صنعت پیشران لوازم خانگی در کشور حالا در حساس ترین برهه فعالیت خود قرار دارد و اکنون که به خاطر تحریم ها راه برای ورود محصولات خارجی به بازار بسته شده فرصتی برای برندهای پرقدمت داخلی پدید آمده تا بار دیگر خود را به مشتریان ایرانی نشان دهند. در زمان خرید محصولات (حال از نوع داخلی اش باشد یا خارجی) فاکتورهای زیادی در نظر مشتری خودنمایی می کنند و صرفا قیمت فاکتور تعیین کننده در اقبال یک محصول و استقبال مشتریان محسوب نمی شود. تابحال از خودتان پرسیده اید که برای انتخاب یک کالای خاص چه اصولی را در نظر می گیرید؟ از هر ۱۰ خریدار هفت نفر روی این نکته توافق نظر دارند که ظاهر محصول در انتخاب شان نقش مهمی دارد. بنابراین می توان اینطور نتیجه گرفت که عامل بصری یکی از پارامترهای تعیین کننده در رقابتی بودن یک محصول به شمار می رود و در بازار امروز نقشی کلیدی در موفقیت آن ایفا می کند.
اهمیت طراحی محصول در میان تولیدکنندگان لوازم داخلی کشورمان از جمله اسنوا نیز به خوبی شناخته شده و بخش اعظمی از بودجه واحدهای تولیدی آن صرف طراحی می شود. اما سوال اینجاست: چگونه یک محصول جدید طراحی می شود؟ برای پاسخ گویی به این سوال شاید بهتر باشد که اول بدانیم منظور از طراحی محصول چیست؟
طراحی محصول چیست؟
حتما تایید می کنید که پیدا کردن بازارهای کشف نشده در عصر کنونی تقریبا غیر ممکن است؛ برای مثال در بازار لوازم خانگی که پر شده از نام های خارجی مطرح با بودجه های تبلیغاتی عظیم شاید پیدا کردن فرصت حضور برای برندهای داخلی از جمله اسنوا هرچند توانمند کمی دشوار باشد، حال آنکه صنعت پیشران لوازم خانگی کشور در فرآیند طراحی محصولات خود از ده ها متخصص حوزه های مختلف کمک می گیرد که از طراح صنعتی گرفته تا متخصص بازاریابی، محقق سنجش رفتار مشتری و غیره را شامل می شود. طراحی محصول فرایندی چند مرحله ای است که با همکاری مشترک مهندسی، مدیریت و گرافیک شکل می گیرد. در واقع در همین مرحله است که میتوان تشخیص داد شکل نهایی یک محصول چگونه خواهد بود و چه وظایفی را میتواند به انجام برساند.
عوامل تاثیرگذار در پروسه طراحی محصول
طراحی محصول در صنعت پیشران لوازم خانگی کشور را میتوان به سه بخش کلیدی تقسیم کرد:
ظاهر
کارایی
کیفیت
البته برای تولید یک محصول موفق و رقابتی باید توجه کاملی به تمامی این مراحل معطوف شود؛ داشتن یک ظاهر جذاب و مدرن، کاربری راحت که دستیابی به هدف مشخصی را میسر می کند، بالا بودن سطح دسترسی و کیفیت و امنیت بالا از جمله نکات مهم در طراحی یک محصول هستند.
منظور از فرایند طراحی محصول چیست؟
به طور کلی فرایند طراحی محصول در صنعت پیشران لوازم خانگی شامل پنج فاز مختلف می شود که در ادامه آنها را بر خواهیم شمرد:
بحث و گفتگو در مورد عرضه یک محصول جدید در میان اعضای تیم و به عبارت دیگر طوفان فکری
بررسی مشکلات کاربران در یک حوزه خاص (خواسته هایشان) و ارائه راهکار برای رفع آن مشکلات آنها (مثلا مشکل قیمت)
تعریف پیش نیازهای محصول (مستند سازی ویژگی های فنی) مثلا بومی سازی رابط کاربری ماشین لباسشویی
تقسیم فرایند پیاده سازی محصول به سطوح مختلف
تست و اصلاح راهکار ارائه شده براساس الگوهای مصرف کاربران و تجربیات کاربران هدف (مثلا تناوب بالای استفاده از ماشین لباسشویی در کشور)
فرایند طراحی محصول
اجرای پنج فاز اشاره شده در بالا مستلزم دنبال کردن گام هایی است که در ادامه برخواهیم شمرد:
۱- طوفان فکری
اولین قدم در طراحی یک محصول طوفان فکری است که ایده آن نیز در سال ۱۹۵۳ میلادی در آمریکا مطرح شد. برای طوفان فکری به دو گروه از افراد نیاز است. گروه نخست برای حل مشکل ایده آفرینی می کند و گروه دوم که شامل یک کمیسیون می شود کار پردازش ایده های مطرح شده را بر عهده می گیرد.
