهایی که بین ژنرال های آلمانی اسیر شده رخ می داد گوش می دادند. آن ها از این کار اطلاعات بسیاری در مورد ارتش آلمان و استراتژی ها و تاکتیک هایشان کسب کرده و به ارتباطات نزدیک برخی از فرماندهان ارشد نازی با شخص هیتلر مطلع شدند.
۶- سونامی ساختگی
بدنبال تسخیر انگلیس در سال ۱۰۱۶ میلادی و تاجگذاری به عنوان پادشاه دانمارک در سال ۱۰۱۸، شاه کنوت برای اینکه کنترل خود بر انگلیس را تحکیم بخشد، بارها به این منطقه سفر کرد. عدم حضور ثابت او در دانمارک باعث شد که مقام پادشاهی اش در کشورش به خطر بیفتد. از طرف دیگر، دو پادشاه کشورهای اسکاندیناوی یعنی شاه اولاف دوم فرمانروای نروژ و شاه جیکوب سوئد از سراسر جهان ارتشی تشکیل داده و علیه کنوت اعلان جنگ دادند زیرا می خواستند دانمارک را تحت تسلط خود داشته باشند. وقتی شاه کنوت از حمله ارتش این دو به کشورش باخبر شد، نیروهای دریایی اش را برای نبرد با این دو مهیا ساخت. او ناوگانی بزرگ متشکل از ۶۰۰ کشتی و سربازان بسیار فراهم ساخته و خود بر کشتی اژدهایش سوار شد که به اندازه دو کشتی نروژی ها حجم داشت. در مقابل، اولاف تقریباً ۴۵۰ کشتی در اختیار داشت.
وقتی کنوت دریافت که اولاف دوم و جیکوب در دهانه رودخانه ای در ساحل سوئد مخفی شده اند، با ناوگان بزرگش از رودخانه هلگا گذشت تا جاسوسان جیکوب به خوبی او را ببینند. نیروهای دو پادشاه برای نبرد آماده شده و شاه اولاف دوم یک دام غیرقابل پیش بینی برای کنوت گستراند. او دستور داد که روی رودخانه هلگا سدی از زغال کک و الوار بسازند. وقتی ناوگان کنوت وارد شد، اولاف دستور خراب کردن سد را دارد و آب در حجمی وسیع به سمت ناوگان کنوت هجوم برد. ناوگان آنگلو-دانمارکی از دیدن موجی از آب که به سمت آن ها آمده و همه چیز را در مسیر خود نابود می کرد وحشت کردند. بخش زیادی از ناوگان شاه کنوت غرق شد و شاه اولاف دوم و جیکوب توانستند بدون آسیب چندانی به نیروی دریایی شان، فرار کنند.
۷- نبرد هند و پاکستان
نبرد اسال اوتار در سال ۱۹۶۵ بین هند و پاکستان رخ داده و یکی از بزرگترین نبردهای تاریخ مدرن با استفاده از تانک به شمار می آید. این نبرد که بین ۸ تا ۱۰ دسامبر ادامه داشت با تسخیر منطقه خم کاران توسط ارتش پاکستان آغاز شد، منطقه ای که در فاصله ۵ کیلومتری مرز بین المللی قرار داشته و بر شهر آمریستار تسلط داشت. نیروهای هندی سعی کردند با تمام توان مدافعان را تقویت کنند اما هم در زمینه تعداد تانک ها و هم سربازان در جایگاه پایین تری نسبت به پاکستانی ها قرار گرفتند. در آن طرف، پاکستانی ها از تانک های مدرن و آمریکایی سود مبردند که در مقایسه با تانک های هندی ها هم بزرگ تر و هم پیشرفته تر بودند. وقتی نیروهای پاکستانی حمله را آغاز کردند، یک ژنرال هندی به نام گورباکش سینگ به نیروهای خود دستور عقب نشینی داده و از آن ها خواست که به شکل نعل اسبی حالت دفاعی بگیرند و از شهر اوتار پرادش به عنوان مرکز استقرار استفاده کنند.
به کمک تاریکی شب، او به نیروهایش دستور داد که زمین های نیشکر منطقه را آبگیری کرده و نیروهای پاکستانی را وادار به حمله کنند. در ۱۰ سپتامبر ۱۹۶۵، پاکستانی ها طعمه ای که برایشان فراهم شده بود را گاز گرفته و به سربازانی که در زمین آبگیری شده پنهان شده بودند، حمله کردند. با نزدیک شدن تانک های پاکستانی، رفته رفته سرعتشان کاهش یافته و به خاطر زمین گل آلود و باتلاقی شکلی که ایجاد شده بود متوقف شدند. آن ها در ادامه در تله نعل اسبی هندی ها افتاده و به اهدافی بسیار ساده تبدیل شدند. ارتش هند از این موقعیت استفاده کرده و تانک های پاکستانی را یک به یک نابود کرد. در نتیجه این نبرد، پاکستانی ها بیش از ۱۰۰ تانک خود را از دست دادند در حالی که تلفان هندی ها تنها ۱۰ تانک بود.
