منشأ و معنای برخی از مشهورترین نمادهای جهان؛ از عقاب دو سر تا چشم جهان‌بین

از آغاز تمدن بشر، نمادها نقشی حیاتی داشته‌اند و فرهنگ‌های مختلف از آنها به عنوان راهی برای بیان خود استفاده می‌کردند. چه در مذهب، چه در ایدئولوژی سیاسی و چه در هنر، ما هنوز هم با بسیاری از این نمادها مواجه می‌شویم، اغلب بدون اینکه معنا و منشأ واقعی آنها را بدانیم. در ادامه برخی از رایج‌ترین نمادهای جهان و معنای آنها را بررسی می‌کنیم.

داس و چکش

داس و چکش نمادی برای نشان دادن همبستگی طبقه کارگر و اتحاد بین کارگران کشاورزی و صنعتی است که اولین بار در طول انقلاب روسیه استفاده شد. چکش نماینده کارگران و داس نماینده دهقانان است.

یین و یانگ

نماد یین و یانگ، اساس فلسفه چینی و نشان‌دهنده تعادل کامل است. بیشتر در تائوئیسم استفاده می‌شود و نمادی از دو نیمه است که ترکیب آنها یکپارچگی کامل را ایجاد می‌کند.

چشم جهان‌بین

چشم جهان‌بین یا چشم ایزدی، نمایانگر مشیت الهی و مراقبت چشم خدا از بشریت است. نظریه‌پردازان تئوری توطئه، چشم جهان‌بین را به عنوان نماد فراماسونری که در حال نظاره بشریت است در نظر می‌گیرند. منشا این نماد به مصر باستان بازمی‌گردد.

ماه و ستاره

هلال ماه و ستاره در زمینه‌های تاریخی مختلف از جمله به عنوان نمادی از امپراتوری عثمانی استفاده می‌شود. امروزه به طور گسترده به عنوان نماد اسلام شناخته می‌شود که در پرچم بسیاری از کشورها وجود دارد.

کبوتر سفید

کبوتر سفید به طور جهانی توسط ادیان مهم جهان مانند مسیحیت، یهودیت و اسلام مورد استفاده قرار می‌گیرد. نشان‌دهنده صلح، فیض و الوهیت است و منشأ آن را می‌توان در بین‌النهرین باستان ردیابی کرد.

گونیا و پرگار

گونیا و پرگار روی هم قرار گرفته اصلی‌ترین نشانه فراماسونری است که هر دو ابزار بنایی و معماری هستند. در آیین‌های فراماسونی از این دو ابزار به عنوان نمادی برای آموزش رفتار افراد در آداب و رسوم ماسونی استفاده می‌شود.

گره سه‌گانه

تریکوئترا که نشان‌دهنده ایمان و فداکاری است، به قرن ششم بازمی‌گردد و سه نقطه آن نشان‌دهنده تثلیث یا سه‌گانه‌باوری است.

عقاب دو سر

عقاب دو سر که از عصر برنز سرچشمه گرفته، در مفهوم امپراتوری استفاده می‌شود. از قرن سیزدهم به بعد، امپراتوری مقدس روم، صربستان، آلبانی و روسیه از آن استفاده می‌کردند.

علامت صلح

در دهه ۵۰ میلادی، علامت صلح، همانطور که امروزه شناخته می‌شود، توسط جرالد هولتوم به عنوان لوگوی کمپین بریتانیایی برای خلع سلاح هسته‌ای طراحی شد. بعدها در دهه ۶۰ توسط فعالان ضد‌جنگ و هنجارشکنان نیز استفاده شد.

پنتاگرام

نماد باستانی ستاره پنج‌خط یا پنتاگرام به عنوان سمبلی دینی توسط بابلی‌ها و یونانی‌های باستان استفاده می‌شد. نقطه بالایی نشان‌دهنده یک موجود روحانی مانند گایا یا مادر طبیعت است. چهار نقطه دیگر نشان دهنده باد، آب، خاک و آتش هستند. این نماد اغلب در طلسم‌ها و جواهرات باستانی یافت می‌شود، زیرا اعتقاد بر این بود که از افراد در برابر شر محافظت می‌کند.

شیر

این شیر که به عنوان «پادشاه جنگل» شناخته می‌شود، به طور سنتی نماد شجاعت، نجابت، سلطنت و قدرت است. همچنین از نمادهای یهودی-مسیحی است.