طوفان فکری سه فاز مختلف را در بر می گیرد:
تعریف مشکل (که در اینجا مشکل همان طراحی محصول است) و انتخاب اعضای هر دو تیم
تولید ایده که خلاق ترین رویکرد در طوفان فکری است و در آن هر ایده ای که به ذهن اعضا می رسد حتی غیرواقعی ترینشان مطرح می شود. در این مرحله کمیت بیشتر از کیفیت اهمیت دارد.
انتخاب از میان عملیاتی ترین ایده های مطرح شده. در این مرحله برخلاف فاز قبلی انتقاد و تقدیر از ایده ها کاملا مجاز است و این کار باید توسط گروه دوم انجام شود.
۲- تعریف محصول
بعد از طوفان فکری وقتی تمامی ایده های کاربری برای محصول انتخاب شدند ضروری است که انتظارات (پیش نیازها) برای اجرای آنها مطرح شود. خروجی این مرحله معمولا لیستی انتزاعی است و باید در نظر داشت که دستورالعمل دقیقی برای توسعه محصول از آن به دست نمی آید و در عوض جهت فعالیت های آتی تیم مشخص می شود.
۳- تحقیق در مورد کاربران
تحقیق در مورد کاربران چندین جنبه دارد: تحقیقات بازار برای تعریف حضور رقبا، ترندها و ارزیابی طول عمر احتمالی محصول. این کار معمولا توسط بازاریاب ها و تحلیلگران کسب و کار انجام می شود و نتیجه آن ارائه تصویری کلی از مشتریان نهایی محصول است. اعضای تیم با استفاده از نتیجه این فاز به درک بهتری از چیستی محصول نهایی دست پیدا می کنند. یک تصویر کامل از کاربران محصول میتواند شامل اطلاعاتی نظیر جنسیت، سن، وضعیت تاهل، سطح درآمد، محل اقامت، شغل، موقعیت شغلی، مشکلات اصلی، نیازها، ترس ها، خواسته ها و مواردی نظیر اینها باشد.
۴- ارائه طرح
در پروژه های بزرگ که بودجه های کلانی هم دارند ارائه طرح از محصول نهایی تنها رویکرد برای ادامه مسیر طراحی محصول است. در این پروژه ها پیش از آنکه اعضا زمان خود را صرف پیدا کردن راهکار کنند باید مسیر تحقیقات را با مشکلات مشتریان همسو نمایند. با کمک طرح یا اسکچ هایی که در این مرحله ارائه می شوند هم این امکان در اختیار تولیدکنندگان قرار می گیرد تا همسوسازی با نیازهای مشتری را به بهترین شکل انجام دهند.
۵- ساخت نمونه اولیه (پروتوتایپ)
اهمیت ساخت نمونه اولیه از یک محصول ابدا از مرحله کلیدی و مهم طراحی کمتر نیست. باید در نظر داشت که پروتوتایپ ها معمولا ظاهر زیبایی ندارند و ابدا محصول نهایی را به تصویر نمی کشند. در واقع پروتوتایپ ها اسکلت ظاهری محصول نهایی هستن و قابلیت های آن را تاحدودی به نمایش می گذارند. در واقع شرکت ها از پروتوتایپ ها برای بررسی نحوه تعامل کاربران با محصول نهایی استفاده می کنند و خطاها و ایراداتی که ممکن است در محصول نهایی بروز یابد را در این مرحله از بین می برند. با این کار شرکت ها همچنین به مقدار قابل توجهی در وقت و هزینه خود صرفه جویی می کنند.
