یکی از مشکلات دنیا زباله های هسته ای است؛ تاکنون صدها هزار تن زباله هسته ای در دنیا تولید شده که هیچ مکان مناسبی برای نگهداری آن ها وجود ندارد.
این زباله ها معمولاً به مراکز موقت منتقل می شوند. اما کارشناسان می گویند باید راه حلی ایمن و دائمی برای آن پیدا کرد.
فنلاند در آستانه ی محقق ساختن این امر است و با پیشی گرفتن از کشورهایی همچون چین، آمریکا و انگلیس، قرار است اولین خانه ابدی برای زباله های هسته ای را بسازد.
در ادامه با این مکان که «اونکالو» (Onkalo) نام دارد و به زودی مملوء از زباله های هسته ای خواهد شد، آشنا می شویم.
اونکالو سایتی وسیع با ۵۰ کیلومتر تونل است که طول آن ها در زیر زمین به ۳۹۶ متر می رسد
ایده ی کار کاملاً ساده است: اینکه زباله ها را جایی دور از مردم بگذاریم که بتوانند بدون ایجاد مشکل از بین بروند.
اما این امر می تواند ۱۰۰ هزار سال زمان ببرد و انسان ها پیش از این هرگز مجبور به برنامه ریزی برای چیزی که تا این حد به طول انجامد، نبوده اند.
نتیجه ی کار سایت اونکالو است، محصول نزدیک به ۲۰ سال تلاش که ۱۰۰ سال هم فعال خواهد بود و بر اساس ارزیابی ها، پس از پر شدن، ۳/۷ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.
بخش های مختلف این سایت به شرح زیر است:
یک کارخانه ی آماده سازی که زباله های هسته ای را درون محفظه هایی از جنس آهن و مس قرار می دهد تا محفوظ بمانند.
۵۰ کیلومتر تونل برای دسترسی افراد که طول آن در زیر زمین به ۳۹۶ متر کاهش می یابد.
یک آسانسور تا زیر زمین که مسیری در حدود ۴۵۷ متر را تا پایین طی می کند.
یک دسته تونل که زباله ها برای همیشه در آنجا محفوظ می مانند.
این مرکز قرار است حدود ۳،۲۵۰ عدد از این محفظه های عظیم را که نزدیک به ۳ متر یا بیشتر طول دارند را در خود جای دهد و در نهایت حدود ۶،۵۰۰ تن سوخت هسته ای مصرف شده در این مکان نگهداری خواهد شد.
بر اساس تخمین های شرکت پوزیوا (Posiva) که اداره ی سایت اونکالو را برعهده دارد، تونل های آن تا حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ سال آینده پر خواهد شد.
این تصویر هوایی، ورودی تونلی را نشان می دهد که برای دسترسی افراد تعبیه شده است
پهنای این تونل به اندازه ای هست که یک خودرو در آن جا شود
اینجا انتهای تونل است. این درهای بزرگ فلزی، ورودی محل نگهداری زباله های هسته ای هستند
بعد از اتمام عملیات انبار ضایعات که یک قرنی به طول خواهد انجامید، این تونل ها و به طور کلی، این سایت برای همیشه بسته خواهد شد.
یکی از دلایل ساخت این مکان در اینجا وجود سنگ است
به گفته ی کارشناسان برای این کار به یک مکان سنگی نیاز بود چون سنگ ها طی میلیون ها سال تغییری نمی کنند.
محل نگهداری زباله های هسته ای نباید ترکی بردارد، دچار فرسایش شود یا بر اثر زلزله شکافته شود.
به همین منظور به سنگی نیاز است که یا بسیار نرم باشد یا همچون آنچه در اونکالو وجود دارد، بسیار سخت.
اتاق سنگی، خانه ی نهایی میله های فلزی ای خواهد بود که با اورانیوم تصفیه شده پر می شوند
حدود ۲۵۰ تا ۵۰۰ ساچمه ی یک سانتیمتری از جنس اورانیوم، که تصفیه شده و طی فرآیندی از سوخت به نوعی سرامیک بدل شده اند، درون هر میله قرار می گیرد.
تعداد زیادی از این میله ها در کنار هم قرار می گیرند و یک واحد را تشکیل می دهند. هر واحد حاوی ۱۶۸ تا ۵۴۴ کیلوگرم اورانیوم است.
این میله ها در یک هسته راکتور قرار می گیرند که حرارتی که از آن تولید می شود به برق تبدیل خواهد شد
سوخت ها قبل از قرارگیری درون راکتور اندکی پرتوزا هستند. اما بعد از بیرون آمدن از راکتور، میزان پرتوزایی آن ها به بالاترین میزان می رسد.
در این مرحله قرارگیری مستقیم در معرض سوخت، مرگبار خواهد بود. اما سوخت ها به دقت بسته بندی می شوند تا این اتفاق رخ ندهد.
میله ها بعد از بیرون آمدن از راکتور داغ و به شدت پرتوزا هستند. پس از آن، به مدت ۴۰ سال در استخرهای خنک کننده نگهداری می شوند
این استخرها دو کارکرد دارند: آب هم سوخت را خنک می کند، هم مانع پرتوزایی آن می شود.
در سایت اونکلالو، استخرها در کنار راکتورها قرار دارند. همه ی زباله های هسته ای تولید شده هنوز آنجا هستند.
در مراکز دیگر ، زباله های هسته ای را درون خمره های سیمانی بر روی زمین قرار می دهند. هر دو روش ایمن اند اما به رسیدگی مداوم نیاز دارند.
شرکت پوزیوا برای بعد از مرحله ی استخر هم برنامه دارد. میله ها که دیگر ۴۰ سال در راکتور نبوده اند، درون لوله هایی فلزی قرار می گیرند
تا به این جای کار، سوخت ۹۹/۹ درصد از پرتوزایی اش پس از بیرون آمدن از راکتور را از دست داده است، با این حال همچنان باید از انسان ها دور بماند.