قلب

قلب همواره نماد بی چون و چرای عشق و محبت بوده و منشا تاریخی آن به سختی قابل ردیابی است. با این حال، استفاده از آن به عنوان یک استعاره را می‌توان در پایان قرون وسطی ردیابی کرد.

جغد

محبوبیت تاریخی جغد که به عنوان نماد در بسیاری از فرهنگ‌ها دیده می‌شود، عمدتاً به این دلیل است که همواره آتنا، الهه یونانی دانش را همراهی می‌کرد. بنابراین، جغد بسیار با هوش و خرد مرتبط است.

ماندالا

ماندالا که اغلب در کتاب‌های رنگ‌آمیزی یافت می‌شود دایره‌هایی نمادین برای تمرکز بر خویشتن و جستجو درون انسان هستند. در بودیسم ماندالا به معنای دایره، یک الگوی هندسی است که نشان‌دهنده هستی و خرد است.

صلیب

در سراسر جهان، صلیب با مسیحیت مرتبط است و به طور خاص نشان‌دهنده مصلوب شدن عیسی است. صلیب سرخ معمولاً به عنوان نمادی برای امداد پزشکی و بشردوستانه استفاده می‌شود.

عنخ

عنخ یا انخ گاهی اوقات به عنوان سمبل زندگی یا کلید نیل شناخته می‌شود و نشان‌دهنده زندگی ابدی در مصر باستان است. برخی آن را نخستین صلیب می‌دانند.

ستاره داوود

ستاره داوود که نمادی از هویت و مذهب یهودی است، دو مثلث متساوی الاضلاع است که به هم متصل شده‌اند. ستاره شش پر به عنوان نقشی تزئینی در کنیسه‌های قرن چهارم و کلیساهای مسیحی در منطقه جلیل ظاهر شد.

جمجمه و استخوان‌های متقاطع

هر زمان که نماد جمجمه و استخوان‌های ضربدری را می‌بینیم، احتمالاً به برچسب‌های هشدار‌دهنده روی مواد سمی، دزدی دریایی و مرگ فکر می‌کنیم. طرحی که امروز می‌بینیم از نماد مرگ اواخر قرون وسطی نشات گرفته است.

چشم‌زخم

چشم‌زخم یا چشم‌نظر در بسیاری از فرهنگ‌ها در منطقه مدیترانه یافت می‌شود، و اعتقاد بر این است که نفرینی است که توسط یک تابش خیره کننده شیطانی، معمولاً به قربانیان ناآگاه فرستاده می‌شود. اولین شواهد شناخته شده از این نماد را می‌توان در یونان و روم باستان ردیابی کرد.

درخت زندگی

درخت زندگی که نماد زندگی ابدی، انرژی و تجدید حیات است، ممکن است از آسیای مرکزی سرچشمه گرفته و سپس توسط فرهنگ‌های دیگر جذب شده باشد. این نماد در ادیان و فلسفه‌های مختلف، مانند اساطیر اسکاندیناوی و شمنیسم آلتای به تصویر کشیده شده است.

ققنوس

این پرنده افسانه‌ای که به طور جهانی نشان‌دهنده تولد دوباره، رستاخیز و جاودانگی است، با پرستش خدای خورشید آزتک‌ها، هویتزیلوپوچتلی، مرتبط است.

اژدها

یکی از مورد احترام ترین نمادها در فرهنگ شرق آسیایی، اژدهاست که نشان‌دهنده قدرت، خرد، شانس و جادو است.

فلور دُلیس

نماد گل زنبق یا فلور دلیس به عنوان نشان خانوادگی، سلطنتی، ارتشی، سیاسی و مذهبی توسط چندین کشور اروپایی استفاده شده است. با این حال، عمدتاً با خانواده سلطنتی فرانسه مرتبط است.

ایکتیس

ایکتیس که امروز به نام «ماهی مسیح» نیز شناخته می‌شود، قبل از اینکه مسیحیان اولیه آن را بپذیرند، توسط یونانیان، رومیان و بسیاری دیگر استفاده می‌شد. ایکتیس فرزند آترگاتیس، الهه دریاهای باستانی، بود، بنابراین با باروری و زنان مرتبط بوده است.