۶- استفاده از ادرار به عنوان ماده ضد گاز کلرین
در جریان جنگ جهانی اول، دومین نبرد ایپرس از ۲۲ آوریل تا ۲۵ می ۱۹۱۵ ادامه یافت. این نبرد در وسترن فورت بلژیک در جریان بوده و در حالی که نزدیک به یکسال ادامه داشت، هیچ یک از نیروهای بریتانیایی، فرانسوی و آلمانی نتوانستند خطوط دفاعی دیگری را بشکنند. در ۲۲ آوریل بود که برای تغییر شرایط، نیروهای آلمانی از یک سلاح جدید استفاده کرده که گاز کلرین بود. آن ها از گاز کلرین بر علیه نیروهای فرانسوی استفاده کردند. در همان ۱۰ دقیقه ابتدایی حمله، بیش از ۶,۰۰۰ سرباز فرانسوی در اثر خفگی کشته شدند که باعث ایجاد یک فضای خالی به طول ۶ کیلومتر شد. سربازان آلمانی با استفاده از پدهای کتانی آغشته به محلول سودیم تیوسولفات در این هوای سمی نفس کشیده و به سمت جلو حرکت کردند.
اما باقیمانده نیروهای الجزایری و فرانسوی موفق شدند جلوی پیشروی آلمانی ها به سمت شهر ایپرس را بگیرند. در ۲۴ آوریل، دومین حمله با گاز کلرین علیه نیروهای کانادایی انجام شد و این بار وقتی سربازان کانادایی متوجه نزدیک شدن ابری سبز رنگ به سمت خود شدند، به دستور افسر پزشکی، روی یک تکه پارچه ادرار کرده و دهان و بینی شان را با آن پوشاندند. این تاکتیک بسیار موثر افتاد زیرا اوره موجود در ادرار با کلرین واکنش نشان داده و آن را خنثی می کند. قدرت ادرار از نیروهای کانادایی در مقابل گاز کلرین محافظت کرد و آن ها توانستند از شهر ایپرس دفاع کنند.
۹- رنگ کردن کشتی های جنگی
تاکتیک استتار با گیج کردن بصری تاکتیکی بود که به طور گسترده در جنگ جهانی اول و با وسعتی کمتر در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت. این ایده اولین بار توسط یک متخصص نقاشی های دریایی بریتانیایی به نام نورمن ویلکینسون مطرح شد. در این تاکتیک نظامی از الگوهای پیچیده و اشکال هندسی برای رنگ آمیزی کشتی های جنگی استفاده می شد. این سبک استتار با هدف گمراه کردن دشمن در تشخیص سرعت، مسیر حرکت و طول کشتی هدف به کار گرفته می شد و باعث می شد که دشمن نتواند هدف گیری دقیقی داشته باشد. الگوی هر کشتی کاملاً منحصربفرد بود تا دشمن نتواند آن را شناسایی کند.
۱۰- فریب در جنگ کوزوو
در جریان جنگ کوزوو در سال ۱۹۹۹، یوگسلاوی تاکتیک های فریب و اختفای بسیاری برای مقابله با حملات ناتو به کار گرفت. وقتی یوگسلاوی در مارس ۱۹۹۹ با حمله نیروهای ناتو مواجه شد، استراتژیست های نظامی این کشور شروع به طرح ریزی تاکتیک های فریب و استتار گسترده ای کردند. آن ها استحکامات، پل ها، پایگاه های هوایی، تانک ها و توپخانه های غیرواقعی از تایرها و پلاستیک های کهنه ساختند. خودروهای قدیمی به عنوان تانک و برای تولید گرمای موتور به کار گرفته شدند و از تانک های از کار افتاده و هواپیماهای قدیمی نیز برای جذب آتشبار نیروهای ناتو استفاده می کردند. تمام این تاکتیک ها در دوران نبرد با شبه نظامیان آلبانیایی روی زمین نیز به کار گرفته شده بودند.
هواپیماهای نظامی ناتو معمولاً در ارتفاعات بالای ۳۵۰۰ فوتی پرواز می کردند و به همین خاطر، تاکتیک صرب ها بسیار موفق واقع شد. نزدیک به ۹۰ درصد از این سازه های تقلبی مورد هدف قرار گرفتند در حالی که تعداد کمی از توپخانه ها و خودروهای زرهی واقعی صرب ها نابود شدند. از ۱۳۰۰ تانک واقعی، تنها ۱۴ تانک و ۲۲ خودرو زرهی نابود شدند. این تاکتیک نظامی برای یوگسلاوی موثر واقع شد اما نیروهای نظامی این کشور به دلیل فشارهای بین المللی ناچار به عقب نشینی از کوزوو شد.
بدون نظر