لوله ی خاکستری داخلی از جنس چدن ضخیم است و لایه ی بیرونی از مس.
آهن، میله ها را در برابر فشار و دیگر نیروهای غیر منتظره حفظ می کند و مس هم در برابر پوسیدگی مقاوم است.
آب بزرگ ترین دشمن نگهداری طولانی است و به مرور به درون هر چیزی نفوذ می کند، به همین دلیل باید تا جایی که می شود آن را از سوخت دور نگه داشت.
زمان زیادی طول می کشد تا آب به درون محفظه ها و ساچمه های اورانیوم سرامیکی راه یابد.
برای جلوگیری از ورود آب به محفظه ها، از نوعی خاک رس به نام بنتونیت استفاده می شود
همه ی محفظه ها با بنتونیت پوشیده می شوند.
بنتونیت در تماس با آب، پف می کند و به این ترتیب حافظی محکم به دور محفظه ایجاد می کند.
محفظه ی ضایعات، بعد از اینکه کاملاً پر شد داخل یک آسانسور قرار می گیرد که به انبار دائمی می رسد
آسانسور در اینجا به پایان می رسد
محفظه ها بعد از انتقال به این قسمت، طی فرآیندی که تقریباً به طور کامل خودکار صورت می گیرد، درون تونل های مجاور دفن می شوند.
یک ماشین حفاری خودکار به داخل تونل ها می رود تا برای هر محفظه یک حفره بسازد
این تصویر نمونه ی اولیه ی ماشین حفاری مذکور را نشان می دهد
یک ماشین دیگر هم هست که بیرون حفره ها را با بنتونیت می پوشاند تا آب به محفظه ها نفوذ نکند
این تصویر واقعی یکی از تونل های دفن محفظه ها است. محفظه ها کف تونل دفن می شوند
تا به امروز ۵ عدد از این تونل ها ساخته شده که منتظر مجوز دولت فنلاند برای دفن اولین زباله های هسته ای در آن ها هستند.
ماشین سومی هم هست که آن هم خودکار است و مانند تصویر زیر محفظه ها را از انبار موقت منتقل می کند
اگر در حین جا به جایی محفظه ها نیاز به حضور یک اپراتور انسانی شود، این ماشین محفظه ها را به درون یک انبار موقت ضد تشعشع می برد.
و بعد از آن محفظه ها را به حفره ی آماده شده که با بنتونیت پوشانده و در آنجا دفن خواهد شد، می برد
این تصویر نمونه ی اولیه ی همان ماشین انتقال محفظه ها را نشان می دهد
بعد از آن حفره را می بندند
حفره ی نهایی کمی با این تصویر متفاوت خواهد بود. چون یک لایه بنوتینت هم در انتها روی در حفره اضافه می شود.
هر حفره ای که پر می شود، ماشین دیگری می آید و یک لایه بنتونیت روی در آن می ریزد
هر تونلی که تکمیل می شود، با یک در بتونی بزرگ آن را می بندند
این تصویر انتهای یکی از تونل ها را نشان می دهد که با محفظه های ساختگی تست شده است.
کار در این سایت تا زمان بسته شدنش در حوالی سال ۲۱۲۰ ادامه خواهد داشت
شرکت پوزیوا متعهد شده این سایت را تا زمان پر شدنش از زباله های دو نیروگاه فعال فعلی فنلاند، اداره کند.
همه ی زباله ها به سرعت دفن می شوند. اما رفت و آمد به محل تونل ها برای نظارت بر فرآیند در حال انجام و ایجاد تونل های جدید ادامه خواهد یافت.
این بخش از سایت به حمام، دستشویی و کافه تریا برای استراحت کارگران مجهز است
کارگران در مجموع بین ۸ تا ۱۲ ساعت را زیر زمین سپری می کنند.
کار در تونل ها در روزهای گرم تابستان دشوارتر می شود.
مهندسان پروژه اونکالو فکر همه ی حوادث احتمالی را کرده اند
آنتی ماستونن، زمین شناس و مدیر تیم تحقیقاتی پروژه اونکالو که ۱۶ سال است در این سایت کار می کند، می گوید آن ها فکر همه ی حوادث احتمالی را کرده اند.
او می گوید فوران آتشفشان یا وقوع زلزله باعث نشت زباله های هسته ای به بیرون نخواهد شد. حادثه ی بزرگ دیگر پیش بینی شده عصر یخبندان است که تخمین زده می شود حدود ۵۰ هزار سال دیگر رخ دهد. این اتفاق می تواند به دلیل وقوع سیل و زمین لرزه به سیستم اونکالو فشار وارد سازد. اما به گفته ی ماستونن، حتی در صورت وقوع چنین اتفاقی هم اونکالو صدمه ی اساسی ای نخواهد دید. و حتی در صورت نشت مواد به محیط زیست، طبق محاسبات شرکت پوزیوا، خطر بسیار کمی انسان ها و محیط زیست را تهدید می کند.
اونکالو می تواند الگویی برای باقی دنیا باشد
بسیاری از کشورهای دیگر تلاش کرده اند مکانی برای دفن زباله های هسته ای خود بسازند. چین به تازگی شروع به بررسی امکان ساخت یک مرکز دفن زباله های هسته ای در بیابان گبی تا سال ۲۰۵۰ کرده است. این بیابان بخش هایی از جنوب مغولستان و شمال غربی چین را دربر می گیرد.
آمریکا و انگلیس هم ۲۰ تا ۳۰ سالی از فنلاند عقب هستند چون هنوز جایی را برای این کار انتخاب نکرده اند.
بدون نظر