۶- گردآوری مشخصات
تهیه لیستی از مشخصات محصول به تولیدکنندگان امکان می دهد که کلیه پیش نیازها برای محصول نهایی را بررسی کرده و راهکارهای احتمالی را با حداکثر جزئیات مشخص نمایند. این مشخصات باید علاوه بر خود محصول حدود وظایف را هم مشخص نمایند و مهلت ها و هزینه ها هم در آنها مشخص شده باشد. این اسناد در مرحله توسعه محصول بسیار اهمیت پیدا می کنند.
۷- تولید نمونه های کارخانه
شرکت ها با کمک نمونه های پیش تولید از یک محصول میتوانند متوجه شوند که آیا ایده اصلی آن کالا مورد توجه کاربران واقعی قرار می گیرد یا اینکه باید روی دیگر نکات کلیدی آن محصول تمرکز کنند. در مورد محصولات فیزیکی هم باید بگوییم که ساخت نمونه های پیش تولیدی میتواند ارزیابی دقیقی را از مدت زمان مورد نیاز برای تولید کالا توسط واحد تولیدی یا پیمانکار مورد نظر ارائه دهد و همچنین میتوان کیفیت کالای نهایی را به کمک این روش تخمین زد.
۸- تست نمونه
در مرحله تست نمونه های ساخته شده، نقص های محصول یا هرگونه ناسازگاری آن با پیش نیازهای تعریف شده مشخص می شوند. این مرحله در واقع قبل از فاز پرهزینه اجرایی شدن محصول رخ می دهد و شرکت ها و تولید کنندگان تا زمانی که کلیه پیش نیازهای مد نظرشان برآورده شود و بازخوردهای منفی از مشتریان داوطلب دریافت کنند تولید و تست نمونه ها را ادامه می دهند.
۹- شروع تولید
با شروع فرایند تولید و توسعه، فهرست کاملی از مشخصات فنی محصول، پیش نیازها، وظایف، مهلت ها و بودجه در اختیار تولیدکنندگان قرار داده می شود. در این مرحله هدف اولین تقسیم کارهای بزرگ به وظایف کوچک خواهد بود (تا تحویل پروژه بیشتر از چند هفته به تاخیر نیافتد). همچنین فهرستی از اولویت ها تهیه خواهد شد.
۱۰- تضمین کیفیت
فعالیت هایی که در راستای تضمین کیفیت محصولات انجام می شوند کلیه مراحل توسعه محصول شامل عرضه و تعمیر را در بر می گیرند و معمولا پیش از عرضه انبوه کالا به بازار تست های نهایی روی آن انجام می گیرد تا از بابت کیفیت آن و همچنین مطابقت داشتنش با استانداردها و پیش نیازها اطمینان لازم حاصل گردد.
یک محصول چطور ارزیابی می شود؟
شرکتها و تولیدکنندگان برای ارزیابی محصول تولیدی خود معمولا به چهار سوال پاسخ می دهند که به شرح زیر است:
مزایای این محصول نسبت به رقبایش کدامند؟ امکانات آن تا چه اندازه برای مخاطبان ارزشمند هستند؟ این ارزشها را چطور میتوان در اختیار مشتری قرار داد؟ محصول چه مشکلاتی را برای مشتری حل خواهد کرد؟
معایب محصولات کدامند؟ (آیا میتوان آنها را بهبود داد؟ تیم فعلی برای پیاده سازی ایده خود با چه کاستی هایی روبروست؟ چه موانعی بر سر راه تبلیغ موفق این محصول وجود دارد؟)
چطور میتوان محصول را تبلیغ کرد؟ (تبلیغ محصول تا چه اندازه ساده است؟ مزایای رقابتی آن کدامند؟ کدام کانال های تبلیغاتی بیشترین اثرگذاری را دارند؟)
تهدیدات احتمالی برای تبلیغ موفق محصول کدامند؟ (آیا معایب محصول میتوانند خطرات جدی برای تبلیغ آن به حساب بیایند؟ چه مشکلات مالی پیش روی محصول وجود دارند و غیره)
بدون نظر